विदेशबाट फर्केर सालको पातमा भविष्य देखेकाहरू

पूर्णमाया तामाङ ।

A+ A A-

जंगलको पात बर्सेनि झर्छ । कुहिएर जान्छ । पात सडेर मल बन्नुबाहेक यसको उपयोग केही पनि थिएन । तर, कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका– १२, जुगेडा एगाउँकी पूर्णमाया तामाङले त्यसैलाई आफ्नो आम्दानीको स्रोत बनाइरहेकी छिन् ।

घरको आँगनभरि सालका हरिया पात । तिनै पात गाँस्दै अहिले उनको दैनिकी बितिरहेको छ । विदेशबाट फर्किएको वर्षौंपछि के गर्ने भन्ने अन्योलमा थिइन् उनी । पूर्णमाया दुई वर्षसम्म लेबनानमा रोजगारीमा थिइन् । स्वदेश फर्केपछि अहिले उनले आफ्नै उद्योग सुरु गरेर अन्य व्यक्तिहरूलाई रोजगारी दिइरहेकी छिन् ।

विदेश जानुअघि पूर्णमायाले आफ्नै ठाउँमा खाजा पसल सञ्चालन गरी आम्दानी गरिरहेकी थिइन् । धनगढी उपमहानगरपालिकाले विदेशबाट फर्किएकाहरूका लागि सञ्चालन गरेको तालिमबाट उनले रोजगारी सिर्जना गर्ने अवसर पाइन् । उनी भन्छिन्, ‘विदेश जानुअघि खाजा पसलबाट आम्दानी भइरहेको थियो । विदेशबाट फर्केपछि उपमहानगरपालिकाले आयोजना गरेको तालिमले मैले सिकेको सीपलाई आम्दानीमा परिणत गरेकी छु । बाहिर गएर गाह्रो काम गर्नुभन्दा आफ्नै देशमा बसेर केही गर्छु भन्ने सोचले यसमा लागेकी छु ।’ उनले सालको पातमै आफ्नो भविष्य खोजिरहेको बताइन् ।

यशोदा आचार्य ।

‘यो (सालको) पात खोज्न घरनजिकै रहेको शिद्धनाथ सामुदायिक वनमा जान्छु । अहिले वनले निःशुल्क पात उपलब्ध गराएको छ । पछि भने पैसा तिर्नुपर्ने हुन सक्छ,’ उनले भनिन् ।

पूर्णमायाजस्तै वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केकी यशोदा आचार्य पनि दुनाटपरीमै भविष्य खोजिरहेकी छिन् । विदेशबाट ११ वर्षअघि फर्केकी आचार्यले धनगढी उपमहानगरले आयोजना गरेको तालिमपछि आफ्नै उद्योग सुरु गरेकी छन् । ‘दुनाटपरी बनाउने उपकरण नै ल्याएर यो व्यवसाय गर्छु भन्ने सोच थिएन,’ उनले भनिन्, ‘तर, धनगढी उपमहानगरपालिकाले सहयोग गरेपछि उपकरण किन्ने आँट आयो ।’ सामान्य खाजाको पसल चलाइरहेकी उनलाई दुनाटपरी बनाउने उपकरण खरिद गर्न आर्थिक समस्या थियो ।

उनी भन्छिन्, ‘वैदेशिक रोजगार शाखाबाट सहयोग पाएपछि अहिले आफ्नै उद्योग सञ्चालन गरेकी छु । यसमा लाग्नुको मुख्य उद्देश्य भनेको घरमै बसेर स्वरोजगार हुनुका साथै सालका दुनाटपरीलाई बजारीकरण गर्नु हो ।’

जन्मिएदेखि मृत्युसम्ममा सालका दुनाटपरी आवश्यक पर्ने भए पनि आजभोलिको यो आधुनिक जमानामा मानिसहरूले यसको प्रयोग कम गर्छन् । दुनाटपरीको ठाउँमा अहिले मानिसहरूले प्लास्टिकबाट बनेका सामानहरू प्रयोग गर्न थालेका छन् । जसका कारण वातावरणमा पनि असर पर्ने गरेको छ । अहिले सालको पातबाट दुनाटपरी बनाएपछि त्यसलाई आममानिसले प्रयोगमा ल्याउने बानीको विकास गर्ने र व्यापार प्रवर्द्धन गर्ने अभियानमा पनि लागेकी छिन् उनी ।

छोटेलाल डगौरा चौधरी ।

उनी भन्छन्, ‘प्लास्टिकका सामानभन्दा यसको प्रयोग गर्दा राम्रो हुन्छ । यसले वातावरणलाई पनि स्वच्छ राख्न मद्दत पुर्‍याउँछ ।’

