अपराधी र दलालले गैरकानुनी काममा किन रोज्छन् नेताका छोराछोरी ?

A+ A A-

अपराधी तथा दलालहरूले प्रजातन्त्रकालदेखि नै शक्तिशाली राजनीतिज्ञहरूका छोराछोरी र परिवारका सदस्यहरूलाई आफ्नो अपराध तथा व्यवसायमा प्रयोग गरेको कसैबाट लुकेको छैन । छोरीका जिद्दी पूरा गर्न घटाइएका नेपाल वायुसेवा निगमकाे लाउडा काण्ड हाेस् वा रक्तचन्दन तस्करी, नेपाल प्रहरीको सुडान काण्डसम्म उदाहरण धेरै छन् । गणतन्त्र आएपछि राजनीतिज्ञका परिवारको संलग्नता सरुवा बढुवामा पैसाको मोलमोलाइ गर्ने, भ्रष्टाचार, दलाली, अपराध तथा विभिन्न परियोजनामा संलग्नता अनुसन्धानबाट प्रमाणित भइसकेका छन् ।

कतिपय काण्डमा अनुसन्धान पूरा नभए पनि सञ्चारमाध्यमले यी विषय पटक–पटक उठाई नै राखेका छन् । आमनागरिक तथ्यसहित आएका त्यस्ता विभिन्न प्रकरणबाट सुसूचित नै छन् । पछिल्लो नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डदेखि सुनकाण्डसम्म परिवारका सदस्य कोही थुनामा त कोही फरार, अनि कोही अनुसन्धानकै चरणमा समेत रहेका छन् । कुनै पार्टीका शीर्ष नेताका छोराको व्यापार जोगाउन भन्सार दर नै हेरफेर गर्न अर्थमन्त्रीलाई भएको हतारो कसैबाट लुकेको छैन ।

यसरी हेर्ने हो भने राजनीतिज्ञका परिवारका सदस्यहरूको अपराध तथा व्यापारमा संलग्नताका पछाडि आफ्नै स्वार्थ अथवा स्वार्थी समूह प्रभावमा पर्नुको कारण एउटा मात्रै छैन, यो लेखमा ती कारणबारे चर्चा गर्न खोजिएको छ ।

छिटो पैसा कमाउने लोभ

अहिले अपराध तथा व्यापारमा संलग्न भएका राजनीतिज्ञको आर्थिक अवस्था पहिला कस्तो थियो, त्यो कसैबाट लुकेको छैन । अरुले पैसा कमाएको र महल ठड्याएको देखेर आफू पनि त्यही अवस्थामा पुग्न गलत तत्त्वबाट प्रयोग भएर गलत तरिकाले भए पनि पैसा कमाउने लोभले तिनीहरूलाई गलत बाटोतिर तानेको देख्न सकिन्छ । जसको नतिजा राजनीतिज्ञका परिवारले छोटो समयमा ठ्ड्याएका सम्पत्ति, बोलीवचन, लवाइखवाइले उनीहरू महासामन्तीको दर्जामा दरिएका छन् ।

गुटबन्दीको असर

हरेक पार्टी गुट–उपगुटको रोगबाट पीडित छन् । आफू सत्तामा पुग्न र त्यहाँ टिकिरहन आफ्नो स्वरमा स्वर मिलाउने समूह खडा गर्नुपर्ने हुन्छ । गुट–उपगुट चलाउन तथा आफ्नो समर्थनमा कार्यकर्ताको हुल जम्मा गर्न रकम चाहिन्छ । त्यसका लागि चन्दाका नाममा जबर्जस्ती पैसा असुल गर्ने तथा अपराधसम्मको बाटो तय गरेका उदाहरण हाम्रासामु भएका घटनाहरूले प्रमाणित गर्छन् ।

जे गरे पनि हुन्छ भन्ने सोच

कर्मचारीतन्त्र र स्वार्थी समूहले आफ्नो स्वार्थसिद्ध गर्नका लागि राजनीतिज्ञका परिवाररूपी सजिलो बाटो फेला पारेका छन् । र, उनीहरूले परिवारका सदस्यलाई मैमत्त बनाएका छन् । यिनीहरूमा जिम्मेवारीको दायित्वबोध नै छैन । तसर्थ राजनीतिज्ञका छोराछोरी र परिवारलाई प्रभावमा लिन र भ्रष्ट बनाउन सहज हुन्छ । चाकडी र चाप्लुसीमा रमाएका परिवारका सदस्यलाई आफूले जे गरे पनि हुन्छ भन्ने मानसिकता विकसित भएको देख्न सकिन्छ ।

शक्तिमा पहुँच

राजनीतिज्ञका छोराछोरी र परिवारहरू आफ्नो पारिवारिक विरासतका कारण शक्तिशाली नेटवर्कमा पहुँच राख्दछन् । उनीहरूलाई त्यस्ता ठाउँबाट जानकारी लिँदा र दबाब दिँदा जिम्मेवारीबोध हुँदैन । आफ्ना समकक्षी पारिवारका सदस्यहरूप्रति राजनीतिज्ञ वर्गमा सफ्ट कर्नर हुन्छ पनि । तसर्थ, अपराधी तथा दलालहरूलाई राजनीतिक सर्कलभित्र प्रवेश गर्न यिनीहरूमार्फत सहज हुन्छ ।

