सेकेन्डमा हुने निर्णयका हेडलाइनबाट होइन, छापामाध्यमले सोसल मिडिया लिड गर्नुपर्छ

२०४६ को राजनीतिक परिवर्तनसँगै राजनीतिक मिसन केन्द्रित सञ्चारमाध्यमको विकल्पमा व्यावसायिक सञ्चारमाध्यमले ‘स्पेस’ बढाउन थालेका हुन् । आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिक संरचनात्मक परिवर्तनसँगै सञ्चारमाध्यमको बहुआयामिक पक्षको अर्थ र महत्त्व सतहमा आयो । पञ्चायतको अन्त्य, गणतन्त्रको स्थापनामा मूल परिघटना मात्र होइन, २०३६ सालको जनमतसंग्रह, २०४६ सालको प्रजातन्त्रको पुनर्स्थापनालगायतका राजनीतिक परिवर्तनमा सञ्चारमाध्यम जनताको पक्षमा उभिए ।

सञ्चारमाध्यमले जनतालाई थप सचेत र जागरुक बनाउने भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन् । हुन त २००७ सालदेखि नै सञ्चारमाध्यमले जनताको अधिकार सूसूचित गर्दै समाजलाई सचेत र जागरुक बनाउँदै ल्याएको थियो । २०४७ सालपछिचाहिँ राजनीतिक सचेतना मात्र होइन, सामाजिक र आर्थिक पक्षलाई पनि सञ्चारमाध्यमले महत्त्वका साथ उठाउन थाले, जसले संरचनागत सुधारमा ठूलो परिवर्तन ल्यायो । संयुक्त राष्ट्रसंघको एक कार्यक्रममा ‘सोसल भ्यालु अफ मिडिया इन नेपाल’ विषयमा केही समयअघि बोलेको पनि थिएँ, ‘नेपालको राजनीतिक परिवर्तन त्यो पनि चाँडोचाँडो हुनुमा सञ्चारमाध्यमको भूमिका रहेको मात्र होइन, नीति निर्माता र जनताले सञ्चारमाध्यमको कुरा सुन्छन् ।’ जहाँ नेपालको लोकतन्त्रमाथि प्रंशसा पनि भएको थियो ।

तर, नेपालमा जुन व्यवसाय फस्टाइरहेको हुन्छ, सोही व्यवसायमा उद्यमीहरू लगानी गर्न आउने र च्याउजस्तै कम्पनीहरू खुल्ने गर्छन् । जस्तो, केही वर्षअघि कार्पेटले राम्रो बजार लिएको थियो, नेपालमा फस्टाएको कार्पेट व्यापारमा एकसाथ धेरै जना लगानी गर्न पुगे । नेपाली पश्मिनाको व्यापारमा त्यस्तै भइदियो । पछिल्ला दिनमा विदेशी सामग्री आयातमार्फत राम्रो आम्दानी भइरहेको थियो, त्यसमा पनि सबै जना लगानी गर्ने भए । वास्तवमा ती सबै व्यापार व्यवसायले आफ्नो गुणस्तर कायम गर्न सकेनन्, उल्टै नेपाली कार्पेट, पश्मिनाको बजार खस्कियो ।

अन्य पेसा व्यवसायमा जस्तै सञ्चारमाध्यममा पनि लगानी गर्न आउनेका संख्या निकै भयो । त्यसरी आउनेमा केही सञ्चारमाध्यम व्यावसायिक उद्देश्यसहित ठूलो लगानी गरेर आएका थिए भने केही स्वरोजगारको हिसाबले आएका थिए । संख्याको विश्लेषण गर्ने हो भने अहिले ७ हजारभन्दा बढी पत्रपत्रिका र ११ सयभन्दा बढी रेडियो सञ्चालनमा छन् । २ सयभन्दा बढी टीभी र ४ सयभन्दा बढी अनलाइन दर्ता छन् । नेपालका लागि यो संख्याका सञ्चारमाध्यमको आवश्यकता हो कि होइन ? यी सबै संस्था सञ्चालनका लागि योग्य र क्षमतायुक्त रहेका छन् कि छैनन् ? सबै सञ्चारमाध्यमले जिम्मेवारीअनुसार समाचार प्रकाशन/प्रसारण गरिरहेका छन् कि छैनन् ? यो समयमा मूल्यांकन गर्न जरुरी छ । गुणस्तरीय समाचार प्रकाशन/प्रसारण तथा समाजमा सचेतनाको जिम्मेवारी सञ्चारमाध्यमको हो र गुुणस्तरीय समाचार खोज्ने जनताको अधिकार पनि हो ।

