जब 'सामान्य मजदुर'को पुस्तकले पायो पद्‍मश्री पुरस्कार (भिडियाेसहित)

A+ A A-

नेपाली समाजमा महिला र पुरुषबीच विभेद अझै छ । जातजाति, धनी-गरिब विभेदजस्ता रोगले हाम्रो समाज प्रत्यक्ष रूपमा ग्रसित रहेकाे साहित्यकार रमेश सायन बताउँछन् ।

सँगै यही समाजभित्र एउटा कुनै वर्ग आफ्नो पहिचानका लागि लडिरहेको छ । बाँच्नका लागि हर क्षण, हर पल संघर्ष गरिरहेको छ । कतिसम्म भने, आफ्नै अस्तित्वलाई धिक्कार्न बाध्य छन् । त्यही वर्गको कथा समेटेर सायनले यतिखेर आफ्नो तेस्रो कृति तथा पहिलो उपन्यास ‘अन्तर’ ल्याएका छन् ।

‘अन्तर’ले हाम्रो समाजको कुन त्यस्तो वर्गको कथा बोलेको छ त ? जो समाजले नस्वीकार्दा आफ्नै अस्तित्वलाई बोझ मानेर बाँच्न बाध्य छ । यसबारे जान्नुअघि उपन्यासकार रमेश सायनकै बारेमा जानाैँ ।

काे हुन् रमेश सायन ?

उदयपुरमा जन्मिएर सर्लाहीमा पढेबढेका सायन बाल्यकालमा आफूमा जीवनप्रति कुनै सपना नभएको बताउँछन् ।

बाल्यअवस्थामा उनलाई घरका कुनै पनि काम गर्न पटक्कै मन नलाग्ने । पढ्न बस्यो भने घरको काम गर्नुनपर्ने भएकाले सायन हरेक समय किताब लिएर बसिहाल्थे । कोर्सको मात्र किताब पढिरहँदा अल्छी लाग्ने भएर स्कुलमा नेपाली शिक्षकसँग विभिन्न साहित्यिक पुस्तक माग्थे र घरमा ल्याएर पढ्ने गर्थे ।

सुरुमा केही नबुझेरै पनि पढ्थे । बिस्तारै कथावस्तु बुझ्न थालेपछि उनलाई झनै पढ्न रमाइलो लाग्न थाल्यो । यसरी नै किताबप्रतिको रस बस्न थालेको उनी सुनाउँछन् ।

पछि कविताप्रति अलि लगाव बस्न थाल्यो । बिस्तारै आफू पनि लेखौँ न त भनेर कविता लेख्न थाले । आफूले लेखेका कविता साथीहरूलाई पढ्न पनि दिन्थे ।

साथीहरू कविता पढेर उनको प्रशंसा गर्थे । साथीहरूले नै उनलाई तिमीले लेखेका कविता त प्रकाशन गर्नुपर्छ भनेर सुझाव दिन थाले । त्यसपछि हो, उनलाई मैले लेखेका कविता छापिन सक्छ भन्ने लाग्न थालेको ।

२०७१ सालको कुरा हो, आफूले लेखेका कविता संकलन गरेर त्यसको पाण्डुलिपि प्रकाशकलाई पठाए । प्रकाशक पनि सो पाण्डुलिपिलाई पुस्तकका रूपमा प्रकाशन गर्न तयार भए । तब, सायनको कवितासंग्रह ‘भागेर भूगोलभरि’ पहिलो कृतिको रूपमा पाठकहरूमाझ पुग्न सफल रह्यो ।

खासगरी ‘अन्तर’ले समलिङ्गीहरूले नेपाली समाजमा भोग्नुपरेका कठीनाइहरूलाई केलाएको सायनको भनाइ छ । एउटा समलिङ्गी पुरुषले ‘अन्तर’ मार्फत आफ्नो कथा भनेको छ ।

