शेखर शेरबहादुरसँग मिले भने पनि विश्व-गगन अर्को धारमा छँदै छन्: डा. इन्द्र अधिकारी (अन्तर्वार्ता)

शेखर शेरबहादुरसँग मिले भने पनि विश्व-गगन अर्को धारमा छँदै छन्: डा. इन्द्र अधिकारी (अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

गत वर्ष मंसिर ४ गते भएको प्रदेशसभा र प्रतिनिधिसभा निर्वाचनको समीक्षासमेत गर्न नसकेको कांग्रेसको केन्द्रीय समिति बैठक झण्डै ११ महिनापछि साउन २ देखि १० गतेसम्म बस्यो । राजनीतिक इतिहासमा पहिलोपटक केन्द्रीय समिति बैठक प्रत्यक्ष प्रसारण गरिएको थियो, जुन बैठकमा पार्टीभित्रको असन्तुष्टि छताछुल्ल भयो । अर्थात्, नागरिकले प्रस्टैसँग थाहा पाए– कुन नेताले के भन्ने रहेछन् ? खासमा बैठकको परिदृश्यचाहिँ सभापति शेरबहादुर देउवा भर्सेस महामन्त्री गगन थापा र विश्वप्रकाश शर्माजस्तो देखियो । चुनाव र सरकारको समीक्षासँगै कांग्रेसको आन्तरिक जीवनको समीक्षा अहिलेको मुख्य कुरा थियो । तर, कांग्रेस बैठक खासमा नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा मुछिएका बालकृष्ण खाँणको वरिपरिमै सकियो । यद्यपि, कांग्रेस आन्तरिक असन्तुष्टि समाधान गर्नेदेखि वार्षिक क्यालेण्डरसम्म सार्वजनिक गरेर पार्टीलाई चलायमान बनाउने बाटोमा अघि बढ्ने प्रयासमा देखिन्छ । बैठकका समीक्षा र कांग्रेसको आन्तरिक राजनीतिबारेमा विश्लेषक डा. इन्द्र अधिकारीसँग शिलापत्रका लागि दिपेन्द्र अधिकारीले गरेको संक्षिप्त कुराकानी :

झण्डै ११ महिनापछि बसेको केन्द्रीय समिति बैठक प्रत्यक्ष प्रसारण गरेर कांग्रेसले कस्तो सन्देश दिन खोजेको पाउनुभयो ?

नेपालले अँगालेको जस्तो राजनीतिक व्यवस्थाका मेरुदण्ड दलहरू हुन् र ती दलहरूले आन्तरिक रूपमा गर्ने अभ्यासले देशको समग्र लोकतन्त्रको अवस्था आकलन गर्न सकिने हुन्छ । अर्को अर्थमा दलहरूको अभ्यासले लोकतन्त्रको चेहरा प्रतिविम्बित गर्छ । यस कारण पनि दलहरूका बारेमा हुने छलफलको विशेष महत्त्व छ । र, समाजमा यसबारेमा गर्ने चिन्तन र छलफलले अरू बढावा पाउनुपर्छ भन्न सकिन्छ । पछिल्ला दिनमा अन्तरदलीय र दलहरूको आन्तरिक अभ्यासमा जनचासोअनुरूपको लोकतान्त्रिक अभ्यास अरू क्षीण भएको अवस्था जनाउने कतिपय नवीन उदाहरण मुख्य दलको महाधिवेशनका वरिपरिका अभ्यासले दिइरहेको थियो । यस्तो परिस्थितिमा तुलनात्मक रूपमा स्थापनाकालदेखि नै लोकतान्त्रिक अभ्यासमा अभ्यस्त देखिएको भनिने कांग्रेस दलकै केन्द्रीय समितिको बैठक राख्न नै हम्मेहम्मे भएको थियो । बैठक बसौँ भनेर कुरा उठाउने पदाधिकारीलाई नै दल र दलको नेतृत्वका बारेमा प्रश्न गर्ने गरी आवाज उठाएर नङ्गाउन उद्यत् रहेको भन्ने आरोपले पनि लाग्यो । त्यसैले त्यस्ता स्वर उठाउन नै प्रतिबन्ध लागेको भन्ने आशयका समाचारले अरू खिन्न बनाएको थियो ।