राजनीतिज्ञका छोराछोरीहरूले नियामक परिदृश्य बुझेका हुन सक्छन् । र, सरकारी कर्मचारीतन्त्रलाई सजिलोसँग प्रभावित गर्ने सम्भावना हुन्छ ।

कालो धन व्यवस्थापन

राजनीतिज्ञहरूले कमाएको कालो धन व्यवस्थापन गर्न पारिवारका सदस्यमार्फत सहज हुन्छ । किनकि राजनीतिज्ञले आफू अगाडि सर्दा एक्सपोज हुने डर रहन्छ । अहिले पनि हेर्न सकिन्छ, ससुरालीसम्म संलग्न भएर यसरी कमाएको पैसा व्यवस्थापन गरिएका छन् । त्यो अख्तियारका मुद्दाबाट प्रमाणिय भइसकेको पनि छ । यस्ता भ्रष्टाचारमा परिवारको संलग्नताका समाचार सञ्चारमाध्यममा अहिले पनि पढ्न पाइराखेका छौँ ।

प्रतिष्ठा र विश्वसनीयता

शक्तिशाली राजनीतिज्ञहरूसँग यथेष्ट समय हुँदैन । तर, तिनका छोराछोरीहरूसँग पर्याप्त समय पनि हुन्छ र जिम्मेवरीको बोध पनि हुँदैन । तसर्थ दलाल तथा अपराधीहरूले आफ्नो परियोजना वा आफू संलग्न व्यवसायको प्रतिष्ठा र विश्वसनीयता बढाउन तथा सम्भावित लगानीकर्ता आकर्षित गर्न यिनीहरूको अनुहार र नामलाई प्रयोग गर्छन् ।

नियामक निकायमा सहज पहुँच

राजनीतिज्ञका छोराछोरीहरूले नियामक परिदृश्य बुझेका हुन सक्छन् । र, सरकारी कर्मचारीतन्त्रलाई सजिलोसँग प्रभावित गर्ने सम्भावना हुन्छ ।

आन्तरिक जानकारी

पारिवारिक सदस्य भएका कारणले गर्दा सरकारी नीतिहरू, सूचनाहरू तथा सम्भावित कुराहरूबारे पनि मूल्यवान् आन्तरिक जानकारी हुन्छ । जुन कुरा दलाल र व्यापारीका लागि लाभदायक हुन्छ ।

सामाजिक प्रभाव

राजनीतिक वर्गको हिस्सा भएका कारणले गर्दा अपराधी तथा दलालहरूले त्यो सामाजिक प्रभावका कारण त्यो सर्कलमा सजिलोसँग पहुँच बनाउन सफल हुन्छ ।

अपरिपक्वताको प्रयोग

राजनीतिज्ञहरूका छोराछोरी तथा परिवारका सदस्यहरूमा परिपक्वताको कमीका कारण जिम्मेवारीबोध हुँदैन । त्यो कुरा बुझेर अपराधीहरूले तिनीहरूलाई लक्षित गरेका हुन्छन् ।

सफलताको चाहना

आफ्नो वरिपरि र समाजका अन्य वर्गको देखासिकी गरेर राजनीतिज्ञका परिवार छिटो सफलता र वैभव हासिल गर्न चाहन्छन् र त्यसका लागि कुनै पनि मूल्य चुकाउन पछि पर्दैनन् ।

भोलिको नेतृत्व

हाम्रोजस्तो समाजमा पारिवारिक विरासत बोक्ने चलन छ । तसर्थ राजनीतिज्ञका छोराछोरीको पनि आफ्ना आमाबाबुको बिँडो थामेर राजनीतिको भर्‍याङ चढेका थुप्रै उदाहरण छन् । दलाल तथा अपराधीले छोराछोरीसँग सम्बन्ध बनाउन सक्यो भने त्यो सम्बन्ध लामो समयका लागि पनि हुन्छ भन्ने सोच हुन्छ ।

गोपनीयताको अभाव

राजनीतिज्ञहरूका परिवार सार्वजनिक आँखामा हुन्छन् र आफू बलियो र प्रभावशाली देखाउने प्रयास गर्छन् । यिनीहरूमा जिम्मेवारीपनको बोध नहुँदा गोपनीयताको अभाव पनि हुन्छ । आफूलाई महत्त्वपूर्ण देखाउन भित्री स्रोतको पनि जानकारी भएको भान सार्वजनिक गर्न पछि पर्दैनन् ।

अहिलेका घटनाहरूलाई दृष्टिगत गर्दा राजनीतिज्ञका परिवार अपराधी तथा दलालहरूको सिकार भएको देखिन्छ । यसबाट जोगिनका लागि राजनीतिज्ञका परिवारका सदस्यहरूले सम्भावित जोखिमहरूबारे सचेत हुन जरुरी हुन्छ । उनीहरूले आफू सचेत तथा सावधान रहन जिम्मेवार तथा अनुभवी सल्लाहकार राख्न जरुरी देखिन्छ । राजनीतिज्ञहरूले पनि आफ्नो परिवारका सदस्यका बारेमा सञ्चारमाध्यममा आइराखेका समाचार तथा संगततर्फ पनि ध्यान दिन जरुरी छ । अन्यथा अहिले केही राजनीतिज्ञ र परिवारका सदस्य जेल बसेको त्यो ठाउँमा आफू र आफ्नो परिवारका सदस्य पनि पर्न सक्ने अवस्था आउनबाट जोगिन सकिन्न ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, कात्तिक २४, २०८० ०६:३२