याे कवितासङ्ग्रह अधिकांश पाठकले रुचाए । त्यसपछि उनी वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा कोरिया पुगे । त्यहाँ रहँदा उनलाई आफ्ना कुरा लेख्नुपर्छ भन्ने लागेर लेख्न थाले । आफूले लेखेका कुरा पाठकसम्म पुर्‍याउन पाए हुन्थ्यो भन्ने सोच्न थाले । तर, उनले लेख्ने शैली चलनचल्तीको लेखनभन्दा अलिक भिन्न हुन्थ्यो । त्यसैले सञ्चारमाध्यममा छाप्न पठाऊँ भने सम्पादकले आफ्नो लेखनशैलीलाई स्वीकार्दैनन् कि भन्ने लाग्यो । अनि उनले आफूले लेखेका विषयवस्तुलाई आफ्नै ब्लगमा राख्न थाले । उनले आफूलाई मन परेको तरिका/शैलीबाट आफ्ना कुराहरू ब्लगमा राख्न थालेपछि पाठहरूले पढ्न थाले । बिस्तारै उनका लेख पढ्ने र रुचाउने पाठकको संख्या बढ्न थाल्यो ।

त्यसपछि उनी सञ्चारमाध्यमको आँखामा पर्न थाले । मिडियाले उनको ब्लगबाटै लेखहरू प्रकाशन/प्रसारण गर्न थाले । पछि स्वतन्त्र रूपमा सञ्चारमाध्यमहरूमा लेख्न थाले । उनका लेखहरू धेरै पाठकहरूले रुचाउन थालेपछि प्रकाशकहरूले उनलाई ती लेखहरू पुस्तकका रूपमा प्रकाशन गर्न प्रस्ताव गरे । सायनले पनि प्रकाशकको प्रस्तावलाई स्वीकारे ।

त्यसपछि उनको दोस्रो कृति आयो, ‘छुटेका अनुहारहरू’ । ‘छुटेका अनुहारहरू’ले पद्मश्री पदकसमेत प्राप्त गर्न सफल भयो ।

सायन भन्छन्, ‘म साहित्यमा कलम चलाउँछु भनेर त छुटेका अनुहारले पद्मश्री पुरस्कार पाएपछि मात्र थाहा पाएको हुँ ।’ खासगरी ‘छुटेका अनुहारहरू’ मेरा नितान्त व्यक्तिगत भोगाइ तथा अनुभवहरू हुन्, जहाँ एकदमै व्यक्तिगत कुराहरू छन् । त्यस कारणले पनि यसले कुनै पुरस्कार प्राप्त गर्ने कुरा मैले कल्पना पनि गरेको थिइनँ । तथापि पद्मश्री पदक प्राप्त गर्दा म निकै खुसी भएँ ।’

सायनकाे तेस्राे कृति ‘अन्तर’ यतिखेर बजारमा आएकाे छ ।

खासगरी ‘अन्तर’ले समलिङ्गीहरूले नेपाली समाजमा भोग्नुपरेका कठिनाइहरूलाई केलाएको सायनको भनाइ छ । एउटा समलिङ्गी पुरुषले ‘अन्तर’ मार्फत आफ्नो कथा भनेको छ । आज पनि नेपाली समाजमा पुरुष र महिलाभन्दा फरक लिङ्ग भएर बाँच्न कति मुस्किल छ भन्ने कुरा ‘अन्तर’ले बोलेको छ ।

यस्तो विभेदकारी समाजमा फरक लिङ्ग भएकाहरूलाई बाँच्न कति सकस होला भन्ने सायनको सोचले नै ‘अन्तर’ को बीजारोपण हुन पुगेको उनी बताउँछन् ।

त्यसैले पनि ‘अन्तर’मा समलिङ्गीहरूले समाजसँग लड्नुपर्दाको, जुध्नुपर्दाको मनोविज्ञानको छाया रहेको शिलापत्रसँगको कुराकानीमा सायनले भने ।

भिडियाेः

प्रकाशित मिति: शनिबार, भदौ ३०, २०८० १२:१५