जीवराज आश्रितको संग्रहालयमा पुग्दा जे देखियो

A+ A A-

तत्कालीन नेकपा एमाले संगठन विभाग प्रमुख जीवराज आश्रितको वि.सं. २०५० साल जेठ ३ गते चितवनको दासढुंगामा जीप दुर्घटनामा निधन भयो । तिनै आश्रितको सम्मान र उनको योगदानको उच्च कदर गर्दै बुटवल–९, दीपनगरमा जीवराज आश्रित प्रतिष्ठान गठन भयो । अहिले ओझेलमा परेका आश्रितको विचार र देनलाई स्मरणयोग्य बनाउन अहिले संग्रहालयसमेत बनाइएको छ ।

तत्कालीन नेकपा एमाले संगठन विभाग प्रमुख जीवराज आश्रितको वि.सं. २०५० साल जेठ ३ गते चितवनको दासढुंगामा जीप दुर्घटनामा मृत्यु भएको थियो । निधनपश्चात् उनको साथबाट १३ सय रुपैयाँ निकालिको थियो । उक्त रकम अहिले सुरक्षितसाथ राखिएको छ । त्यति मात्र होइन, उनले लगाएको घडी र सुन्ने फिलिप्स कम्पनीको रेडियो पनि संग्रहालयमा राखिएको छ ।

आश्रितले भूमिगत हुँदा लेखेका महत्त्वपूर्ण दस्तावेज र पत्र, उनका तस्वीर, उनी बस्ने कुर्सी र अध्ययनका लागि प्रयोग गर्ने टेबुल, उनको झोला, श्रव्य–दृश्यमा उनको जीवनी संग्रालयमा देख्न सकिन्छ । आश्रितलाई चिनाउन र बुझाउनैका लागि संग्रहालय स्थापना गरेको प्रतिष्ठानले त्यसबाहेक आश्रित प्राविधिक शिक्षालय स्थापना र आश्रितको वृत्तचित्र बनाउने काम गरिरहेको छ ।

जीवराज आश्रित प्रतिष्ठानका संस्थापक अध्यक्ष देवेन्द्र घिमिरे प्रतिष्ठान स्थापना गर्दा मूलतः तीनवटा काम गर्ने गरी स्थापना गरेको बताए । प्रतिष्ठान खोल्ने, आश्रित संग्रहालय बनाउने र उनको वृत्तचित्र बनाउने योजना प्रतिष्ठानले सोचेअनुरुप संग्रहालय बनाइएको संस्थापक अध्यक्ष घिमिरेको भनाइ छ ।

‘आश्रितलाई गम्भीर अध्ययन गर्नेलाई आश्रित ग्रन्थ उपलब्ध गराउने काम हामीले गर्न सक्छौ । सँगसँगै आश्रित कस्तो व्यक्ति हो भन्ने जानकारी पनि संग्रहालयबाट लिन सकिन्छ,’ उनले भने ।

संग्राहालय अवलोकनका लागि विद्यार्थीलाई निःशुल्क फरक क्षमता भएका नागरिकका लागि र ज्येष्ठ नागरिकका लागि २५ र अन्य व्यक्तिलाई ५० रुपैयाँ टिकटको व्यवस्था गरिएको छ । प्रतिष्ठानको पहलमा नेपाल सरकारले जीवराज आश्रितको आकृति अंकित ५ रुपैयाँको टिकट पनि प्रकाशित गरेको छ । आश्रितको ७५औं जन्मजयन्तीको अवसर पारेर संग्रहालय खुल्ला गरिएको हो । संस्कृति मन्त्रालयबाट प्राप्त ८० लाख रुपैयाँ बजेटमध्येबाट ६० लाख रुपैयाँ खर्च गरेर यो संग्रहालय निर्माण गरिएको प्रतिष्ठानकी महासचिव कल्पना थापाले जानकारी दिइन् ।

प्रतिष्ठानले आश्रितका समकालीन विचार एवं योगदानका साथै उनका प्रकाशित अप्रकाशित मन्तव्य, लेखको संग्रह, खोज तथा अनुसन्धान, प्रकाशित गर्दै त्यसको प्रचारप्रसार र संरक्षणमा जुटिरहेको छ ।

काे हुन् जीवराज आश्रित ?

आमा चन्द्रकला शर्मा र बुबा प्रेमराज शर्माका जेठा छोराका रूपमा २००१ साल साउन १८ गते गुल्मी जिल्लाको हरेवा गाविसको रिठारुखमा जन्मिएका हुन् आश्रित ।

२०२० सालमा उनको सपरिवार रुपन्देहीमा बसाइ सर्यो । २०३२ सालमा माया ज्ञवालीका साथ वैवाहिक बन्धनमा बाँधिएका आश्रित दुई सन्तानका बा पनि बने । २०२३ सालबाट विभिन्न नेतृत्व सम्हाल्दै आएका आश्रित २०२६ सालमा १८ महिना जेल परे । विभिन्न राजनीतिक यात्रा सम्हाल्दै अगाडि बढेका आश्रित २०४९ को पाँचौं महाधिवेशनबाट तत्कालीन एमाले पोलिट ब्यूरोमा र संगठन विभाग प्रमुखसमेत बने ।

२०४८ सालको आमनिर्वाचनमा गुल्मी– २ का उम्मेदवार बनेका आश्रितको २०५० साल जेठ ३ गते जननेता मदन भण्डारीसँगै चितवनको दासढुंगामा भएको जीप दुर्घटनामा रहस्यमय मृत्यु भयो । उनको स्मृतिलाई चिरस्थायी बनाउन २०६६ सालमा देवेन्द्र घिमिरे संस्थापक रहेको जीवराज आश्रित स्मृति प्रतिष्ठान बुटवल उपमहानगरपालिका– ७, संगमटोलमा रहेको छ । प्रतिष्ठानले उनै स्व. आश्रितको सम्झनामा आश्रित स्मृति संग्रहालय नै स्थापना गरी सर्वसाधारणका लागि खुल्ला गरेको छ । उनको जीवनी र नेपाली मौलिक कला संस्कृति र यस क्षेत्रका पर्यटकीय क्षेत्रको बारेमा त्यहाँ चित्रको माध्यमबाट आकर्षक रूपमा देखाइएको छ ।

सामाजिक न्याय र समाजको सकारात्मक रूपान्तरणका लागि आफ्नो सम्पूर्ण जीवन व्यतित गरेका आश्रितले नेपालको वामपन्थी आन्दोनमा नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाहसमेत गरेका थिए ।