गुणस्तरीय समाचार र सक्षम सञ्चारमाध्यम सञ्चालन हुनुपर्छ भन्ने मान्यता हो । सञ्चारमाध्यममा ‘म केही गर्छु’ भन्ने हुटहुटी भएको हुनुपर्छ, नत्र सञ्चारमाध्यम अगाडि बढ्न सक्दैन । सञ्चारमाध्यम र सञ्चारकर्मीमा प्रोफेसन मात्र होइन, प्यासन पनि हुनुपर्छ । कोभिड १९ महामारी र त्यसलगत्तै देखिएको आर्थिक संकटबाट प्रभावित सञ्चारमाध्यमलाई त्यही प्यासनले मात्र दिगो र समृद्ध बनाउन सक्छ ।

सामाजिक सचेतनाको सन्देश प्रवाहका लागि सञ्चारमाध्यमको त्यति नै भूमिका रहेको छ, जति राजनीतिक परिवर्तनका लागि थियो । नेपालको राजनीतिक परिवर्तन, खुला अर्थतन्त्रसँगै व्यवसायको फैलावट र सामाजिक संस्था निर्माणमा सञ्चारमाध्यमको योगदान महत्त्वपूर्ण रहेको छ । जस्तो, २०४६ को राजनीतिक परिवर्तनपछि आर्थिक गतिविधिहरू वृद्धि हुने क्रममा जति पनि कलेज, हस्पिटल, विभिन्न औद्योगिक कम्पनीहरू खुल्ने वातारणमा बन्यो । सञ्चारमाध्यमले समाजमा उद्यमशीलताको सन्देश र स्वावलम्बी बन्नुपर्छ भन्ने मनोविज्ञान सिर्जनाका सन्देश प्रवाहित गरिरहे ।

अर्थतन्त्रको स्वास्थ्य

राजनीतिक संकटका अलावा पछिल्लोपटक कोभिड १९ को महामारीजस्तो संकट व्यहोरेर आएका सञ्चारमाध्यम अहिलेको संकटग्रस्त अर्थतन्त्रको मार खेपिरहेका छन् । कोभिड १९ महामारीभन्दा अघि सञ्चारमाध्यमको उपस्थिति र पहुँच बाक्लो, बलियो र प्रभावकारी थियो । कोभिड १९ महामारीले सबैभन्दा बढी छापा सञ्चारमाध्यम प्रभावित भए ।

अबको विज्ञापन नीतिमा भने सरकारी, पब्लिक र निजी गरी तीनवटा तहमा सञ्चारमाध्यमलाई वर्गीकरण गरी विज्ञापन वितरणको मापदण्ड बनाउनुपर्छ भन्ने लाग्छ । सरकार र सरकारी सञ्चारमाध्यमसँगै पब्लिक मिडियालाई पनि प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ, पब्लिक मिडिया भनेको पब्लिक अडिट पनि हो ।

संसारभरि आइपरेको संकटको प्रभाव नेपालमा आइनपुग्ने भन्ने थिएन । बढ्दो डिजिटलाइज्ड दुनियाँको प्रभावकै कारण न्युयोर्क टाइम्सले अनलाइन संस्करणलाई पैसा तिरेर मात्रै पढ्न मिल्ने बनाइदियो । आफ्नो स्थायित्वका लागि न्युयोर्क टाइम्सले छापाका अलावा अनलाइनबाट पनि आम्दानी गर्ने जुन मोडलको विकास गर्‍यो, त्यो उसको स्थायित्वका लागि कामयावी भएको छ । तर, नेपालमा त्यो प्रणाली र संस्कारको विकास भएको छैन ।

