त्रिविको उपकुलपति नियुक्तिबारे प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई पाँच प्रश्न

A+ A A-

सम्भवतः पछिल्ला केही वर्षहरूमा नेपालको उच्च शिक्षालाई लिएर गम्भीर बहस चलिरहेको छ । विशेषगरी त्रिभुवन विश्वविद्यालयको गिर्दो अवस्था र सुधारका विषयमा व्यापक छलफल भएका छन् । संसददेखि मिडियासम्म त्रिविका बारेमा लगातार प्रश्नहरू उठिरहेका छन् ।

सुधारका लागि चारैतिरबाट व्यापक दबाब छ । तर, राजनीतिक दलको आडमा महिनौँसम्म तालाबन्दी, अराजकता र आपराधिक गतिविधि नै हाम्रो नियति बन्न पुगेको छ । चरम राजनीतिक हस्तक्षेपले विश्वविद्यालयलाई आक्रान्त बनाएको छ । शैक्षिक प्रतिस्पर्धा र उन्नयनका विषय वर्षौंदेखि छायामा परेका छन् । परीक्षा लिने, नतिजा प्रकाशन गर्नेजस्ता एकदमै नियमित र आधारभूत कार्यसमेत समयमा नहुँदा विद्यार्थीमा चरम निराशाको अवस्था छ ।

प्राप्त हुने शैक्षिकस्तर र भविष्यप्रति आम विद्यार्थीको भरोसा र विश्वास व्यापक रूपमा घट्नु चिन्ताजनक विषय हो । यसले सार्वजनिक शिक्षामा गरिएको खर्चमाथि प्रश्न उठाएको छ । मूल नेतृत्वका रूपमा वर्तमान र पूर्वप्रधानमन्त्रीहरूमाथि सबैभन्दा ठूलो प्रश्न उठिरहेको छ ।

यसै सन्दर्भमा, त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा आगामी ४ वर्षका लागि उपकुलपतिसहित अन्य पदाधिकारीको चयन हुँदैछ । विशेषतः उपकुलपतिको नियुक्ति र छनोट प्रक्रियाले अन्य रेक्टर, रजिष्ट्रार, डीनलगायत पदाधिकारी र कर्मचारी छनोटमा ठूलो अर्थ राख्छ । पछिल्ला नियुक्तिहरू राजनीतिक नेतृत्वले आफ्ना पेशागत भ्रातृ संगठन वा दलीय निकटताका आधारमा कामकाजी छनोट समितिमार्फत गरिरहेको स्पष्ट देखिन्छ र विकृतिको एउटा मूल कडी यहीँबाट सुरु हुन्छ । राजनीतिकरणको बीउ रोपिन्छ ।

पूरै विश्वविद्यालयको संरचनामा दलनिकट शिक्षक र कर्मचारी भर्ती गरिन्छ । परिणाम हामी भोगिरहेकै छौँ । आफ्ना निकटस्थलाई उपकुलपति नियुक्त गरी विश्वविद्यालयमा चरम बेथितिको अवस्था सिर्जना गर्ने प्रधानमन्त्री (कुलपति) नै पूर्ण जिम्मेवार हुन् । त्यसैले अबको उपकुलपति छनोट प्रक्रियालाई लिएर प्रधानमन्त्रीसँग हाम्रा केही प्रश्नहरू छन् ।

क) अध्यापन र अनुसन्धान भन्दा बढी राजनीतिक गतिविधिमा संलग्न रही नियुक्ति वा बढुवा लिनेलाई थप पुरस्कृत गर्ने कि जवाफदेही बनाउने नयाँ विधि स्थापित गर्ने ?

ख) त्रिवि सुधारका निम्ति खुला प्रतिस्पर्धामार्फत क्षमताका आधारमा उपकुलपति छनोट गर्ने कि आफू अनुकूलका निकटस्थलाई जिम्मा लगाई विश्वविद्यालयमा अप्रत्यक्ष हालीमुहाली कायम राख्ने ?

ग) त्रिविमा स्पष्ट कार्ययोजना, दृढ इच्छाशक्ति र विवादरहित छवि भएको नेतृत्व छान्ने कि विगतकै दूषित परम्परालाई निरन्तरता दिने ?

घ) त्रिवि सुधारको आशा जगाउने कि निर्लज्ज बेथितिलाई निरन्तरता दिइरहने ?

ङ) त्रिविमा व्याप्त रहेको प्राध्यापकमाथि आक्रमण गर्ने, कालोमोसो दल्नेलगायतका आपराधिक राजनीतिक मनोविज्ञानलाई निरुत्साहित गर्ने कि गुणस्तरहीन जमातमार्फत ती प्रवृत्तिलाई प्रश्रय दिएर राजनीतिक अखडा बनाइराख्ने ?

अन्त्यमा, सबै सरोकारवालाहरूलाई यो प्रक्रियालाई नजिकबाट हेर्न र थप दबाब सिर्जना गरी खुला प्रतिस्पर्धामार्फत क्षमताका आधारमा उपकुलपति छनोट गर्ने कुराको सुनिश्चितता गर्न आह्वान छ । हामी निरन्तर लागिरहेका छौँ । हामीले हाम्रो प्रतिनिधिसभाको शिक्षा, स्वास्थ्य, तथा सूचना प्रविधि समितिका सभापतिलाई यसबारेमा सोधेका छौँ ।

औपचारिक रूपमा चिट्ठीसमेत बुझाउने तयारीमा छौँ र हामीले केही नेपाल ऐन संशोधन गर्ने विधेयकमा पेस गरेको संशोधन प्रस्ताव- विश्वविद्यालयमा राजनीतिक पृष्ठभूमिका कुलपति, सहकुलपति र उपकुलपति हुन नहुने विचारमा दृढ र अडिग छौँ ।

निरन्तर प्रश्न गरौँ, दबाब सिर्जना गरौँ । त्रिवि सुधारको प्रारम्भ आजैबाट, यहीँबाट गरौँ ।

-रास्वपाकी सांसद श्रेष्ठको फेसबुकबाट साभार ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर २९, २०८० १२:०१