एन्टोनी ब्लिंकनको कूटनीतिक सुझबुझपछि गाजामा आशाका केही कारण

A+ A A-

अमेरिकाका शीर्ष कूटनीतिज्ञ, विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिंकन तीन दिनदेखि मध्यपूर्वकाे भ्रमणमा छन् । कुनै पनि बेला नियन्त्रणबाहिर जानसक्ने स्थितिलाई सम्हाल्ने कोसिसमा उनी मध्यपूर्व घुम्न निस्स्केका हुन् ।

शुक्रबार इजरायल र शनिबार जोर्डन गएका उनी आइतबार वेस्ट बैंक, इराक र टर्की पुगे । राेकिएका उनका हरेक पाइलामा फरक खालका चुनौती र निराशाहरू देखिए । उनी यसबीचको बाटो खोज्ने प्रयास गरिरहेका छन् । तर, उनले चाहेअनुसारको बाटोमा आउन कोही पनि तयार छैनन् ।

शुक्रबार ब्लिंकनले इजरायली नेताहरूलाई गाजामा मानवीय सहयोग पुर्‍याउन र बन्धकलाई रिहाइ, पज (pauses- अस्थायी संघर्ष विराम) का लागि मनाउने प्रयास गरे । तर, इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले याे कुरा तत्कालै अस्वीकार गरिदिए ।

अर्को दिन उनले इजरायलका छिमेकी अरब देशका प्रतिनिधिसँग भेटवार्ता गरे । उनीहरूले तुरुन्तै युद्धविराम चाहेका छन् । जोर्डनका विदेशमन्त्री अयमान साफादीले इजरायलका तर्फबाट युद्ध अपराध भइरहेको बताएका थिए ।

उता अमेरिकामा राष्ट्रपति जो बाइडेनले अस्थायी रूपमा युद्ध रोक्ने प्रयासमा राम्रो प्रगति भएको दाबी गरेका छन् । उनी मानवीय पजको सम्भावनालाई लिएर आशावादी छन् तर मधयपूर्वकाे अवस्था यस्तो छैन । यहाँ कति तनाव छ भन्ने कुरा ब्लिंकनको असफल प्रयासले साबित गर्छ । उनी आइतबार जहाँ जहाँ पुगे, उनीसँग काेही खुलेनन् ।

उनी प्यालेस्टाइनी प्राधिकरणका प्रमुख महमुद अब्बाससँग भेट्न बख्तरबन्द गाडीमार्फत रामल्लाह पुगे । बाटोको सुरक्षाको जिम्मा प्यालेस्टाइनी प्यालेस गार्डले सम्हालेको थियो ।

उनी इराक पुग्दा अँध्यारो भइसकेको थियो । ब्लिंकन र उनीसँग आएको राजनीतिकले बगदाद एयरपोर्टदेखि अमेरिकी दूतावास जानका लागि हेलिकोप्टरबाट उडान भरे । त्यस बेला सबैले बुलेटप्रुफ ज्याकेट र हेलमेट लगाएका थिए । यसपछि उनीहरू गाडीमार्फत प्रधानमन्त्री शिया अल सुडानीसँग भेट्न गए ।

विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिंकन इराकका प्रधानमन्त्री शिया अल सुडानीसँग भेट्न अँध्याराेमा पुगेका थिए ।

सोमबार उनीहरूले टर्कीका अधिकारीसँग कुराकानी गरेका छन् । एक दिनअघि टर्कीका राष्ट्रपति रिसेप ताय्येप एर्दोआनले इजरायलबाट आफ्ना राजदूतालाई फिर्ता बोलाउँदै अब इजरायली प्रधानमन्त्री नेतन्याहुको कुनै वास्ता नभएको बताएका थिए । एर्दोआनले भने, ‘हामीले उनलाई मेटाइदिएका छौँ, बाहिर फ्याँकिदिएका छौँ ।’

अमेरिकी विदेशमन्त्री हरेकपल्ट एकातिरको आगो निभाउँछन् तर अर्कोतिरबाट आगोको ज्वाला उसैगरी रन्किन्छ ।

मैले बगदाद एयरपोर्टमा ब्लिंकनलाई सोधेँ- के राष्ट्रपति बाइडेनलाई जस्तै तपाईंलाई पनि पजका लागि इजरायललाई मनाएर अरब देशलाई सम्झाउन सकिन्छ जस्तो लाग्छ ?