नेपालको डिजिटल माध्यममा पनि पैसा तिरेर पढ्ने प्रणाली र संस्कारको विकास भइदियो भने स्वाभाविक रूपमा सञ्चारमाध्यमको आर्थिक भार सहज बनाउन मद्दत पुग्नेछ । गतिशील समाजलाई डिजिटल दुनियाँले थप गतिवान् बनाइदिएको छ, अवसरको दैलो उघारिदिएको छ, व्यक्तिलाई उद्यमशील बनाइदिएको छ । सीप तथा क्षमता विकासका लागि डिजिटल प्लेटफर्म उपयोगी भइरहेका छन् । एक जना उद्यमीले आफ्नै कोठामा उत्पादित सामग्री विश्वभर बिक्रीवितरण गर्ने भइसकेको छ, त्यसैले ज्याक माले उत्पादन गरेका सामग्री तपाईं हाम्रो कोठामा सहजै भित्रिने अवस्था आयो । दुनियाँ यसरी हरेकको हातमा आइपुग्दा छापामाध्यमका लागि भने नकारात्मक प्रभाव परिरहेको छ । त्यसैकारण, महामारीपछि छापामाध्यमका लागि निकै संकट आइपरेको छ ।

छापाका चुनौती

छापामाध्यमले भोगेको मुख्य समस्या लगानी हो । नेपालमा लगानीको समग्र परिस्थिति प्रतिकूल बन्दै गइरहेको छ । आर्थिक संकटले अन्य क्षेत्र प्रभावित हुँदा सञ्चारमाध्यममा आउने विज्ञापन कटौतीमा परेको छ, जसले गर्दा एकातिर छापामाध्यमको आम्दानी स्रोतमा गिरावट आएको छ, अर्कातिर लगानीकर्ताले थप लगानी गर्ने परिस्थिति पनि बनेको छैन । अर्को चुनौती भनेको डिजिटलाइज्ड दुनियाँ हो । अनलाइनमा जति तीव्र गतिमा समाचार प्रकाशन/प्रसारण गर्न सकिन्छ, छापामाध्यमले त्योभन्दा धेरै लामो प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्छ । संवाददाताले तयार गरेको समाचार छापाखानाबाट प्रकाशन हुँदासम्म जति प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्ने हुन्छ, त्यसले समाचारलाई तथ्यगत बनाउन सहयोग त पुगिरहेको हुन्छ तर, प्रक्रियागत समयले अनलाइनहरू हावी हुने स्थिति बनेको छ । तर, दाबीका साथ भन्न सकिन्छ कि, त्यही लामो प्रक्रियाका कारण छापामाध्यमको समाचार तथ्यगत हुन्छ र जनताकाे विश्वास आजका दिनमा पनि उत्तिकै रहेको छ र छापामाध्यम अभिलिखित इतिहास पनि हो ।

छापामाध्यमको समाचार परिपक्व हुन्छ, त्यो समाचारले हरेक क्षेत्रलाई प्रभाव बनाइरहेको छ । अहिले सोसल मिडियामा सेकेन्डमा हुने निर्णयका कारण समाज प्रभावित भइरहेको छ र हेडलाइन बनिरहेका छन् । सोसल मिडियाबाट प्रभावित हुने होइन कि सोसल मिडियालाई छापामाध्यमले प्रभावित बनाउन सक्नुपर्छ । त्यो हाम्रो जिम्मेवारी हाे । आजका दिनमा नेपालमा छापामाध्यमलाई टिक्नका लागि गाह्रो छ तर त्यसको भविष्य नै सकिएको भन्ने होइन । संसारमा धेरै देशमा छापामाध्यमलाई डिजिटल मिडियाले ओभरटेक गरिरहेको भए पनि भारतमा छापामाध्यमका पाठक बढेकै छन् । नेपालमा पनि छापामाध्यमका लागि ठूलै समस्या आइसकेको होइन, त्यस कारणले नै ‘म उद्यमी हो, मैले सर्भाइभ हुनुपर्छ तर त्यसमा राज्यले सहयोग पनि गर्नुपर्छ’ भन्ने मान्यता रहेको छ ।

