नेपालमै बस्नुपर्छ भनेर काेरियाकाे लाइनबाट निकालेकाे भाइले जापानमा भेटेपछि...

नेपालमै बस्नुपर्छ भनेर काेरियाकाे लाइनबाट निकालेकाे भाइले जापानमा भेटेपछि...

A+ A A-

एउटा प्रचलित लोकगीत छ सूर्य खड्काले गाउनुभएको, 'हरेक दिन नेपाली प्रदेशमा रुन्छ, सम्झेर मेरो देश कहिले यस्तो हुन्छ !'

यस्तै भयो आज पनि । पट्ककै निद्रा लागेन । मनमा धेरै कुरा खेले देशदेशावरका । त्यसैले आफू स्वयम्‌को समीक्षा गर्न मन लाग्यो । म आफैँ देश बनाउनुपर्छ भनेर जाेसका साथ राजनीतिमा लागेको झण्डै २० वर्ष पुगेछ ।

निजी जीवनको रोजीरोटी चलाउन कुनै न कुनै पेसा अपनाउनुपर्छ र राजनीतिमार्फत देशको सेवा गर्नुपर्छ भन्दै विभिन्न पेसा गरियो । मेडिकल ल्याबदेखि कुखुरा पालन अनि होटल-रेस्टुरेन्टसम्म गरियो । तर, सफल भइएन । सानो उमेरमा अनुभवको कमीले पनि होला तर संकल्प थियो देशमै केही गरेर बस्नुपर्छ भन्ने ।

म हरेक युवा साथीसँग छलफल हुँदा यही भन्ने गर्थें । जीवनको गुजारा आफ्नो मिहिनेतले गर्‍याे भने स्वाभिमानपूर्वक बाँच्न सकिन्छ । कसैसँग अनावश्यक सम्झौता गर्नु पर्दैन । सत्य र निष्ठासाथ उभिन सकिन्छ ।

मलाई याद छ, भर्खरै कोरियाको रोजगारी खुलेका बेला फारम भर्न लाइन बसेका धेरै युवालाई देशमै केही गर्नुपर्छ साथी भन्नेमा कन्भिन्स गराएर लाइनबाट निकालेको छु । कालान्तरमा म आफैँ राेजीराेटीकाे सिलसिलामा जापान आउन बाध्य भएँ ।

एक दिन जापानको व्यस्त शहरमा एक जना नेपाली भाइले 'दाइ नमस्ते, जापान घुम्न आएर पनि भाइलाई नभेट्ने ?' भने । उनी रहेछन् 'देश बनाउनुपर्छ' भन्दै मैले नै कोरियाको लाइनबाट फिर्ता गरेका भाइ ।

देश बन्यो त ?

देश किन बनेन ?

किन आज देशमा सामाजिक सद्भाव बिग्रँदै गइरहेछ दिनानुदिन ?

किन मिलेर बसेको समाजमा यो जात र त्यो जात, यो धर्म र त्यो धर्म भनेर झगडा हुँदै छ ?

कूटनीतिक सम्बन्ध पूरै असफल देखिन्छ । कतै जानेर-नजानेर नेताको स्वार्थका लागि हामी पनि मतियार त बनेका छैनौँ ?

एकपटक हरेक दलभित्रका मेरा पुस्ताका साथीहरू, समीक्षा गरौँ न ।

हामीले संघीयता र गणतन्त्रका लागि लड्याैँ । हाम्रो उद्देश्य प्रस्ट थियो– गाउँगाउँमा अधिकार पुर्‍याउने । जनतालाई देशमा गरिखाने वातावरण बनाउने । सामान्य गुजाराका लागि कोही रुँदै-रुँदै विदेश जान नपर्ने बनाउने ।

यति सुन्दर देश, प्रकृतिले यति चीज दिएको छ तर किन आज पनि समस्या जस्ताको तस्तै छ ? के देशभरिका आठवटा संसदमा जनताको अधिकार, गरिबी, रोजगारी, देश निर्माण गर्नेबारेमा निराश जनतालाई उत्साहित बनाउने गरी कुनै बहस सुन्नुभएको छ ?

राजधानीको सरकारी हस्पिटलमा तड्पीतड्पी नागरिकले मर्नुपरेको छ । कुनै नेताले यसबारे केही बोलेको सुन्नुभएको छ ? सार्वजनिक शिक्षा ध्वस्त भइसकेकाे छ । सुधारको बहस कोही किन गर्दैन ? बहस त काठमाडौंमा मुख्यमन्त्रीका लागि सुविधासम्पन्न आवास बनाउनेबारेमा छ । अनि कसरी हुन्छ ?

आँट गरौँ, पर्‍याे भने विद्रोह पनि गर्नुपर्छ तर अबको विद्रोह पहिले आफ्नै दलभित्रबाट थालाैँ । अब देशले धेरै परीक्षण सहन सक्दैन । आर्थिक विकास नै सबै समस्याको हल हो । आफ्नो कर्तव्यबाट नभागौँ, संसारमा जो जहाँ भए पनि ।

आफ्नो सुविधा बढाउनेमा छ आज एउटा बेरोजगार प्रदेश सांसद, जसलाई आफैँलाई दिन कटाउने काम छैन । तिनीहरूलाई स्वकीय सचिव भनेको छ । के, के भनेको छ । सुविधाको मात्रै कुरा छ । यस्तै हो संघीयता ? आज पनि जनता पासपोर्ट बनाउन राजधानी आएर लाइन लाग्नुपर्छ । एउटा नागरिक नागरिकताका लागि सीडीओ कार्यालय नधाई सुख छैन । एउटा सानो उद्यम गर्छु भन्यो भने कम्पनी दर्ता गर्न राजधानी धाउनुपर्छ ।

अनि यो संघीयता केही थान नेतालाई मुख्यमन्त्री, मन्त्री र संसद बनाउनका लागि मात्रै हाे त ?

