भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा फैलिन सक्ने महामारीबाट बच्न के गर्ने ?

A+ A A-

२०७२ सालमा गएको भूकम्पको अनुभव छ । हुन त त्यतिबेला राजधानी र राजधानीवरिपरिका जिल्लाहरूमा गएको थियो । यो हिसाबले अहिलेको भन्दा सुगम ठाउँमा क्षति पुगेको थियो ।

अहिले दुर्गम क्षेत्रमा गएको छ । र, क्षति पनि भएको छ । यो अवस्थामा उनीहरूको स्वास्थ्यको ख्याल राख्दै केही कुरामा विशेष ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।

सबैभन्दा पहिलो कुरा, भूकम्प जाँदा कति मानिसको पुरिएर मृत्यु हुन्छ । चोटपटक लाग्छ । रक्तश्राव हुने हुन्छ । र, अर्को भनेको घाउ तथा चोटपटक लागेका घाउहरूमा धुलो पस्न सक्छ । किटाणुहरू पस्न सक्छन्, जसले गर्दा संक्रमण हुने सम्भावान हुन्छ ।

यसो हुन नदिनका लागि उनीहरूलाई औषधि उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ । र, सरकारले यो काम गरिरहेको छ ।

त्यस्तै, अर्को भनेको सबै घरबारविहीन छन् । पहाडी इलाकामा जाडो छ । खुल्ला ठाउँमा बसिरहेका उनीहरूलाई चिसो लाग्न सक्छ । रुघामर्कीदेखि लिएर ज्वरो, निमोनिया पनि हुन सक्छ । यस कारण उनीहरूलाई टेन्ट, सरकारी भवन तथा रुकुलहरूमा सुरक्षित राख्ने व्यवस्था गर्नुपर्ने हुन्छ । योसँगै न्यानो बनाउनका लागि उनीहरूलाई ब्ल्याङ्केट प्रदान गर्नुपर्छ । यति मात्र गर्न सकियो भने पनि उनीहरूलाई चिसोबाट हुने निमोनियासँगै अन्य रोगबाट बचाउन सकिन्छ ।

भूकम्प प्रभावितहरूले ध्यान दिनुपर्ने तेस्रो कुरा सरसफाइ हो । अहिलेको अवस्थामा पानीको समस्या हुन सक्छ । शौचालयको व्यवस्था राम्रो नहुन सक्छ । तर, पनि नुहाउने, हात धुन भने छोड्नु हुँदैन । सरसफाइमा ध्यान दिइरहनुपर्छ । र, यो बेलामा दूषित पानी, दूषित खानेकुरा अथवा हात नधोई खानु हुँदैन ।

सा–सानो कुरामा ध्यान नपुर्‍याउँदा पानीसम्बन्धी फैलिने झाडापखाला, पेट बिग्रिने, टाइफाइड, हेपाटाइटिसका रोगहरू देखिन सक्ने सम्भावना बढी हुन्छ । हुन त, अहिले चिसो बढ्दै गएका कारण नफैलिन पनि सक्छ, तर कुनै अवस्थामा कलेरा पनि फैलिन सक्छ ।

अझ मुख्य त झाडापखाला र झाडावान्ता फैलिने सम्भापना धेरै हुन्छ । त्यस कारण राम्रो शौचालय र साबुन पानीले हात हुने व्यवस्था गरिदिनुपर्छ । र, उनीहरूलाई यो कुरा सिकाउनुपर्छ ।

bhukamapa jajarkot11699180219.jpg

पानी कसरी पिउने ?

अहिले पिउने पानीको मूल तथा स्रोत दूषित भएका हुन सक्छन् । जसले गर्दा जथाभावी रूपमा पानी पिउनुपर्ने अवस्था आउन सक्छ । यसका लागि सबैभन्दा उत्तम उपाय भनेको पानी उमालेर मात्र पिउनु हो । ३/४ मिनेट पानीलाई मज्जाले उमाल्दा त्यसमा भएका किटाणुहरू मर्छन् । र, त्यो पानी पिउनका लागि उपयुक्त हुन्छ ।

त्यस्तै, फिल्टरको प्रयोग गर्नुपर्छ । हुन त अहिलेको अवस्थामा फिल्टरको व्यवस्था नहुन सक्छ । त्यसका अलावा ‘प्युस’ (क्लोरिन ट्याब्लेट)को प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसमा साना–साना ट्याब्लेट हुन्छन् । र, पसलहरूमा सहजै रूपमा पाउन सकिन्छ । पानी राखेको भाँडोमा उक्त ट्याब्लेट हाल्दा भाँडोको पानी सफा हुन्छ । यसरी पानीलाई शुद्धीकरण गरेर मात्र पिउनुपर्छ ।

चिसोबाट कसरी बच्ने ?

अर्को मुख्य कुरा चिसो बढिरहेको छ । तर, बास बस्नका लागि घर छैन । टेन्ट भएकाहरू त्यसमा बस्न सक्छन् । त्यही टेन्ट पनि नभएको अवस्थामा क्षति नभएका सरकारी, विद्यालयका भवनहरूमा बस्नुपर्छ । र, उनीहरूलाई जति सक्यो त्यति न्यानो पारेर राख्नुपर्छ ।

पशुको व्यवस्थापन

भूकम्पमा मानिसको मात्र नभएर पशुहरू पनि मरेका हुन सक्छन् । त्यसको व्यवस्थापन समयमै नभएको अवस्थामा कुहिएर वातवरण दूषित भएको हुन सक्छ । सिनोको व्यवस्थापन नभए झिँगा फैलिन्छन् र संक्रमणको जोखिम बढ्न सक्छ । त्यसैले मरेका गाईवस्तुलाई उचित ठाउँमा लगेर पुर्नुपर्छ । यसो गरियो भने विभिन्न रोगको संक्रमणबाट बच्न सकिन्छ ।

लेखक संक्रामक रोग विशेषज्ञ हुन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, कात्तिक २०, २०८० १७:००