अर्को चुनौतीचाहिँ सञ्चारमाध्यमले पस्किने कन्टेन्ट हाे। सञ्चारमाध्यमले जे कन्टेन्ट दिइरहेका छौँ, त्यतिले मात्र पाठकहरू धान्न सकिँदैन । कन्टेन्टमा अनुसन्धानमूलक स्टोरीहरूको अभाव खट्किन थालेको छ । त्यसैले, सिर्जनशीलता र सामाजिक परिवर्तनसँगै गतिवान् हुनुका साथै कन्टेन्टमा विविधीकरण आवश्यक छ । कन्टेन्टमा गहिराइ र जिम्मेवारीबोध महत्त्वपूर्ण हुन्छ । त्यो अहिलेको अर्को चुनौती हो ।

त्यसैगरी, सञ्चारमाध्यमलाई प्रोफेसन मात्र होइन, प्यासन बनाउन नसक्नु अर्को चुनौती हो । सञ्चारमाध्यम व्यवसाय मात्र होइन, सेवा पनि हो भन्ने मनोविज्ञानसहित प्रोफेसनभन्दा प्यासन ठान्न छोडिएकाे छ । त्यसैगरी, अहिले सञ्चारमाध्यमको चुनौती विज्ञापनमा देखिएको छ ।

सञ्चारमाध्यम टिकाउन र कन्टेन्ट बलियो बनाउनका लागि विज्ञापन मेरुदण्ड नै हो । अहिले विज्ञापनको स्रोतमा भारी मात्रामा गिरावट आएको छ । जसले, सञ्चारमाध्यमको ‘इकोनोमिक हेल्थ’ कमजोर बनाएको छ । हुन त, सरकारको विज्ञापन बोर्डले विज्ञापन नीति ल्याएको छ, त्यसले केही राहत दिन सक्छ । विज्ञापन नीतिको उद्देश्य सञ्चारमाध्यम टिकून् र प्रभावशाली कन्टेन्ट उत्पादन गरून् भन्ने नै देखिन्छ। त्यसका लागि सञ्चारामाध्यमको ग्रेडिङ गर्ने कुरा छ । त्यो ग्रेडिङमा सञ्चारमाध्यमको प्रभाव क्षेत्रको विस्तृत अध्ययन हुन्छ होला ।त्यही आधारमा सरकारी विज्ञापन वितरण गर्ने तयारी भइरहेको छ ।

पछिल्लोपटक सरकारले ठेक्काको बोलपत्र आह्वान गर्ने कुरा सम्बन्धित मन्त्रालयको वेबसाइटमा राखे हुन्छ भन्ने सरकारी नीति आएको छ । सीसी क्यामेराको भिडियो डिलिट गर्ने देशमा वेबसाइटमा राखिने बोलपत्रको अवस्था के होला भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ । त्यस कारणले, तुरुन्तै डिलिट र एडिट हुने माध्यमभन्दा पनि छापामाध्यममा ठेक्का बोलपत्र प्रकाशनमा जोड दिनुपर्छ भन्ने लाग्छ । अहिले पनि समाजमा छापामाध्यमप्रति विश्वास छ । वेबसाइट राख्दा टेण्डर कहाँ के भइरहेको छ भन्ने आमजानकारी नहुन सक्छ । वास्तवमा, यो विषयमा धेरै छलफल भइरहेको पनि छ ।

विज्ञापन बजार

नेपालको विज्ञापन बजारको अर्थतन्त्रबारे गहिरो विश्लेषण भइसकेको छैन । नेपालमा निजी र सरकारी क्षेत्रको विज्ञापन बजार विस्तृत अनुमान भइरहेको छैन । यद्यपि, सरकारी विज्ञापनचाहिँ करिब ५ अर्ब रुपैयाँको हुने अनुमान गरिन्छ । त्यसमा पनि सरकारले गोरखापत्रलाई प्राथमिकतामा राख्छ, बाँकी केही निजीक्षेत्रलाई दिने हो । अबको विज्ञापन नीतिमा सरकारी, पब्लिक र निजी गरी तीनवटा तहमा सञ्चारमाध्यमलाई वर्गीकरण गरी विज्ञापन वितरणको मापदण्ड बनाउनुपर्छ। सरकार र सरकारी सञ्चारमाध्यमसँगै पब्लिक मिडियालाई पनि प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ, पब्लिक मिडिया भनेको पब्लिक अडिट पनि हो ।