उनले दुवै प्रश्नको जवाफ ‘लाग्छ’ मा थिए ।

गाजामा मानवीय सहयोग कसरी पुर्‍याउन सकिन्छ, अमेरिका यसलाई लिएर लगातार इजरायलसँग कुरा गरिरहेको छ ।

अमेरिकी विदेशमन्त्रीले बख्तरबन्द गाडीमार्फत वेस्ट बैंकको रामल्लाहको भ्रमण गरे ।

अरब देशबारे ब्लिंकनले भने ‘युद्धविरामलाई लिएर फरकफरक विचार छ तर जो जोसँग मेरो कुराकानी भयो, मलाई लाग्छ, मानवीय पजबाट बन्धकलाई छोडाउन, गाजामा सहयोग पुर्‍याउन र त्यहाँ फसेका विदेशी नागरिकलाई निकाल्न सजिलो हुने छ ।’

हालैका दिनमा महत्त्वपूर्ण प्रगति भएको तर यस विषयमा केही चुनौती पनि रहेको उनले बताए ।

वर्तमानमा उनको कुरा इजरायल वा अरब देश कुनै पनि पक्षले मान्लान् जस्तो लाग्दैन । किनकि सबै माथि आफ्नो देशभित्रैबाट दबाब छ । शुक्रबार ब्लिंकन इजरायलका राष्ट्रपति आइज्याक हजोकसँग मिडियासामु आउँदा पछाडिबाट इजरायली प्रदर्शनकारीको आवाज सुन्न सकिन्थ्यो ।

यो पूरै क्षेत्र, युरोप र अमेरिकामा प्यालेस्टाइनी समर्थक प्रदर्शनकारी ठूलो संख्यामा सडकमा उत्रेका छन् । अमेरिकामा प्रदर्शनकारीले व्हाइट हाउसको पर्खालबाट चढ्ने कोसिस गरे । पेरिस, लण्डन र बर्लिनमा पनि प्रदर्शन भए ।

इस्तान्बुलमा प्रदर्शनकारीले ब्लिंकनलाई नरसंहारका संलग्न लेखिएको ब्यानर पकडेका थिए ।

ब्लिंकनले सबै पक्षसँग कुराकानी गरिरहेका छन् र यो संघर्षको दायरा अहिले बढेको छैन, उनको भ्रमणको सकारात्मक पक्ष यही नै हो । अक्टोबरमा जो बाइडेन अबर देशका नेतासँग जोर्डनमा बैठक गर्ने तयारीमा थिए तर गाजाको अस्पतालमा विस्फोट भएपछि अचानक यो बैठक रद्द भएको थियो । त्यसपछि ब्लिंकनले यी देशका विदेशमन्त्रीसँग भेट्दै गरेको देखिनुले केही त प्रगति भएको देखाउँछ ।

रामल्लामा प्यालेस्टाइनी राष्ट्रपति महमुद अब्बाससँग एन्टोनी ब्लिंकनको भेटलाई गोप्य राखिएको थियो ।

उनी आफ्ना अरब समकक्षीहरूलाई प्यालेस्टाइनीको दीर्घकालीन भविष्यबारे साेच्न र क्षेत्रमा स्थायी शान्तिको बाटो खोज्न प्रोत्साहित गरिरहेका छन् । यद्यपि, यसमा ज्यादा सफलता हात परेको देखिँदैन ।

जोर्डनका विदेशमन्त्री साफादीले प्रश्न गरेका छन्, ‘युद्धपछि गाजा कुन हालतमा हुन्छ भन्ने थाहा नहुँदै कसरी कुनै विषयमा साेच्ने ?

बाइडेनले १२ अक्टोबरमा व्हाइट हाउसमा यहुदी समुदायका नेतासँगको बैठकमा भनेका थिए, ‘इजरायल र गाजामा भएको रक्तपात र त्रासदीपछि मध्यपूर्वमा केही राम्रो परिणाम निस्कन सक्ने मलाई लाग्छ । तर फेरि पनि मलाई जन्मजात आशावादी भन्ने गरिन्छ ।’

यद्यपि, यस क्षेत्रकाे अवस्था हेर्दा लाग्छ, आशावाद एक दुर्लभ वस्तु प्रमाणित भएकाे छ ।

(बीबीसीबाट भावानुवादः नवराज कुँवर)

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक २१, २०८० १०:५७