बारीमा २० रुपैयाँ केजी, बजारमा २ सय ५० !

A+ A A-

स्याउका व्यापारीहरूले कर्णाली प्रदेशका हिमाली जिल्लामा उत्पादित स्याउ किसानको बारीमा सस्तोमा खरिद गरी बजारमा महँगोमा विक्री गर्ने गरेका छन् । व्यापारीहरूले किसानको बारीमा प्रतिकिलो २० रुपैयाँमा खरिद गर्ने गरेको भए पनि सुर्खेत र नेपालगन्जजस्ता बजारहरूमा भने २ सयदेखि २ सय ५० रुपैयाँसम्ममा विक्री गर्ने गरेका छन् ।

हिमाली जिल्लामा उत्पादित स्याउ त्यस क्षेत्रमा चिस्यान केन्द्र र ग्रेडिङ मेसिन नहुँदा किसानहरूले सस्तो मूल्यमै स्याउ विक्री गर्नुपर्ने बाध्यता छ । बजारमा स्याउको मूल्य राम्रो भए पनि किसानहरूले सस्तो मूल्यमा विक्री गर्नुपर्दा आफूहरू मर्कामा परेको गुनासो गरेका छन् । हिमाली जिल्लामा उत्पादित स्याउकै कारण अहिले भारतीय र चिनियाँ स्याउ विस्थापित भएका छन् ।

कर्णाली प्रदेश र प्रदेश नं. ५ को नेपालगन्जमा स्याउ विस्थापन भए पनि कर्णाली प्रदेशका जुम्ला, मुगु, हुम्ला र कालिकोटका स्याउ किसानले उचित बजार मूल्य नपाएको तथा विक्रीसमेत नभएको गुनासो गर्न थालेका छन् ।

शहरमा मूल्य बढी, बारीमा कम

जुम्लामा उत्पादन हुने डेलिसियस र गोल्डेन जातका स्याउहरू सुर्खेत र नेपालगन्जमा २ सय ५० रुपैयाँ प्रतिकेजीमा व्यापारीहरूले विक्री भए पनि जुम्लाका किसानले भने २० रुपैयाँ प्रतिकिलोमा बेच्नुपर्ने बाध्यता रहेको गुनासो गरेका छन् । ‘जुम्लामा स्याउ ग्रेडिङ छैन, स्याउले पाउनुपर्ने मूल्य पाएन, हामीले उत्पादन गरेको के काम ? श्रमको मूल्यसमेत उठ्दैन,’ जुम्ला पातारासी– ६ का नरी बोहोराले भने, ‘मैले उत्पादन गरेको स्याउ २० रुपैयाँ केजीमा लिने व्यापारी आउँछन् । हामी कुहिएर खेर जानुभन्दा सस्तो मूल्यमा बेच्न बाध्य छौं ।’

ग्रेडिङ मेसिन र चिस्यान केन्द्र नहुँदा किसानले स्याउ सस्तो मूल्यमा बेच्न बाध्य भएको जुम्लाका स्याउ किसान शेरबहादुर भण्डारीले बताए । यहाँको स्याउ चाँडै सकिनाले भारतीय र चिनियाँ स्याउ किन्न बाध्य भएको उनको भनाइ छ ।

निर्यातमा समस्या

मुगुमा अघिल्लो आर्थिक वर्षमा १५ मेट्रिक टन स्याउ उत्पादन भएकोमा यस वर्ष ३५ मेट्रिक टन स्याउ उत्पादन हुने अनुमान कृषि ज्ञान केन्द्र जुम्ला सम्पर्क केन्द्र मुगुको छ ।

उत्पादन भएको स्याउमध्ये निकै कम मात्र जिल्लाबाहिर निर्यात हुने गरेको तथा स्याउ निर्यात गर्न यातायातका कारणले पनि समस्या हुने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र जुम्ला सम्पर्क केन्द्र मुगु निमित्त कार्यालय प्रमुख सुकिराम नेपालीले बताए । ‘अघिल्लो वर्ष उत्पादन भएको १५ मेट्रिक टनमध्ये जिल्ला बाहिर चार मेट्रिक टन मात्र निर्यात भएको थियो ।’ उनले भने, ‘यो वर्ष सडक अवरुद्धले गर्दा स्याउ निर्यातमा समस्या हुने देखिन्छ ।’

चिस्यान केन्द्र नहुँदा किसानहरूले उत्पादन गरेको स्याउ उपयोग हुन नसकेको निमित्त प्रमुख नेपालीले बताए । ‘वाताअनुकुलित राख्ने ठाउँ छैन । उत्पादन भएको स्याउ खेर जान्छ,’ उनले भने, ‘उत्पादन भएको सबै स्याउ नै विक्री हुदैन ।’

स्याउ किसान बढे

कर्णाली प्रदेशका हिमाली जिल्लाहरूमा स्याउ उत्पादन वृद्धि गर्नका लागि प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत स्याउ जोन कार्यक्रम संचालनमा ल्याइएको छ । स्याउ जोन कार्यक्रम संचालनमा आएपछि स्याउ उत्पादक किसानको संख्या वृद्धि भएसँगै उत्पादन पनि बढेको स्याउ जोनका प्रमुख रामसुरथ पालले बताए ।

उत्पादित स्याउ विक्री नै भएन

यातायातको सुविधाले नछोएका कर्णाली प्रदेश कालिकोट जिल्लाका पचालझरना र रास्कोट नगरपालिका, मुगुको सोरू र खत्याड गाउँपालिका, हुम्ला र सुदूरपश्चिम प्रदेशको बाजुरा जिल्लाको कार्तिकस्वामी गाउँपालिकामा उत्पादन भएको स्याउ विक्री अझैसम्म विक्री हुन सकेको छैन ।

यातायातको सुविधा नुहुँदा किसानहरूले उत्पादन गरेको स्याउ बारीमा नै कुहिएर जाने गरेको रास्कोट नगरपालिकाका प्रमुख काशीचन्द्र बरालले बताए । ‘यातायातको सुविधा नहुँदा समस्या भएको छ,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ६, २०७६ ०४:३९