विज्ञापन भनेको व्यवसायीको प्रवर्द्धनको उपाय र सञ्चारमाध्यमको मेरुदण्ड हो । व्यवसायी तथा उद्यमीले उत्पादित सामग्री उपभोक्तासम्म पुर्‍याउने एकअर्काका परिपूरक त हुन् नै, त्यसबाहेक यी दुईको पुँजी निर्माणमा एकअर्काको साथसमेत छ । कुनै चीजको उत्पादन गर्न हुन्छ, बिक्रीवितरण गर्न हुन्छ, खान हुन्छ तर त्यसको विज्ञापन गर्न हुँदैन भन्ने नियम किन ल्याएको हो ? मैले चिनेको एक अल्कोहल डिस्टिलरीले बैंकको भन्दा बढ्ता नाफा कमाउँथ्यो, बोनस बाँड्थ्यो । तर, अहिले उनीहरु ३१ प्रतिशतसम्म नाफा घटेको बताइरहेका छन् ।

विज्ञापनका कारण उनीहरूको बजार खुम्चिएको छ । त्यसकारण यस्तोखाले नियम ल्याउँदा दीर्घकालीन र बहुआयामिक कोणबाट विश्लेषण गरिनुपर्छ । ललित निवासको सरकारी जग्गा प्रकरण, नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण, सुन प्रकरणजस्ता ठूला भ्रष्टाचारका काण्डमा सञ्चारमाध्यमले निरन्तर खोज गरे, अनि जनताको पक्षमा उभिए । ती व्यवसायी र बिचौलियालाई सञ्चारमाध्यमले एकप्रकारले थ्रेट नै गरे । यतिबेला सञ्चारमाध्यमका कारण समस्या थ्रेट महसुस गरी उनीहरूले विज्ञापन रोकेर सञ्चारमाध्यमलाई नियन्त्रण गर्न खोजेको त होइन भन्ने प्रश्नचाहिँ उठेको छ ।

अबचाहिँ सञ्चारगृहले पनि विज्ञापनको मोडालिटीमा परिमार्जन गर्न आवश्यक छ । हिजोजस्तो अब विज्ञापन माग्न जाने होइन, कन्टेन्टकै आधारमा विज्ञापन दिन आउने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ । विभिन्न इन्भेन्टमार्फत विज्ञापनसँग जोडिनुपर्छ । त्यसैले, विज्ञापन एजेन्सीहरूसँग हामीले छलफल गरेका छौँ । उनीहरूले के खोजिरहेका छन् ? कलेजहरूले के खोजिरहेका छन् ? ती कलेजका युवाहरुले के साेचिरहेका छन् ? भन्ने नयाँ सोच र नयाँ थिमअनुसार काम गर्ने प्रयास गरिरहेका छौँ । हामी युवापुस्तालाई कन्टेन्ट उत्पादन गर्न सिकाउँछौँ र उनीहरूसम्म पुग्छौँ । अबचाहिँ सञ्चारमाध्यमले ‘तिम्रो स्कुलको वार्षिकोत्सव आयो, विज्ञापन देऊ’ भन्ने होइन, ‘तिम्रो स्कुलका बालबालिकालाई एजुकेट गर्छु, सहयोग गर’ भन्ने परिस्थितिको निर्माण गर्नुपर्छ । त्यसैले अबको दिनमा स्टार्टअप कसरी सुरु गर्ने ? उद्यमी कसरी बन्ने ? युवायुस्तामा सीप विकासको वातावरण कसरी बनाउने ? पर्यटन क्षेत्रको विकासमा कसरी योगदान पुर्‍याउने ? युवालाई विदेशबाट जानबाट कसरी रोक्ने ? भन्ने जस्तो सचेततनामुलक सन्देश प्रवाह पनि सञ्चारमाध्यमको कन्टेन्ट हुनुपर्छ ।

अबचाहिँ सञ्चारगृहले पनि विज्ञापनको मोडालिटीमा परिमार्जन गर्न आवश्यक रहेको छ । हिजोजस्तो अब विज्ञापन माग्न जाने होइन, कन्टेन्टकै आधारमा विज्ञापन दिन आउने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्छ । विभिन्न इन्भेन्टमार्फत विज्ञापनसँग जोडिनुपर्छ ।