धनगढी– १२, जुगेडाकै छोटेलाल डगौरा चौधरी पनि अहिले दुनाटपरी व्यवसायमा छन् । विदेशबाट फर्किएपछि उनले मासु पसल सञ्चालन गरिरहेका थिए । करिब तीन वर्ष मलेसिया र दुई वर्ष ओमान बसेर फर्किएका थिए चौधरी । ‘आफ्नै घरको अगाडि फुर्सद भएको बेला काम गर्न सकिन्छ र सहज पनि भएको हुँदा यो व्यवसाय नै रोजेँ,’ उनले भने, ‘आफूले यो सिकेर अरु युवाहरूलाई पनि यसमा जोड्न यो व्यवसाय थालेका हौँ ।’ आफूले बनाउने सालको पात प्रयोगपछि पनि कुहिएर मलको रूपमा प्रयोग गर्न सकिने हुँदा यसको प्रयोग गर्न उनी सबैलाई अनुरोध पनि गर्छन् ।

उनले प्लास्टिकको सामग्रीबाट बनेका प्लेट, कचौराभन्दा सालको पातबाट बनेका सामान प्रयोग गर्दा फाइदाजनक हुने बताए । ‘अहिले नै एउटा टपरीको कति रुपैयाँ लिने भनेर छुट्याइएको छैन,’ उनले भने, ‘मेसिनबाट काम सुरु भएपछि बजार भाउ तोक्छौँ ।’

A gau Dunatapari udyog1691416162.jpg

धनगढी– १२ का दिनेश बस्नेतले पनि विदेशबाट फर्किएपछि अब नेपालमै केही गर्छुु भन्ने सोच बनाएपछि यस व्यवसायमा लागेको उनले बताए । उनी यसअघि तीन वर्ष दुबईमा काम गरेर फर्किएका हुन् । उनले अब आफ्नै क्षेत्रमा केही गर्नुपर्छ भनेर दुुनाटपरी व्यवसाय छानेको बताए ।

भदौ १ गतेबाट दुनाटपरी गाँस्ने मेसिनसहित एगाउँ दुनाटपरी लघु उद्यम औपचारिक रूपमा उद्घाटन भएपछि तालिम लिएका व्यवसायीहरू खुसी छन् । यो मेसिन सुरु भएपछि एकैपटकमा धेरै दुनाटपरी बनाउन सकिन्छ ।

रोजगार शाखाबाट ४० हजार रुपैयाँ एक जनालाई प्रदान गरिएको थियो । चार जनाले आफूले पाएको ४० हजार रकममा फेरि १०/१० हजार थपेर २ लाख बनाए । र, त्यही पैसाले मेसिन ल्याइएको हो । एकै जनाले मेसिन किन्न नसकिने भएपछि अहिले चार जनाले मिलेर मेसिन खरिद गरेका हुन् । उनीहरूले आफूले मात्रै नभएर अरुलाई पनि यो सीप सिकाउने र आत्मनिर्भर बनाउने सोच बनाएका छन् ।

दुनाटपरी गाँस्दै महिलाहरू ।

वैदेशिक रोजगार बोर्डले धनगढी उपमहानगरपालिकामा वैदेशिक रोजगारबाट फर्केकाहरूका लागि पुन: एकीकरण कार्यक्रम सञ्चालन गरेको हो । कार्यक्रमअन्तर्गत वैदेशिक रोजगार बोर्डले उपमहानगरपालिकासँग सम्झौता गरी रोजगार सेवा केन्द्रमार्फत पुन: एकीकरण कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको हो । यहाँ कार्यक्रम कार्यान्वय समिति गठन पनि गरिएको छ । यस समितिको कार्यक्रम संयोजक उपप्रमुखमा कन्दकला राना छिन् ।

धनगढी उपमहानगरपालिका, रोजगार सेवा केन्द्रका रोजगार सहायक महेश मल्लले गत वर्षदेखि उपमहानगरपालिकाले विदेशबाट फर्किएर स्वदेशमै केही गर्न चाहनेका लागि अनुदान रकम प्रदान गरेको बताए । गत वर्ष फागुनमा करिब १ सय ३ जनाले फाराम भरेको भए पनि ४० जनाले मात्र तालिम पाएका हुन् । सबै जनाले उनीहरूले चाहेअनुसारको सीपमा सहयोग पुगोस् भनेर ४० हजार रुपैयाँ रोजगार शाखा र १० हजार उनीहरू आफैँले लगाएर व्यवसाय सुरु गरेको उनको भनाइ छ ।

Dunatapari Gasdai- 11691416241.jpg

‘वैदेशिक रोजगारबाट फर्किएकाहरू जो यहीँ बसेर केही गर्न चाहन्छन्, उनीहरूका लागि सुरुमा फारम दर्ता सुरु गर्‍यौँ,’ उनले भने, ‘त्यसैअनुरुप छनोट गरेर ४० जना छानिएका हुन् ।’

तालिम लिएका ४० जनामध्ये ३८ जनाले अनुदान पाएका छन् । उनीहरूले विभिन्न व्यवसाय सुरु गरेका छन् । आगामी दिनमा व्यवसायी गरिरहेकाहरूलाई थप बजेट सहयोग गरिने मल्लले बताए । प्लास्टिकमुक्त धनगढी बनाउने अभियानअन्तर्गत पनि दुनाटपरीलाई प्रोत्साहन गरिएको उपमहानगरले जनाएको छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन २३, २०८० ०६:१३