फेरि सभापतिको उम्मेदवारमा निश्चित देखिएका शेखरको चिन्ता– देउवाले समयमै महाधिवेशन गर्दैनन् कि !

फेरि सभापतिको उम्मेदवारमा निश्चित देखिएका शेखरको चिन्ता– देउवाले समयमै महाधिवेशन गर्दैनन् कि !

A+ A A-

नेपाली कांग्रेसको १४ औं महाधिवेशनमा ‘एक पटक यसै पटक’ नारा दिएर अन्तिम समयमा सभापतिको उम्मेदवार बन्न पुगेका थिए डा शेखर कोइराला । उनले भनेजस्तो 'यसैपटक' भएन त्यसैले उनी 'अर्काेपटक' फेरि चुनावी मैदानमा देखिने निश्चित छ ।

सभापतिकाे उम्मेदवार बन्ने पक्का भएकाले उनी २०८२ मा हुनुपर्ने महाधिवेशनका लागि तयारीमा लाग्ने हताराेमा छैनन् । तर अरू नेताहरूले भने विस्तारै तयारी थालिसकेका छन् ।

शुक्रबार शेखरले सञ्चारकर्मीहरूसँग पार्टीका कुरा भावी योजना र समसामयिक विषयमा अन्तरक्रिया गरे । उनको प्रस्ट सन्देश थियो- १५ औं महाधिवेशनमा सभापतिको उम्मेदवार हुने । केन्द्रीय सदस्य गोविन्दराज पोखरलेले संयोजनक गरेको अन्तर्क्रियामा शेखरले पार्टीका कुरा, भावी योजना र समसामयिक विषयमा खुलेर कुरा गरे ।

कांग्रेसको विधानअनुसार ४ वर्षमा महाधिवेशन हुनुपर्छ । सो समयसीमाभित्र हुन सके एक वर्ष थपको सुविधा पनि छ । सभापति शेरबहादुर देउवा सो सुविधानको उपयोग गर्दै २०८४ सालको चुनावमा टिकट बाँटफाँटको डाडुपन्यु लिएर आफ्नो उत्तराधिकारी बलियो बनाएर छाड्न चाहान्छन् ।

यो कुरा शेखरले बुझेका छन् । सचेत छन् उनी । ‘विभिन्न बाहनामा समयमै महाधिवेशन नगर्ने चलखेल पनि हुन सक्छ । हामी सचेत भएर अघि बढ्छौं,’ उनले भने ।

२०८२ सालभित्र महाधिवेशन हुनुपर्ने कुरा पहिलो प्राथमिकतामा राखेका छन् शेखरले । क्रियाशील सदस्यता छानबिन गर्न महामन्त्री गगन थापा रहेकाले ढुक्क देखिए उनी । ‘क्रियाशील सदस्यता छानबिन समितिमा महामन्त्री गगनजी नै हुनुहुन्छ, यसकारण समयमै महाधिवेशन हुन्छ भन्ने हाम्रो विश्वास छ,’ उनले भने ।

२०८२ मा हुनुपर्ने महाधिवेशनमा सभापतिकाे उम्मेदवारीका लागि माहोल बनाउन प्रतिस्पर्धा सुरु भैसकेको छ । शशांक कोइरालाले चितवन पुगेर आफू उम्मेदवार हुने बताएका छन् भने शेखरलाई आफ्नै समूहका नेताहरूले सार्वजनिक घोषणा गरेका छन् । उपसभापति धनराज गुरुङले शेखर इतर समूहबाट १५ औं महाधिवेशनको सभापतिको दाबेदार रहने बताएका छन् ।

‘महाधिवेशन आउन अझै धेरै समय छ । समय छँदै मानिसहरू सभापतिका लागि दौडिएका छन् । यो देखेर मलाई अचम्म लागेको छ । यसपटक छिटै महाधिवेशन लागेजस्तो छ,’ शेखरले शुक्रबार भने, ‘किन यति छिटो महाधिवेशन लाग्यो मैले बुझेको छैन । सायद, अब देउवा जाँदै हुनुहुन्छ भनेर पो हो कि । सभापतिका लागि अहिलेदेखि नै दौडिन पर्दैन, समय आउँछ ।’

शेखरले इतर समूहमा महामन्त्री थापा र आफू एकै ठाउँमा रहेको बताए । शेखर र गगनबीच दूरी बढेकाे चर्चा हुन थालेपछि शेखरले पछिल्लाेपटक आफूहरू एकै ठाउँ रहेको बताउने गरेका छन् । आज पनि त्यहि भने । उमेर फरक परेकाले सोचाइ र स्वभाव फरक हुने उनले बताए । सुशासनको एजेन्डामा थापा र आफू एकै ठाउँमा रहेको बताए ।

‘कहिलेकाहीँ कुनै विषयमा म र गगनबीच पनि फरकमत हुन सक्छ । गगन एग्रेसिभ छन्, म अलL मध्यमार्गी छु । उमेरले पनि काम गर्दो हो । मभन्दा गगन करिब २६ वर्ष कान्छा छन् । युवा जोश, जाँगर अर्कै हुन्छ । तर एजेन्डामा म र गगन एकै ठाउँमा छौं,’ उनले भने ।