यद्यपि, कांग्रेसको यो बैठकले नेतृत्वलाई बोल्न र आफ्ना धारणा राख्न लगाएको भनिएको प्रतिबन्धको समाचार त सही सावित भएन । झण्डै एक वर्ष लामो समयान्तरको केन्द्रीय समिति बैठकको पारदर्शिता या खुलापनका सन्दर्भमा थप नयाँ रूप दिएर आएको छ ।

आफ्नो दलको फेसबुकमार्फत प्रत्यक्ष प्रसारण गरेर त्यो दलको बैठक कसरी चल्दो रहेछ, मूल नेतृत्व र त्यहाँका दोस्रो, तेस्रो पुस्ताबीचको सम्बन्ध कस्तो रहने गरेको रहेछ र बाहिर जनतामाझ दलभित्रको लोकतन्त्रको कुरा फलाकेर नथाक्नेहरू बैठकमा कसरी प्रस्तुत हुँदा रहेछन्, उनीहरूले दलीय हिसाबमा अग्रज र अनुजसँग गर्ने व्यवहार कस्तो हुँदो रहेछ भन्नेसम्मका विषयमा सूक्ष्म विश्लेषण गर्न सक्ने गरी जुन सुरुवात गरेको छ, त्यो आफैँमा एक सकारात्मक कदम हो भन्न सकिन्छ ।

कांग्रेस संस्थापन मात्र होइन, कांग्रेस रूपान्तरण अभियानका क्रियाकलाप पनि त्यताभन्दा दल र दलले लिएका लोकतान्त्रिक अडान तिलाञ्जली दिएर पनि आफू र समूहलाई स्थापित गर्न केन्द्रित देखिनु भने दुर्भाग्यपूर्ण छ ।

प्रत्यक्ष प्रसारणले केन्द्रीय सदस्यले गठबन्धनबाट भएको घाटा, चुनावी अन्तर्घातलगायतका जरुरी विषयमा बोल्न पाएनन् । यसले स्वस्थ पार्टी बन्न सक्दैन भन्ने गुनासो पनि सुनियो नि ?

त्यस्तो देखियो र ? प्रत्यक्ष प्रसारणलाई हेर्दा बैठकमा समय तोकिएको भए पनि केन्द्रीय सदस्यलाई बोल्न रोकेको जस्तो देखिन्नथ्यो । भन्नेहरूले कोठाभित्र भएको भए अलिक समालोचनात्मक हुन्थ्यो कि भन्ने आशंकाका आधारमा भनेका होलान् । तर, आफ्नै नेतालाई बेनकाव हुनेगरी खुइल्याउन सक्ने सदस्यले गठबन्धनबाट भएको घाटा, चुनावी अन्तर्घातलगायतका जरुरी विषयमा बोल्न पाएनन् भन्नु बहाना मात्र हो ।

कतिपय कारबाहीमा परेकाको कारबाही फुकुवा गर्नेदेखि अर्को चुनावमा एक्लै भिड्नेसम्मका प्रस्ताव र राय सुनिन्थे । खुला सभामा त गठबन्धनको पक्ष र विपक्षमा राम्रै बहस छेड्ने संस्कृतिको विकास गरिसकेको नेपाली समाजभित्र तुलनात्मक रूपमा वाक स्वतन्त्रताको राम्रो उपभोग गरिरहेको कांग्रेसका सन्दर्भमा यो लागू हुँदैन ।

राजनीतिमा अहिलेको तीव्र ध्रुवीकरण भएको, कांग्रेसको यो खुला बहस अन्य शक्तिका लागि एकखालको चुनौती बनेको र नयाँ परिवेशलाई पचाउन समय लाग्ने भएकाले यो र त्यो बहानामा प्रतिस्पर्धीबाट कमजोर बनाउने प्रयास हुन्छ र अहिले कांग्रेसको भर्खरै सकिएको बैठकका सन्दर्भमा यी प्रकारका बहस चलेका हुन् भन्न सकिन्छ ।

पार्टीका हरेक बैठकअघि संस्थापनइतर समूहका नेता शेखर कोइरालाले आफूपक्षीय पदाधिकारी र केन्द्रीय सदस्यहरूको बैठक राख्ने गर्थे, योपटक त्यो पनि भएन । यसका पछाडि के-के कारण देख्नुहुन्छ ?

