‘सिजोफ्रेनिया गम्भीर मानसिक समस्या हो’ (भिडियो)

A+ A A-

कसैले असामान्य व्यवहार देखाइरहेको अवस्थामा उसलाई बेवास्ता गर्ने गरिन्छ । अझ अवस्थाअनुसार उसको मजाक उडाउने गरिन्छ ।

कुनै पनि व्यक्तिको सोच, विचार र व्यवहारमा परिवर्तन आएको अवस्थामा उसलाई सिजोफ्रेनिया भएको हुन सक्ने मनोरोग विशेषज्ञ डा. अनन्त अधिकारी बताउँछन् ।

सिजोफ्रेनिया भनेको एक प्रकारको कडा खाले मानसिक समस्या हो । यसले विश्वको धेरै जनसंख्यालाई प्रभाव पारेको हुन्छ । रिसर्चका अनुसार एक सय जनामध्ये एक जनामा यसका केही लक्षणहरू हुने गर्छन् ।

उनी भन्छन्, ‘सिजोफ्रेनियामा व्यक्तिको सोच, विचार र व्यवहारमा परिवर्तन आउँछ । व्यक्तिले अनावश्यक रूपमा सोचिरहेका हुन्छन् । उनीहरूमा भ्रम पैदा भइरहेको हुन्छ ।’

कुनै व्यक्ति वा समूह आफ्नोविरुद्धमा लागिरहेको छ भन्ने खालका भ्रम पनि आइरहेका हुन्छन् । कुनै व्यक्तिमा कसैले आफूलाई हानि गर्दै छ भन्ने खालको भ्रम पनि आइरहेको हुन्छ ।

कतिपय अवस्थामा पत्याउन सकिने आवाजहरू सुनिने वा दृश्यहरू देखिने हुन्छ । उनीहरूसँगै बसिरहेका व्यक्तिले देख्दैनन् वा सुन्दैनन् । तर, सिजोफ्रेनिया भएको व्यक्तिले महसुस गरिरहेको हुन्छ । यो कुरा उक्त व्यक्तिका लागि सत्य हुन्छ ।

त्यस्तै, व्यक्तिको सोच र व्यवहारमा समानता हुँदैन । जसले गर्दा उनीहरूले लामो समयसम्म दुःख पाउने गरेका छन् ।

कति प्रभावित ?

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार संसारभर करिब २ करोड ४० लाख मानिसहरू सिजोफ्रेनियाको समस्याबाट प्रभावित छन् ।

विश्वव्यापी रूपमा तीन सय जनामध्ये एक जनामा सिजोफ्रेनिया हुने गरेको छ, जसमा २२२ जना वयष्कमध्ये १ जनालाई सिजोफ्रेनिया हुने गरेको छ ।

सिजोफ्रेनिया भएका मानिसहरूको आयु सामान्य व्यक्तिको भन्दा १० देखि २० वर्ष कम हुने गरेको विभिन्न अध्ययनहरूले देखाएका छन् ।

के कारणले हुन्छ ?

सिजोफ्रेनियाले व्यक्तिको सोच्ने, महसुस गर्ने र व्यवहार गर्ने तरिकालाई असर गर्छ । सिजोफ्रेनिया के कारणले हुन्छ भन्ने यकिन प्रमाण अहिलेसम्म पत्ता लागेको छैन । यो जिन वा विभिन्न वातावरणीय कारक तत्त्वका कारणले हुन सक्ने भन्ने केही अध्ययनहरूले देखाएका छन् ।

केही अध्ययनले अत्यधिक गाँजा प्रयोग गर्ने व्यक्तिमा पनि यसको जोखिम उच्च रहन सक्ने देखाएका छन् ।

सिजोफ्रेनियाका लक्षण

शारीरिक अवस्था कमजोर हुनु
मानसिक रूपमा विक्षिप्त हुनु
घर छोडेर हिँड्नु
जबलेस हुनु
असामाजिक हुनु
विभिन्न आवाजहरू सुन्नु
आफन्तलाई पराइको रूपमा देख्नु
शंका, भ्रम उत्पन्न हुनु
आत्महत्याका सोचहरू आउनु ।

के कारणले हुन्छ ?

डा. अधिकारीका अनुसार मस्तिष्कमा हु्ने न्युरो केमिकलको मात्रा परिवर्तन हुँदा वा गडबडीका कारण सिजोफ्रेनिया हुने गर्छ । अन्य मानसिक समस्याको जस्तै यो समस्याको पनि प्रभावकारी उपचार छ । यसमा पनि उपचारको केही समयपछि यसका लक्षणहरू नियन्त्रणमा आउँछन् ।

सिजाफ्रेनिया समयमै उपचार नगरेको खण्डमा व्यक्तिलाई विकलाङ्ग बनाउने रोगको रूपमा पनि लिइने गरेको डा. अधिकारी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘उपचारपछि सिजोफ्रेनिया भएका एकतिहाइ व्यक्ति पूर्ण रूपमा निको हुन्छन् । केहीमा भने निरन्तर रूपमा उपचारको आवश्यकता भइरहन्छ ।’ उनका अनुसार, यसको प्रमुख उपचार पद्धति भनेको औषधि नै हो ।