महामन्त्री थापा शेखरसँग रिसाएको कुरा थियो मन्त्री पठाउने विषय । शेखर इतर समूहको मन्त्रीको सूची दिएर उपचारका लागि सिंगापुर उडेका थिए । मन्त्रीको सूची पठाएको कुरा उनले महामन्त्री थापालाई जनकारी दिएका थिएनन् । सो समयमा उनले थापाको फोन पनि उठाएका थिएनन् ।

रेस्पोन्स नगर्दा थापा रिसाएका मात्र थिएनन् शेखर फर्किएपछि गरेको फोन पनि उठाएका थिएनन् । सो विषयले शेखर र गगन एकै ठाउँमा नभएको र शेखर सभापति देउवासँग मिलेको चर्चा भएको थियो । शुक्रबार शेखरले सो गल्ती स्वीकार गरे ।

‘मन्त्री बनाउने बेला सल्लाह नगरेका जस्ता कुरा आउँछन्, सभापति देउवाले ३ मन्त्री दिन्छु भन्नुभएको हो । गगनसँग छलफल गरेरै नाम दिएको हो । तर नाम दिने बेला गगनलाई जानकारी नगराउनु मेरो गल्ती भयो । म आँखाको उपचारका लागि विदेश जानुपर्ने भएकोले पनि हतारले गर्दा जानकारी दिन सकेको थिइनँ,’ उनले भने । उपचार गर्न जाँदा उनी देउवा निवास धुम्बाराहीबाट सिधै एयरपोर्ट गएका थिए ।

उनले कांग्रेसको नेतृत्वमा सरकार आवश्यक रहेको बताउँदै आएका छन् । यसो भएमा प्रजातन्त्र बाँचे उनको बुझाइ छ । ‘सरकारको नेतृत्व नेपाली कांग्रेसले नै गर्नुपर्छ । मैले एक स्टेप अघि बढेर सभापति शेरबहादुर देउवा भएकै कार्यक्रममा केही दिनअघि यो कुरा राखेको थिएँ । कांग्रेस नेतृत्वमा सरकार भयो भने मानिसहरूलाई कम्तीमा प्रजातन्त्र त बाँच्छ भन्ने लाग्छ,’ उनले भने ।

सरकारमा कांग्रेस ९ मन्त्रालयसहित भए पनि जनताको एजेन्डामा काम गर्न नसकेको उनका भनाइ छ । अहिलेकै गठबन्धनबाट सरकारको नेतृत्व कांग्रेसले लिन सक्ने उनको बुझाइ छ ।

पार्टीमा संसदीय दलको नेता परिवर्तन गर्ने कुरा आए पनि त्यो परिस्थिति नआएको उनले बताए । संसदीय दलको नेता परिवर्तन गर्न तत्काल सम्भव नहुने र त्यसका लागि पापड बेल्नुपर्ने शेखरले बुझोका छन् ।

‘अहिलेकै गठबन्धन निरन्तर रहने गरी कांग्रेसले सरकारको नेतृत्व लिन सक्छ। प्रधानमन्त्री को भन्ने विषय छ, संसदीय दल नेता सभापति देउवा नै भएकोले उहाँ नै प्रधानमन्त्री बन्ने हो । संसदीय दल नेता परिवर्तनका कुरा पनि आएका छन् तर त्यो परिस्थिति आइसकेको छैन,’ उनले भने ।

वर्तमान परिस्थित रहिरहे पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड पाँचै वर्ष प्रधानमन्त्री बन्न सक्ने शंका रहेछ शेखरलाई । ‘सरकार परिवर्तन हुनुपर्छ र कांग्रेसकै नेतृत्वमा भनेर मैले भनिराखेको छु । तर अहिले नै सरकार परिवर्तन हुने त म देख्दिनँ । अहिले जे–जसरी अघि बढेका छौं, त्यसले त प्रचण्डजीलाई धेरै नै सहज बनाइदिएको छ । उस्तै परे उहाँ नै ५ वर्ष प्रधानमन्त्री हुन बेर छैन,’ उनल भने ।

पछिल्लो समय मुलुक अराजकतिर जाँदै गएको चिन्तित थिए शेखर । कूटनीति पनि अराजकतिर जाँदै गरेको उनले सुनाए ।

‘देशमा अहिले राजनीतिक, आर्थिक, सामाजिक, साँस्कृतिक, धार्मिक केही कुरा पनि ठीकसँग चलेको छैन । मुलुक अराजकतातिर जाँदैछ । हुँदाहुँदा कूटनीति पनि अराजक हुन थाल्यो,’ उनले भने, ‘चुच्चे नक्साको विषय अहिले फेरि चर्चामा आएको छ । पहिलेका र अहिलेका परराष्ट्र मन्त्रीले यसबारे फरक–फरक कुरा राखेका छन्, चुच्चे नक्साको नोट अरू देशहरूलाई पठाइयो कि पठाइएन भन्ने बारेमा ।’

