हेटौँडाको बाल सुधारगृहमा क्षमताभन्दा दोब्बर बढी बालक, भक्तपुरबाट थुनुवा आएपछि झडपको त्रास

हेटौँडाको बाल सुधारगृहमा क्षमताभन्दा दोब्बर बढी बालक, भक्तपुरबाट थुनुवा आएपछि झडपको त्रास

A+ A A-

मानव जीवनमा सामान्य अवस्थामा पनि खान, बस्न र लगाउन पाउनुपर्ने आधारभूत आवश्यकता प्रमुख विषय हुन् । मानिसमा जति पीडा वा तनाव भए पनि यी तीन विषय आधारभूत आवश्यकताभित्र पर्दछन् ।

तर, सरकारले सञ्चालन गरेको एउटा सुधारगृहमा थुनुवा/बन्दीहरू आधारभूत आवश्यकताबाट बञ्चित हुनुपरेको छ । हेटौँडा–११, थानाभर्‍याङमा रहेको बाल सुधारगृहमा थुनुवा/बन्दी बालकहरू यही आवश्यकताको चरम अभावमा दैनिकी कटाउन बाध्य छन् । बाल सुधारगृहको क्षमता ३० जनाको छ । तर, यहाँ हाल ७८ जना थुनुवा/बन्दी बालक रहेको गृहका प्रमुख प्रदीप गौतमले जानकारी दिए ।

विगतमै थुनुवा/बन्दी बालक खचाखच भएको अवस्थामा ८ भदौमा भक्तपुरबाट थप १८ जना थुनुवा/बन्दी बालक आएका छन् । भक्तपुरको बाल सुधारगृह फुटाएर उत्पात मच्चाउने थुनुवा/बन्दी बालक हेटौँडा ल्याइएपछि गृहका व्यवस्थापन निकाय त्रासमा छन् । भक्तपुरमा जस्तै हेटौँडामा पनि बालकहरूबीच झडप हुने हो कि भन्ने चिन्तामा गृहको व्यवस्थापन पक्ष छ । भक्तपुरबाट हेटौँडा ल्याइएका १८ जनामध्ये ११ जनाले तीन पटकसम्म झगडा गर्न खोजेको बाल सुधारगृहले जनाएको छ । उनीहरूले सुरक्षाकर्मीसँग विवाद गर्ने गरेको पाइएको छ ।

भक्तपुरबाटै वीरगञ्जस्थित सुधारगृह गएका थुनुवा/बन्दी बालकहरूले झडप गराइसकेका छन् । भक्तपुरको बाल सुधारगृहमा झडप भएको महिना दिन नपुग्दै गत मंगलबार राति पर्सा वीरगञ्जको बाल सुधारगृहमा तनाव भएको हो । ४ भदौमा भक्तपुरको बाल सुधागृहमा झडपको घटनापछि सारिएका १८ बालक र वीरगञ्ज सुधारगृहमा पहिल्यैदेखि रहेका केही बालकको समूहबीच कुटाकुट भएको थियो ।

बाल सुधारगृह हेटौँडाका प्रमुख गौतमकाअनुसार हालसम्म यहाँ कुनै तनावको अवस्था भने सिर्जना भएको छैन । तर, झडपको सम्भावना भने रहेको व्यवस्थापन पक्ष नै बताउँछ । भक्तपुरबाट ८ भदौमा १८ जना थुनुवा/बन्दी बालक यहाँ ल्याइएको हो । हालसम्म उनीहरूको विवरण भक्तपुरले उपलब्ध नगराएको प्रमुख गौतमले बताए ।

१४-२२ वर्षसम्मका रहेकोमा भक्तपुरबाट १९-२५ वर्षसम्मका युवासमेत ल्याइएपछि झडप हुने सम्भावना देखिएकाले ९ जना प्रहरीले सुधारगृहमा सुरक्षा दिइरहेका छन् । यसअघि ७ जना प्रहरीले सुरक्षा दिइरहेकोमा भक्तपुरबाट आएपछि २ जना सुरक्षाकर्मी थपिएको हो । बाल सुधारगृहमा क्षमताभन्दा दोब्बर बढीलाई राखिएपछि व्यवस्थापनमा कठिनाइ हुँदै आएको हो । पहिल्यै ६० जना थुनुवा/बन्दी बालक रहेकोमा भक्तपुरबाट थप १८ जना ल्याइएपछि अहिले खान, सुत्न र बस्नसमेत समस्या भइरहेको गृहका प्रमुख गौतमले बताए । ‘२०-३० जनालाई त भुइँमा सुताउनुपर्ने अवस्था छ,’ गृह प्रमुख गौतमले भने, ‘हामीसँग तीनवटा कोठा र एउटा हल छ । खान, सुत्न र शौच गर्नै समस्या छ ।’,