संस्थापनइतर भनिने कांग्रेसको एक समूह कांग्रेस रूपान्तरण अभियानका क्रियाकलापमा व्यस्त रहिरहेको र महामन्त्रीहरू दललाई थप संस्थागत गर्न आवश्यक नियमित बैठक, अधिवेशन र मनोनयनका गतिविधितर्फ केन्द्रित भएर आवाज उठाइरहेको सेरोफेरोमा यो बैठक आह्वान भएको देखिन्थ्यो । यो अवस्थालाई हेर्दा संस्थापनइतर भनिएको समूहले नै नियमित बैठकको समयमा झैँ तयारीको अवसर पाएन कि भन्न सकिएला । तर, संस्थापनइतरमै प्रभावशाली गनिने पदाधिकारीका सोच, संलग्नता र सक्रियता सभापतिले मानेका कारण केन्द्रीय समितिको बैठक सम्भव भएकाले छुट्टै बैठक जरुरी नभएको भनेर बुझ्न पनि सकिन्छ । कतैकतै गाइँगुइँ रूपमा यो समूहको नेताका रूपमा चुनाव लडेका शेखर कोइराला आफैँ अब संस्थापननजिक भइसकेको भन्ने गरेको पनि सुनिन्छ । यद्यपि, त्यसले आधिकारिकता भने पाइसकेको अवस्था होइन ।

अहिले कोइराला र सभापति देउवा नजिकिएका छन् भनिँदै छ । यसले कांग्रेसको आन्तरिक संरचनामा के फरक पर्छ ?

सभापतिमा चुनाव लडेका दुई नेताको सम्बन्धलाई हेरेर नजिक र टाढा भनेर सोहीअनुसारको निचोड निकाल्ने बेला भइसकेको छैन । तर, कांग्रेसको स्थापनाकालदेखि आजसम्मको चरित्र हेर्दा कमसेकम दुई सशक्त धारबिनाको कांग्रेस असम्भव नै हो । एउटा धारमा कुनै हालतमा अट्न नसक्ने, कुनै एक धारको विपक्षमा विपक्षी दलका मान्छेभन्दा पनि आलोचनात्मक देखिने मान्छे पनि दलभित्रको अर्को धारको प्रियपात्र बनिरहने र दलभित्रका अवसर र पदमा जान र लैजान पनि यो प्रकारको चरित्र बाधक नहुने परम्परामा अडेर नै कांग्रेस यहाँसम्म आएको देखिन्छ ।

यो अभ्यासले तुलनात्मक रूपमा आन्तरिक लोकतन्त्रको राम्रो अभ्यास भएको दल बनाउन सफल भएको देखिन्छ । एक नेताको विपक्षमा रहे पनि अर्कोले च्याप्ने परम्पराका कारण तुलनात्मक रूपमा कम विभाजनको साक्षी पनि त्यो दल बनेको छ । यो परिस्थितिमा कोइराला र देउवा नजिकिँदैमा आन्तरिक संरचनामा फरक नपर्ने देखिन्छ । कोइराला देउवासँग मिले नै भने पनि महामन्त्रीहरू अर्को धारमा छँदै छन् । अहिले देउवानजिक देखिएका खासगरी आफूलाई युवानेता दाबी गर्नेहरूसमेतको उत्तिकै सशक्त धार बन्ने सम्भावना उच्च देखिन्छ ।

बैठकमा संस्थापनइतर पक्ष छायामा परेजस्तो देखियो । के कारण होला ?

पहिलाभन्दा फरक प्रकृतिमा अर्थात् प्रत्यक्ष प्रसारण गरेर सुरु गरिएको यो बैठकको पहिलो दिनमा दुई महामन्त्रीमार्फत आएका भनाइ राम्रै तयारीसहित जिम्मेवारीपूर्ण रूपमा आएको देखिन्थ्यो । संस्थापन पक्षको अत्यधिक बहुमत भएको समितिमा, अधिकांश सहभागी वक्ता नै संस्थापन पक्षका भएकाले बाहिरबाट हेर्दा इतर पक्ष छायामा परेजस्तो देखिनु स्वाभाविकै हो । अर्को ढंगले हेर्दा प्रस्तावको पक्षमा होस् वा विपक्षमा, विषयगत छलफल भने इतर पक्षकै विचारमा केन्द्रित देखिन्थ्यो ।