नेपालको संसदबाट सर्वसम्मतले पारित गरेको चुच्चे नक्सालाई छिमेकी देशले स्वीकार नगरेकोमा गम्भीर रुपले चिन्तामा छन् शेखर ।

‘चुच्चे नक्सालाई भारतले अस्वीकार गरिदियो, चीनले बेवास्ता गरेको छ । यो गम्भीर विषय हो । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डजी केही दिनमा चीन भ्रमणमा जाँदै हुनुहुन्छ, उहाँले यसबारे कसरी डिल गर्नुहोला ?,’ उनले भने ।

तिहारपछि मुलुक झन् अराजकतातर्फ बढ्ने चिन्ता शेखरमा थियो । ‘हाम्रो पार्टीका सहमहामन्त्री महेन्द्र यादवमाथि काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमै खुकुरी प्रहार भयो। यो अराजकता हो । यो घटनाले भोलिका दिनमा के–कस्ता घटना निम्याउँछ भन्ने संकेत पनि गर्छ, यसले मलाई मुलुकप्रति चिन्ता लागेको छ । जनतामा हामीले केही आशा जगाउन सकेनौं भने तिहारपछि मुलुकमा झन् अराजकता बढेर जान्छ भन्ने मलाई लाग्छ,’ उनले भने ।

सामाजिक सद्भाव भड्किएकोमा उनी चिन्तित थिए । सामाजिक सञ्जालमा आएका कुराहरू नियालिरहेका रहेछन् शेखरले ।

‘कोशीमा नामाकरणदेखि नै विवाद सिर्जना भएको थियो । केही सांसदहरूले जातीय हिंसाबबाट नाम राख्नुपर्छ भनेका थिए तर अधिकांशले कोशी राख्ने भनेर कोशी नाम राखियो । कोशी पनि सभ्यताको एक परिचय हो भन्ने दर्शाइएको थियो,’ उनले भने, ‘यो विषय केही सेलाएको थियो अरू विषय आयो– गोरू काटेर खाएको, मन्दिरनजिकै चर्च बन्न दिइयो भन्नेजस्ता। फेसबुक र टिकटकमा भिडियाे क्लिप आयो गोरू काटेर खाएका विषयका । यसमा कतिले गाली गरेका थिए, के–के भनेका थिए ।’

धरानको भएको विषयमा प्रधानमन्त्री प्रचण्डको अभिव्यक्तिले मलजल गरेको बुझाइ उनकाे छ ।

‘फर्च्युनिट्ली म त्यसबेला विराटनगरमै थिएँ। म धरान पनि गएँ । साथीभाइहरूसँग कुराकानी गरेँ । धरानमा देख्दा धार्मिक लडाइँ जस्तो देखिए पनि त्यो जातीय लडाइँ हो कि जस्तो धरान पुगेपछि मलाई लाग्यो,’ उनले भने, ‘यसमा झिल्को दिने काम प्रधानमन्त्री प्रचण्डजीको अभिव्यक्ति हो भन्ने लागेको छ । आदिवासी जनजाती दिवसमा उहाँले बहुमत देऊ, जातीय राज्य दिन्छु भन्ने अभिव्यक्ति दिनुभएको थियो । एउटा पार्टीको अध्यक्षले यस्तो बोलेको भए मैले खासै प्रतिक्रिया दिने पनि थिइनँ तर प्रचण्डजी अहिले मुलुकको प्रधानमन्त्री हो । प्रधानमन्त्रीले भोट देऊ, जातीय राज्य दिन्छु भन्न मिल्दैन । प्रधानमन्त्रीले त्यस्तो अभिव्यक्ति दिँदा त्यसले अर्कै सन्देश दिएको छ ।’

पछिल्लो समय निराशा बढ्दै गएको शेखरले बताए । ‘अहिले मानिसहरू निराश देखिन्छन् । राजनीतिमै लागेकाहरू पनि निराश देख्छु म,’ उनले भने ।

लोकरिझ्याइँका कुराले झन् निराशा देखाएको उनको बुझाइ छ । ‘सामाजिक अभियान्ता भन्नेहरूले जिम्मेवारीका साथ लेखेका हुँदैनन्, मानिसहरूले त्यही पढ्छन् । सञ्चारमाध्यम हेर्दैनन्, फेसबुक र टिकटकमा आएका भिडियाे क्लिप हेरेर धारणा बनाउने गरेको पाइन्छ,’ उनले भने, ‘यस्ता कुराहरूले देशलाई अराजकतातिर लगेको छ । परिस्थिति नाजुक बनेको छ । एकदमै अप्ठेरो स्थिति सिर्जना भइरहेको छ ।’

चितवनमा उपचुनावमा रास्वपाका सभापति रवि लामिछनेका चालकको घरको छतबाट खसेर उपचारका क्रममा निधन भएको थियो । यस्तो अवस्थामा शेखर कोइरालाको चालक छतबाट खसेको भए के लेख्नुहुन्थ्यो भनेर प्रश्न गरे ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ २२, २०८० २१:४१