बाल सुधारगृहमा संरचनाको अभाव हुँदा शौच गर्न पनि समस्या भइरहेको हो । कारागार ऐनअनुसार कारागार सञ्चालन भइरहेको र बाल सुधारगृह ऐन नआउँदा बाल सुधारगृह सञ्चालनमा तालमेल नमिलेको गौतमले बताए । सुधारगृहमा पुस्तकालयको व्यवस्थापन र खेलकुद गतिविधि गराउन नसकिएको उनको भनाइ छ । थुनुवा/बन्दी बालकहरूलाई उचित सुविधा दिन नसकिएको उनले बताए । नियमित तालिम दिन नसकिएको र बजेटको पनि अभाव रहेको गौतमले जनाए ।

विभिन्न अपराधमा वा बालबिज्याइँमा संलग्न भई पुर्पक्षका लागि थुनामा राख्नुपर्ने अवस्थामा १८ वर्षमुनिका बालबालिकालाई बाल सुधारगृहमा राख्ने व्यवस्था बालबालिकासम्बन्धी ऐनले गरेको छ । बाल न्याय सम्पादन (कार्यविधि) नियमावली २०७६ परिच्छेद-२ को ६ मा बाल सुधारगृहमा स्वच्छ पिउने पानी, पोषणयुक्त खानेकुरालगायतका न्यूनतम सुविधाको व्यवस्था हुनुपर्ने उल्लेख छ । तर, देशभरका आठवटा बाल सुधारगृहमा रहेका अधिकांश बालबालिका न्यूनतम सुविधाबाट वञ्चित छन् ।

उनीहरूको आचरण, बानी तथा व्यवहार सुधार्न शिक्षा, परामर्शलगायतका सुविधा उपलब्ध गराउनुपर्ने हुन्छ । तर, त्यस्ता बालबालिकाले गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्यलगायतका सुविधा पाउनु त टाढैको कुरा, खानपिन र सजिलोसँग बस्न नै संघर्ष गर्नुपरेको छ ।

बाल सुधारगृहभित्रै शिक्षाको प्रबन्ध भए पनि शिक्षकको अभावमा धेरै सुधारगृहमा बालबालिकाले राम्रोसँग पढ्न नपाएको प्रमुख गौतमले बताए । अपराधमा संलग्न बालबालिकालाई सुधारेर सत्मार्ग देखाउन, भविष्यमा जिम्मेवार नागरिक बनाउन सुधारगृहमा राखिएको र यसका लागि आवश्यक सुविधा र व्यवस्था ऐनले तोकिदिए पनि हेटौँडाको बाल सुधारगृह नै सुधार गर्नुपर्ने अवस्थामा छ । बाल सुधारगृह हेटौँडामा १६ वटा जिल्लाका थुनुवा/बन्दी बालक छन् । यहाँ आर्थिक अवस्थाले मध्यम परिवारका र अभिभावकविहीन बालकहरू धेरै रहेको प्रमुख गौतमले जानकारी दिए ।

३८ बालक बलात्कार मुद्दाका

बाल सुधारगृह हेटौँडामा रहेका ६० जना थुनुवा/बन्दी बालकमध्ये ३८ जना बलात्कार मुद्दाका मात्रै रहेको प्रमुख गौतमले जानकारी दिए । जसमध्ये २२ जनाको जिल्ला अदालतबाट मुद्दा फैसला भइसकेको र १६ जनाको मुद्दा विचाराधीन छ ।

१६ जनामध्ये कतिपयको मुद्दा २ वर्षदेखि अदालतबाट फैसला हुन बाँकी छ । बलात्कार मुद्दाका १४ वर्षमुनिका १ जना, १४ देखि १५ वर्षसम्मका ६ जना, १६ वर्षदेखि १८ वर्षसम्मका २३ जना र १८ वर्ष पूरा भएका ८ जना रहेको प्रमुख गौतमले बताए । सुधारगृहमा ७ जना लागूऔषध मुद्दाका, चोरी मुद्दाका ५ जना, डाँका मुद्दाका ३ जना, सवारी ज्यान मुद्दाका ३ जना, कर्तव्य ज्यान, जजक/कर्तव्य ज्यान, अप्राकृतिक मैथुन, नकवाजनी चोरी र आपराधिक उपद्र मुद्दामा १-१ जना गरी ५ जना थुनुवा/बन्दी बालक छन् ।

हालसम्म ६० जनामा ३२ जनाको मुद्दा फैसला भइसकेको र २८ जनाको मुद्दा अदालतमा विचाराधीन छ । भक्तपुर बाल सुधारगृहबाट ल्याइएका १८ जना बालकको विवरण नआएकाले मुद्दाको प्रकृति खुल्न नसकेको हो ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असोज ४, २०८० १२:१२