बैठकमा संस्थापनइतर पक्षको जिम्मेवार प्रस्तुति भन्नुपर्छ, छायामा परेको होइन । नेताहरूलाई सिर्जनशील बनाउने हो भने दलभित्र स्वाभाविक क्रियाशील हुनुपर्ने संरचना सक्रिय बनाएर देखाउनुपर्छ भन्ने यो अनुभव आफैँमा कांग्रेस मात्र होइन, समग्रमा लोकतान्त्रिक व्यवस्थाका अरू दलका हकमा पनि लागू हुने सन्देश पनि हो ।

आज कांग्रेसका अनुहारमध्ये रूचाइएका अनुहार महामन्त्री/सहमहामन्त्रीहरूलाई अग्र मोर्चा दिएर त्यही घेरामा संस्थापनका अरू व्यक्तिलाई पनि जनतासमक्ष स्थापित गर्ने रणनीतिमा लागेको भए कांग्रेस र संस्थापन पक्ष दुवैका लागि सहज सफलता हात पर्ने यथार्थलाई कांग्रेसले बुझ्न सकेन कि भन्ने हो ।

बैठकमा महामन्त्रीहरूको चर्को आलोचना भयो । विधानमा धेरै अधिकार उनीहरूलाई छैन, उनीहरू त निरीह देखिए नि ?

कुनै राजनीतिक दलको सदस्य नभए पनि राजनीतिक दलप्रति चासो राख्ने र अरूझैँ कांग्रेसका गतिविधि नजिकबाट नियाल्न खोज्ने क्रममा मैले देखेको भनेको पछिल्ला दिनमा खासगरी शेरबहादुर देउवा दोस्रो कार्यकालका लागि सभापति भएर आएपश्चात् कांग्रेसका सार्वजनिक कार्यक्रममा दुई महामन्त्रीको प्रभाव महत्त्वपूर्ण देखिन्छ । चुनावअघिको घोषणापत्र बनाउने र सार्वजनिक गर्ने प्रसंगदेखि यसपटकको बैठकको लाइभले त्यही झझल्को दिएको छ । तर, कांग्रेसभित्र खासगरी कार्यसमितिमा रहेका बहुमत सदस्यले कांग्रेसभित्र मजबुत बन्दै गएको यो इकोसिस्टमलाई आत्मसाथ गर्न सकेको देखिएन ।

राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय यावत् मुद्दालाई छुँदा पनि नछोएर अधिकांश सदस्यको दुई महामन्त्रीलक्षित आवाज पनि त्यसैको परिणाम हो भन्न सकिन्छ । पहिलो, फरक तरिकाले संयोजन गरेको बैठकलाई सकारात्मकतातर्फ लैजान संस्थापनले पनि आन्तरिक तयारीसहित जिम्मेवार भएर प्रस्तुत भइदिएको भए समग्र सन्देश सकारात्मकतातर्फ मोडिन्थ्यो होला । त्यो भएन । तर, महामन्त्रीहरूले त यसबाट अरू बाजी मारेका छन् । महामन्त्री मात्र भएर पनि प्रचुर बहुमतको सभापतिसहितको संस्थापनका अगाडि काम गर्न सकिने रहेनछ, राम्रा र जीवन्त प्रस्तावलाई पनि नजरअन्दाज गर्दै व्यक्तिगत गालीगलौजमा उत्रिने समूहले त्यसलाई कमजोर बनाउन प्रयास गर्ने रहेछ भन्ने सन्देश जनमानसमा गएको छ ।

बैठकपछि कांग्रेसका बारेमा कति सकारात्मक सन्देश गयो होला अहिले भन्न सकिन्न । तर, कांग्रेस रूपान्तरणको चाहना बोक्ने जनमानसमा भने महामन्त्रीहरू थप लोकप्रिय भएका छन् । सहानुभूति बढेको छ । समग्रमा केन्द्रीय समितिको बैठकका वक्ताहरूको प्रस्तुतिले सभापतिको वैधानिकतामा निरन्तरता दिएको छ भने महामन्त्रीहरूको लोकप्रियता बढेको देखिन्छ ।

समग्रमा केन्द्रीय समिति बैठकले के सन्देश दियो ?

