इपिसेन्टर पुगेका भूगर्भविद् अधिकारीलाई प्रश्न- जाजरकोटमा तत्काल भूकम्प आउने जोखिम छ ?

इपिसेन्टर पुगेका भूगर्भविद् अधिकारीलाई प्रश्न- जाजरकोटमा तत्काल भूकम्प आउने जोखिम छ ?

तस्वीर : लोकविजय अधिकारी ।

A+ A A-

राष्ट्रिय भूकम्प मापन तथा अनुसन्धान केन्द्रका वरिष्ठ भूगर्भविद् डा. लोकविजय अधिकारीको नेतृत्वमा एक टोली भूकम्पको केन्द्रविन्दु जाजरकोटको बारेकोट गाउँपालिकाको रामीडाँडा पुगेको छ । शुक्रबार राति गएको ६ दशमलव ४ रेक्टर स्केलको भूकम्पको अनुसन्धान गर्न गएका वरिष्ठ भूगर्भविद् डा. अधिकारीसँग त्यहाँको वस्तुस्थितिबारे हामीले टेलिफोनमा संक्षिप्त कुराकानी गरेका छौँ । डा. अधिकारीसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :

यतिबेला तपाईंहरू कहाँ हुनुहुन्छ ?

भूकम्पको केन्द्रविन्दु जाजरकोटको बारेकोट गाउँपालिका- ८, रामीडाँडामा छौँ । हाम्रो टोली भूकम्प गएको भोलिपल्ट नै केन्द्रविन्दुको अनुसन्धानका लागि आएको हो । यहाँ आएर हेर्दा केन्द्रविन्दुमा क्षति कम भएको देखिन्छ । केन्द्रविन्दु भएको ठाउँमा मानवीय क्षति हुन पाएको रहेनछ । जति क्षति भएको छ, त्यो केन्द्रविन्दुको दक्षिणतर्फ छ । उत्तर र पूर्वतर्फ कम क्षति भएको देखिन्छ ।

केन्द्रविन्दुमा कम क्षति हुनुको कारण ?

अध्ययन अनुसन्धानको काम जारी छ । क्षति भएको ठाउँमा पुग्न बाँकी छ । त्यसैले अहिले नै कारण भन्न सक्ने स्थिति छैन । तर, प्रारम्भिक रूपमा भन्ने हो भने भूबनावटको कारण हो ।

दक्षिणतर्फ क्षति हुनुको कारणचाहिँ के पाउनुभयो ?

कमजोर संरचना नै मुख्य कारण हो ।

त्यहाँ अहिले पनि पराकम्प जाने क्रम जारी छ ?

केही बेरअघि मात्र पनि पराकम्प गएको थियो । पराकम्प जाने क्रम जारी छ । यो अझै एक-दुई हप्ता रहन्छ ।

२०७२ सालपछिको ठूलो भूकम्प हो । त्यसैको असर हो वा नयाँ हो ?

अहिले गएको भूकम्प २०७२ को पराकम्प होइन । यो यता आउने छुट्टै भूकम्प हो ।

त्यसो भए गोरखा भूकम्प र यसमा के फरक छ ?

गोरखामा ७ दशमलव ८ म्याग्निच्युडको भूकम्प गएको थियो । गोरखा भूकम्प शक्तिशाली हो । अहिलेको ६ दशमलव ४ म्याग्निच्युडको भूकम्प मझौला खालको हो । तर, प्रक्रिया भने २०७२ को जस्तै हो ।

यसपटक पश्चिम नेपालमा भूकम्प जानुको कारण ?

भूकम्पीय जोखिममा नेपाल पर्छ । साना-ठूला भूकम्प लामो समयसम्म नगएकाले सञ्चित भएर बसेको शक्ति हो । भूकम्प नगएका कारण शक्ति निस्कन पाएन । जम्मा भएर बसेको थियो । लामो समय सञ्चित भएर बसेकाले यसपटक पश्चिममा क्षति भएको हो । पश्चिम मात्र होइन, मध्य र पूर्वी नेपाल पनि जोखिममा छ । त्यसो त नेपाल सधैँ जोखिममा नै छ ।

bhukampa jajrkot 21699180264.jpg

जाजरकोट केन्द्रविन्दु भएर तत्काल भूकम्प आउने सम्भावना छ ?

अब यस्ता साना भूकम्प आएर ठूलो नआउने भन्ने हुँदैन । अहिलेको भूकम्पले यो ठाउँमा भूकम्प जाने सम्भावना देखाउँछ । जुनसुकै समयमा ठूलो भूकम्प जान सक्छ भन्ने सन्देश दिएको छ । अहिलको भूकम्पकै कारण फेरि ठूलो भूकम्प जान लाग्यो भन्नेचाहिँ हुँदैन । भूकम्प यो समयमा जान्छ भनेर भविष्यवाणी गर्न सकिँदैन । तर, हामी भूकम्पीय जोखिममा छौँ । जहिले पनि भूकम्प जाने सम्भावना रहन्छ ।

त्यस क्षेत्रका नागरिक भूकम्पबारे कत्तिको जानकार रहेको पाउनुभयो ?

क्षति हेर्दा भूकम्पसम्बन्धी जनचेतना पटक्कै देखिएन । भूकम्पको विषयमा काम गर्न सकेको रहेनछ । भूकम्प जान्छ, प्रतिरोधात्मक घर बनाउनुपर्छ भन्ने कसैलाई थाहा रहेनछ । भर्खर बनाएका घरहरू पनि परापूर्वकालको जस्तै बनाइएको छ । मापदण्ड लागू भएको छैन । भौतिक संरचना अत्यन्तै कमजोर रहेछ । २०७२ पछि धेरै काम गरेको भने पनि भूकम्पसम्बन्धी जनचेतना पुर्‍याउन सकिएको रहेनछ ।

राहत तथा उद्धारको काम कत्तिको प्रभावकारी रूपमा भइरहेको पाउनुभयो ?

घाइतेहरूलाई जिल्ला अस्पताल, सुर्खेत र नेपालगञ्ज पुर्‍याइएको छ । स्थानीय अस्पताल खाली नै देखिन्छ । राहत सामग्री विभिन्न जिल्लाबाट आइरहेको देखिन्छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, कात्तिक १९, २०८० १६:२७