स्वाभाविक रूपमा छापामाध्यमले सेवाको व्यापार गरिरहेका छन् । त्यसैले मैले भन्ने गरेको छु ‘बेस्ट पब्लिसर र बेस्ट पोलिटिसियन’ उस्तै हुन्, जसले देशको सेवा नै गरेका हुन्छन् । मिडियाले नाफा कमाउँदैनन्, उसले इज्जत, प्रतिष्ठा र संस्कार कमाउने हो । सञ्चारमाध्यमले जति पैसा कमाउँछ, त्यसले सञ्चारमाध्यमको ‘अपरेसन कस्ट’ धान्न सके हुन्छ, कमाएको रकम पनि अरु आउटलेट र कन्टेन्ट बलियो बनाउन लगानी गर्छन् । खासमा सञ्चारमाध्यमले ‘देशको आर्थिक उन्नति भए मलाई पनि हुन्छ’ भन्ने सोचेर नै काम गरिरहेका हुन्छन् ।

कन्टेन्टमा लगानी

व्यवस्थापनबाट कन्टेन्टमा लगानी भएन भन्ने गरिन्छ, त्यो कम्तीमा नेपाल रिपब्लिक मिडियाको हकमा लागू हुँदैन । यो सञ्चारगृहले पत्रकारिताको क्षेत्रमा केही माइलस्टोन निर्णयहरू गरेको छ, जसले पत्रकार र पत्रकारिता क्षेत्रको उन्नयनमा भूमिका निर्वाह गरेका छन् । पत्रकारको आर्थिक पक्षलाई सम्बोधन गर्ने कुरादेखि सञ्चारमाध्यमलाई जनतासँग जोड्ने कुरामा यही सञ्चारगृहले अग्रणी भूमिका निर्वाह गरेको छ । नेपाल रिपब्लिक मिडियाले दक्ष जनशक्ति उत्पादन गरेकै कारणले हाम्रो सञ्चारगृहमा काम गर्ने पत्रकारहरू सजिलै अन्य राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय सञ्चारगृहकाे राेजाइमा परिरहेका छन् ।

हाम्रो सम्पादकीय र व्यवस्थापन टिमबीच पनि बेलाबेलामा दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा केन्द्रित छलफल हुने गरेको छ । विभिन्न तालिम, प्रशिक्षणका अवसर समान रूपमा उपलव्ध गराउने प्रयास गरिएकै हुन्छ । जनताको चाहना, रुचि र आवश्यकता अध्ययन तथा अनुसन्धान गरेर दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा छलफल गरिरहेका छौँ । वास्तवमा सञ्चारगृहले देशको उद्यमशीलता, आन्तरिक उत्पादन बढाउनमा जोड दिनुपर्छ भन्ने ठान्दछु । युवा पलायन बढेको छ, त्यो रोक्न सकिने सन्देश सञ्चारमाध्यमबाट दिनुपर्नेछ । अर्थात्, गुणस्तरीय कन्टेन्ट उत्पादन अबको प्रमुख लक्ष्य र प्रयास हुनुपर्छ भन्ने लाग्छ ।

किन प्रश्न पब्लिक मिडिया हुँदा

सञ्चारमाध्यम भनेको सबैको आवाज हो, पहिलादेखि नै भन्दै आएका हो कि आवाजविहीनको पनि आवाज हो । त्यसैकारण सञ्चारगृहलाई पब्लिक शेयरमा लैजानुपर्छ भन्ने सोच २० वर्षअघि नै आएको हो । सञ्चारगृहको डिसिजन, पोलिसी र कन्टेन्टमा पनि पब्लिक जोडिनुपर्छ भनेर सोचिएको हो । परिवारका सबै सञ्चारमाध्यममा जोडिएका छौँ हाम्रो घर नै पत्रकारिताको विश्वविद्यालयजस्तै भइसक्यो । अब त नेपाल रिपब्लिक मिडियाले शेयर वितरणमा गरेसँगै याे परिवारमा झण्डै ३ लाख सदस्य जोडिएका छौँ ।

