‘उद्योगधन्दाभन्दा व्यक्ति चलोस् भन्ने नीतिका कारण घरजग्गा व्यवसायबाट सरकारले अर्बौं राजस्व गुमाइरहेको छ’

‘उद्योगधन्दाभन्दा व्यक्ति चलोस् भन्ने नीतिका कारण घरजग्गा व्यवसायबाट सरकारले अर्बौं राजस्व गुमाइरहेको छ’

A+ A A-

भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागको तथ्याङकअनुसार मंसिरमा अघिल्लो महिनाको तुलनामा ६० प्रतिशतले घरजग्गा कारोबार वृद्धि भएको छ । मंसिरमा देशभरको घरजग्गा कारोबार संख्या ४१ हजार ८ सय ५१ रहेको पाइएको छ । विभागको तथ्यांकमा कात्तिकमा २६ हजार ४६ संख्यामा घरजग्गा कारोबार भएको उल्लेख छ । कोरोबारसँगै राजस्व पनि ३२ प्रतिशतले बढेको छ ।

२०७२ को भूकम्पपछि ओरालो लाग्न थालेको घरजग्गा व्यवसायलाई कोरोनाले झनै शिथिल बनाएको थियो । नेपाल जग्गा तथा आवास विकास संघका अध्यक्ष विदुर धमलाका अनुसार, भूकम्पपछि नेपाल सरकारले घरजग्गा व्यवसायका लागि छुट्टै मापदण्ड ल्यायो । त्यसपछि २०७४ मा एउटा मापदण्ड बन्यो । त्यसअघि घरजग्गा व्यवसाय गर्न सहज थिएन ।

फेरि २०७९ सालमा अपार्टमेन्टसम्बन्धी आएको ऐनका कारण करिब १३ वटा नयाँ अपार्टमेन्ट आउँदै छन् । हाउजिङ भने एकदमै कम छ । घरजग्गा व्यवसायका निम्ती अझै राज्यले स्पष्ट नीति निर्धारण गर्न नसक्दा यस क्षेत्रबाट हाल अर्बौं राजस्व चुहावट भइरहेको धमला बताउँछन् ।

उनका अनुसार घरजग्गाका सम्बन्धमा सरकारले राम्रो नीति बनाउन सकेको छैन । लाइन पोलिङका कुराहरू निजीक्षेत्रलाई दिइएको छैन । सरकारी क्षेत्रले गर्न सकिरहेको छैन । कित्ताकाट पनि रोकिएको थियो । सरकार परिवर्तनपिच्छे फरकफरक नियम ल्याउनाले पनि यस क्षेत्रलाई थप अप्ठ्यारो पार्ने गरेको छ । सरकारले इजाजतप्राप्त कम्पनीहरूले मात्र काम गर्न पाउने भनेर भनेको छ । तर कसले र कहाँबाट इजाजत दिने भन्ने स्पष्ट छैन ।

अर्कातर्फ व्यक्तिले काम गर्दा ५ प्रतिशत कर तिर्दा पुग्छ । स्थानीय निकायमा सिफारिस लिँदा पनि व्यक्तिले प्रतिआना ५ सय रुपैँया तिरे पुग्छ तर त्यही सिफारिस लिन कम्पनीले ५ हजार तिर्नुपर्छ । उद्योग धन्दाभन्दा पनि व्यक्ति चलोस् भन्ने किसिमको नीतिका कारण घरजग्गामार्फत सरकारले राजस्व गुमाइरहेको धमलाको तर्क छ ।

यद्यपि गत साउनमा कित्ताकाट खुलेका कारण अहिले घरजग्गा व्यवसायमा राम्रो संकेत देखिन थालेको उनी बताउँछन् । यस वर्ष साउनदेखि मंसिरसम्ममा प्रत्येक महिना राम्रो कित्ताकाट भएको र राजस्व पनि राम्रो उठेको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।

धमलाका अनुसार नेपाल सरकारको प्रत्येक वर्ष घरजग्गाबाट मात्रै करिब ८५ अर्बको हाराहारीमा राजस्व संकलन हुन्छ । भूकम्पपछि यो क्रमश: घट्दै गयो । कोभिडको बेलामा पनि घट्छ होला भन्ने भएको थियो । त्यसबेला अर्थतन्त्र एल साइजमा जान्छ भन्ने थियो । तर, त्यस्तो भएन भी सेभमै आयो ।

उनी थप्छन्, ‘उद्योग चलेको छ कि छैन ? नाप्ने मापदण्ड भनेको राजस्व नै हो । घर जग्गा व्यवसायबाट पछिल्लो महिना राम्रो राजस्व उठेको छ ।’

यस क्षेत्रलाई मयार्दित बनाउन सरकारले बजारमूल्य जे छ, त्यसकै आधारमा घरजग्गाको मूल्य निर्धारण गर्नुपर्ने आवश्यकता रहेको तथा बजारमूल्यलाई आधार मान्ने हो भने हाल यस क्षेत्रमा देखिएका धेरै समस्या समाधान हुने धमलाको बुझाइ छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस ८, २०८० २०:१५