प्रदेशले आफ्नो मुख्यमन्त्री आफैँ छान्न सक्दैन, केन्द्र धाउनुपर्छ । अनि यो कसरी संघीयता भयो ? याे सुधारिएन भने यसकाे औचित्य के रहन्छ ? यो सबै भनेर निराशा मात्रै बाँडेको पनि होइन। के हाम्रो देश विकास हुन सम्भव छैन त ?

अवश्य छ । आज संसारमा जसरी विज्ञान र प्रविधिको विकास भएको छ, त्यसकाे सदुपयोग गरेर हामी विकासको यात्रामा लाग्नुपर्छ । प्रकृतिले दिएको वैभवलाई मात्रै सदुपयोग गर्ने हो भने पर्यटनको विकासबाट ठूलो लाभ लिन सकिन्छ, रोजगारीका अवसर सिर्जना गर्न सकिन्छ ।

संसारभरिका बौद्ध र हिन्दु धर्मका केन्द्र नेपालमा छन् । हामीले धार्मिक पर्यटनलाई पनि प्राथमिकताका साथ अगाडि बडाउने हो भने आर्थिक आर्जन मज्जाले गर्न सकिन्छ ।

हामीसँग कृषिको सम्भावना नभएर हो त ? होइन । तराईका फाँटमा लहलह धान फलाउन सकिन्छ । पहाडमा अर्ग्यानिक फलफूल र तरकारी उत्पादन गर्न सकिन्छ । हिमालमा उन्नत किसिमका जडीबुटी, याक, यती र भेडापालनबाट उच्च गुणस्तरकाे दुग्ध र औषधिजन्य उत्पादन लिन सकिन्छ ।

अरबको मरुभूमि हराभरा बनाउन सक्ने मिहिनेती नेपालीले के यति गर्न सक्दैनन् ? सक्छन् पक्कै पनि । तर हाम्रो राज्यको प्रस्ट समुचित नीति नभएर हो । हामी समयमै मलबिउ उपलब्ध गराउने, सिँचाइको सुविधा उपलब्ध गराउने र उत्पादनलाई बजारसँग जोडिदिने हो भने हामी खाद्यान्नमा आत्मनिर्भर हुने मात्रै होइन, निर्यात पनि गर्न सक्छौँ ।

विदेश गएका नेपालीबाट निराशा मात्रै हुनुपर्ने अवस्था छैन । आज संसारभरि उच्च शिक्षाद्वारा दीक्षित नेपालीहरू संसारमा उच्चस्तरमा काम गरिरहेका छन् । विभिन्न देशमा व्यापार गरिरहेका छन् । ज्ञान, सीपसँग अर्थाेपार्जन पनि गरिरहेका छन् ।

आज ग्लोबलाइजेसनको युगमा सबै भौतिक रूपमा देश नफर्के पनि राज्यले उचित वातावरण निर्माण गर्ने हो भने उनीहरू नेपाललाई सघाउन हरहमेशा तयार छन् । तर, हाम्रो नेतृत्वमा मुख्य समस्या छ कि नेताहरू देश र जनताप्रति इमानदार छैनन् । व्यवस्था परिवर्तनका लागि सक्षम देखिएको नेतृत्व जनताको आर्थिक र सामाजिक अवस्था परिवर्तन गर्न सक्षम देखिएनन् ।

हामी कुनै न कुन दलको सदस्य छौँ नै होला । तत्कालै दल त्याग्नका निम्ति उचित विकल्प पनि देखेनौँ होला । के हामी आफूले आफैँलाई समीक्षा गर्न तयार छौँ ? म विदेशमा बसेर देशको चिन्ता गर्ने, देशमा हुनेले गाली गर्दै विदेश नै सबथोक हो भन्ने ठान्ने । के हाम्रो कर्तव्य छैन ? के हामी जो जहाँ छौँ, एकपल्ट यो बेथितिविरुद्ध नलड्ने ? नबोल्ने ?

आँट गरौँ, पर्‍याे भने विद्रोह पनि गर्नुपर्छ तर अबको विद्रोह पहिले आफ्नै दलभित्रबाट थालाैँ । अब देशले धेरै परीक्षण सहन सक्दैन । आर्थिक विकास नै सबै समस्याको हल हो । आफ्नो कर्तव्यबाट नभागौँ, संसारमा जो जहाँ भए पनि ।

आखिर मनमा नेपाल नै हुन्छ । फर्किन आफ्नो माटोमै मन लाग्दो रै'छ । तर पनि मेरो देशबारे सोचिरहँदा ब्युँझिएर जुरमुराउनुपर्ने वा त अनिदै बस्नुपर्ने । यस्तो कहिलेसम्म ?

प्रकाशित मिति: शनिबार, असोज ६, २०८० १०:३०