भोलिका दिनमा हामी नभए पनि पब्लिकले चलाओस् भन्ने हाम्रो चाहना हो, यसमा विवाद गर्नुपर्ने कुरा नै छैन । कुनै पनि व्यवसायमा व्यवस्थापन महत्त्वपूर्ण कुरा हो । हामीले आर्थिक उपार्जनको कुरामा मात्रै जोड दिएको भए पार्टनर राखेर काम गर्थ्यौं । किन ४४ प्रतिशत शेयर बेच्नुपर्थ्यो र ? जनतालाई सहभागी गराएर आउँदो तीन वर्षमा सञ्चारगृहको कुशल व्यवस्थापनमार्फत थप बलियो र व्यावसायिक बनाउन प्रयास गरिनेछ । जनताबाट संकलन भएको रकम पनि त्यसका लागि खर्चिने भनेर हामीले मुख्य उद्देश्यमै उल्लेख गरेका छौँ । कहाँ लगानी गर्ने ? कसरी विकास गर्ने ? भनेर लागेका छौँ । ढुक्क हुनुहोस्, अबको तीन वर्षपछि डिभिडेन्ट वितरण गर्ने हो ।

हुन त, अहिले हाम्रो समाजमा जे आए पनि नकारात्मक टिप्पणी हुने गरेको छ । विभिन्न सामाजिक घटना, सरकारको काम गर्ने शैलीले जनतामा नकारात्मक भावनाको विकास गराएको छ । जस्तो कि ठेक्का हुने तर सडक नबन्ने स्थिति छ, अनि भारतमा बनेको मोटरसाइकलमा चीनबाट ब्रेक शु आउने प्रवृत्तिले जनतालाई नकारात्मक सोच्न बाध्य बनाइहाल्छ । पब्लिकको शेयर उठाएर भाग्ने भएको भए त कान्तिपुर बेचेकै बेलामा अर्ब रूपैयाँ थियो, त्यतिबेला नै भाग्थ्यौ, त्यतिबेलाको सबै सम्पत्ति सञ्चारमै लगानी गरिएको छ । वास्तवमा कुन परिवारले लगानी गरेको छ ? त्यसले पनि म्याटर गर्छ। त्यसकारण टिप्पणी गर्नुअघि त्यो कुरा पनि ध्यान दिनुुपर्छ । समाजको मनोविज्ञान नै नकारात्मक सोच्ने भएको छ, नकारात्मक भएपछि सबै कुरा बुझ्ने प्रयास गरिँदैन । बरु खुट्टा तान्न थालिन्छ ।

मिडियामा दोस्रो पुस्ताबारे

पहिलो पुस्ताले सञ्चालन गरेको सञ्चारगृहमा त्यही परिवारको दोस्रो पुस्ताको प्रवेशसँगै सञ्चारगृह भद्रगोल हुन थालेको टिप्पणी भइरहेको छ । त्यसले गर्दा प्रोफेसनललिम हरायो पनि भन्छन् । तर, म परिश्रम गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने सोच राख्छु । सञ्चारमाध्यम मात्र होइन, अन्य सामाजिक क्षेत्रमा पनि संलग्न छु । अरु सञ्चारगृहको कुरा गर्दिनँ तर मेरा सञ्चारगृहमा त्यस्तो समस्या होइन । कर्मलाई प्राथमिकता दिएको हुनाले दुःख सुखलाई पनि बुुझ्ने प्रयास गरेकी छु । हाम्रो सञ्चारगृहमा दोस्रो पुस्ता भनेको समृद्धि ज्ञवाली हो, मैले जसरी सञ्चारगृहलाई कसरी अगाडि लैजानुपर्छ भनेर बुझेकी छु, त्यो समृद्धि ज्ञवालीले पनि बुझेकी छ । हामीलेभन्दा बढ्ता उसले बुझ्ने प्रयास गरिरहेकी छ । मलाई सानोमा परिवारले सिकाएको थियो– छोरीको बोली बिक्नुपर्छ । म ग्यारेन्टी दिन्छु, जुन दिन मैले यो संस्था छोड्छु र छोरीले नेतृत्व लिन्छे, त्यो बेलामा मेरोभन्दा कुशल व्यवस्थापकीय भूमिका चाहिँ निर्वाह गर्छे ।

नेपाल रिपब्लिक मिडियाकी निर्देशक शाेभा ज्ञवालीसँग गरिएकाे कुराकानीमा आधारित

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असोज २, २०८० ०६:३०