जनैखटिरा भएको कसरी थाहा पाउने ?, उपचार के हुन्छ ? (भिडियो)

A+ A A-

जनैखटिरालाई लिएर अझै पनि हाम्रो समाजमा धेरै भ्रमहरू यथावत नै छन् । जनैखटिरा जनै जस्तै शरीरमा आउँछ र त्यो जनै जसरी जोडिएमा व्यक्तिको मृत्यु हुन्छ भन्ने अन्धविश्वास कायमै छ ।

तर, यसको उपचार समयमै गरेको अवस्थामा यो पूर्ण रूपमा निको भएर जाने चिकित्सकहरूको भनाइ छ । जनैखटिरालाई शिगेल्स हर्पिस जोसटर भन्ने गरिन्छ । यो छालामा देखिने एक प्रकारको भाइरस हो ।

छाला रोग विशेषज्ञ प्रा. डा. सबिना भट्टराईका अनुसार जनैखटिरा हुँदा शरीरमा स–साना पानीको फोका जस्ता खटिरा आउने हुन्छ । यो चिकन पोक्स अर्थात ठेउला गराउने भेरिसेला जोस्टर नामक भाइरसको संक्रमणका कारण हुने गर्छ ।

उनी भन्छिन्, ‘ठेउलाको भाइरस ठेउला निको भइसके पनि नसाको एउटा भागमा गएर बसिरहेको हुन्छ । तर, जब मानिसलाई तवान हुन्छ । शरीरको प्रतिरोधक क्षमता कमजोर हुन्छ, त्यसपछि उक्त भाइरस नसाको माध्यमबाट शरीरको जुनसुकै भागमा देखिन सक्छ ।’

यो प्रायः जसो छातीमा आउने भएका कारण यसलाई जनैखटिरा भन्ने गरिएको उनको भनाइ छ ।

कसरी थाहा पाउने ?

जनैखटिरा आउनुभन्दा अगाडि सम्बन्धित ठाउँ भारी भएर दुख्ने हुन्छ । डा. भट्टराई भन्छिन्, ‘जस्तै टाउकोको एक भाग आउन आउन थालेको अवस्थामा टनटन गरेर दुख्ने, भारी हुने, सोल्का हानेको जस्तो हुने हुन्छ । कतिपय बिरामी टाउकोमा समस्या देखिएको भन्दै सीटी स्क्यान समेत गराउने गर्छन् । र, छातीमा एक्सरे गराइरहेका हुन्छन् ।’

सुरुवातको करिब एक हप्ता एक तर्फी दुखाइ धेरै भइरहेको छ भने त्यो जनैखटिरा आउने अवस्थामा हुन सक्छ । शरीरको दुवै तिर दुखाइ भएर जनैखटिरा आउन सक्ने सम्भावना एकदमै कम हुन्छ । तर, एचआईभी भएका व्यक्तिहरूमा प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुने भएका कारण उनीहरूलाई दुवै तर्फ पनि आउन भने सक्ने डा. भट्टराई बताउँछिन् ।

उनी भन्छिन्, ‘सामान्यतया यसले एक तर्फको नसालाई मात्र असर पुर्‍याउने गरेको हुन्छ । यो हुँदा सुरुमा छाला रातो–रोतो हुन्छ । त्यसपछि स–साना पानीका फोकाहरू देखिन्छन् ।’ स–साना पानीका फोका निस्किसके पनि पोल्ने, दुख्ने हुन्छ ।

कसलाई बढी जोखिम ?

जनैखटिरा बालबालिकालाई एकदमै कम देखिन्छ । सामान्यतया यो ४० वर्षभन्दा माथि उमेर समूहमा देखिने गर्छ । तर, वृद्धा अवस्थामा यो समस्या देखिएको अवस्थामा उनीहरूलाई धेरै गाह्रो हुने गर्छ ।

हुन त यो समस्याले ठ्याक्कै यही उमेर भन्ने नगरे पनि जीवनमा एकपटक ठेउला भइसकेको कुनै पनि व्यक्तिलाई जनैखटिरा हुन सक्ने सक्भावना बढी हुन्छ । र, जनैखटिरा पनि जीवनकालमा एक पटक मात्र आउने गर्छ ।

जनैखटिरा आएमा के गर्ने ?

बेलैमा जनैखटिराको उचित उपचार गरिएन भने यस रोगबाट प्रभावित व्यक्तिको आखाँको दृष्टि कमजोर हुन सक्छ । बिरामीको मुख बांगो हुने, घाउमा बेक्टेरिएल इन्फेक्सन हुँदा त्यसको दुखाइ लामो समयसम्म रहिरने हुन्छ ।

त्यसैले जनैखटिरा आउन सुरु भएको ७२ घन्टाभित्र पत्ता लगाएर औषधि सेवन सुरु गर्नुपर्ने डा. भट्टराई बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘मेडिकल्ली यो सामान्य परीक्षणबाट पत्ता लगाउन सकिन्छ । र, पत्ता लागेको ७२ घण्टाभित्रै औषधि सुरु गरेमा भाइरसले नर्भ ड्यामेज कम हुन्छ । बिरामीलाई जोखिम पनि कम हुन्छ । अनि ४ देखि ६ हप्तापछि हुने दुखाई पनि कम हुन्छ ।’

तर, समयमै उपचार नभएका कारण नसा बिग्रिएको अवस्थामा जीवनभर यसले बिरामीलाई सताइरहन्छ ।

निको हुन्छ ?

सबै संक्रामक रोग निको हुन्छन् । र, यो पनि निको हुन्छ । प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर नभएका व्यक्तिलाई ७ देखि १० दिनमा यो आफैँ निको भएर जान्छ । तर, प्रतिरोधात्मक कमजोर भएका व्यक्तिलाई अलि लामो समय लाग्न सक्छ ।

डा. भट्टराई भन्छिन्, ‘तर, मानिसहरूले फोका फुटाउने, जनै घोटेर लगाउने, आफूखुसी विभिन्न औषधिको प्रयोग गर्ने गर्छन् । यसो हुँदा त्यसमा भएको ब्याक्टेरियल संक्रमण हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।’

जनैखटिरा भाइरसका कारण हुने हो । यसमा ब्याक्टेरियल संक्रमण हुँदैन । यो हुँदा राम्रोसँग सफा गर्न सक्यो भने सप्लिमेन्ट औषधि दिनुसमेत नपर्ने डा. भट्टराईको भनाइ छ । र, खटिरा चिलाउँदा कोट्याउने, तिखो वस्तुले कन्याउनु गर्नु हुँदैन । चिलाएको अवस्थामा सफा पानीले सफा गर्नुपर्छ ।

बिरामीले सरसफाइमा ध्यान दिनु पर्छ । त्यस्तै जनैखटिरा जनै लागाउने ठाउँमा मात्रै नभएर शरीरको जुनसुकै भागमा पनि आउन सक्छ ।