लोकतन्त्रको महत्त्वपूर्ण पाटो भनेको पारदर्शिता हो । यस हिसाबले कांग्रेसबाट सुरु भएको प्रत्यक्ष प्रसारणसहितको केन्द्रीय बैठक अब अरू दलका लागि पनि मार्गदर्शन र भविष्यको योजना हुनुपर्छ भन्ने हो । यसपटकको बैठकमा अधिकांश केन्द्रीय सदस्यले गरेका टिप्पणीलाई बाहिरबाट हेर्दाचाहिँ के देखियो भने कांग्रेस आफूसँग भएको मतदाता र आम नागरिकमा बिक्ने माल बेच्न नै हिचकिचाइरहेको छ । जनताले तुलनात्मक रूपमा रूचाएका कारण नै हार्ने सभापतिका समूहमा रहेर पनि दुई तिहाइ मत ल्याएर गगन महामन्त्री बने भने विश्वप्रकाश पनि कमजोर समूहबाट लडेर पनि जिते ।

अस्तिको बैठकमा महामन्त्रीहरूप्रति कटाक्ष गर्ने अधिकांश देउवाका लिस्टमा भएका कारण जितेका या मनोनयनमा परेर केन्द्रीय सदस्य भएका छन् । उनीहरूमा कांग्रेस अरू सबल बनाउने सोच छ भने कमसेकम पब्लिकमा कांग्रेसभित्र भएकामध्ये जनतामा रूचाइएकालाई नै सारथिका रूपमा लिएर जानुपर्ने हुन्छ । तर, यसपटक त्यसो हुन सकेको देखिएन । जनतामा स्थापित भई नसकेका या जनताका नजरमा अरूचिका नेतालाई एकाएक स्थापित गर्न सकिन्न ।

आज कांग्रेसका अनुहारमध्ये रूचाइएका अनुहार महामन्त्री/सहमहामन्त्रीहरूलाई अग्र मोर्चा दिएर त्यही घेरामा संस्थापनका अरू व्यक्तिलाई पनि जनतासमक्ष स्थापित गर्ने रणनीतिमा लागेको भए कांग्रेस र संस्थापन पक्ष दुवैका लागि सहज सफलता हात पर्ने यथार्थलाई कांग्रेसले बुझ्न सकेन कि भन्ने हो । सकारात्मक माहौलको जिम्मा प्रस्ताव पेस गर्ने महामन्त्रीको मात्र होइन, सभापति र सिंगो कार्यसमितिको पनि हो ।

अबको कांग्रेस कस्तो हुनुपर्छ ?

नेपालको सबैभन्दा पुरानो दल भए पनि कांग्रेस आजसम्मका हरेक परिवर्तनको सक्रिय सहभागी र साक्षीमा मात्र सीमित नरहेर नेतृत्वकै भूमिकामा रहन पुग्यो । पछिल्लो संविधान पनि उसकै नेतृत्वमा आयो र अहिले कांग्रेस देशको ठूलो राजनीतिक दल पनि हो । संविधान कार्यान्वयनका सन्दर्भमा आज यावत चुनौती छन्, नेपाली समाजलाई झल्काउने समावेशी चरित्र र सोही अनुरूप संविधान र कानुनमा ल्याइएका पहिचान र विविधताका सन्दर्भमा कांग्रेसजनमा प्रस्टता ल्याउने आजको नेतृत्वको चुनौती हो ।

आफैँले ल्याएको र दीपावलीको आह्वानसहित लागू संविधानका महत्त्वपूर्ण मुद्दामा आज देखिएको चरम अविश्वास र आशंकालाई चिर्दै संविधानप्रतिको सुरुवाती उत्साहलाई लयमा फर्काउने र यो संविधानले सैद्धान्तिक रूपमा स्वीकार गरेका लोकतान्त्रिक अवधारणालाई अरू सबल र सुदृढ गर्नतर्फ केन्द्रीत हुनु र दलको समग्र शक्ति, समय र सामर्थ खर्चिन लाग्नु कांग्रेसका लागि आजको आवश्यकता हो ।

तत्कालीन संयुक्त राष्ट्रसंघको संरचनालाई विश्वका सबै राष्ट्रको साझा र अपनत्वप्राप्त बनाउन बीपीको विचारको व्यापक प्रशंसा भएको थियो । उनले यो सब गर्नाका पछाडि उनको अध्ययनमा आधारित अन्तर्राष्ट्रिय नेतृत्व सोच र बृहत् सुझबुझसहितको हुन्थ्यो ।

कांग्रेसका कतिपय निर्णयका आधारमा धारणा बनाउने दल, समाज र अन्तर्राष्ट्रिय समुदाय अझै विद्यमान देखिँदा कांग्रेसको लोकतन्त्र, संघीयता, गणतन्त्र, धर्मनिरपेक्षता र सामाजिक समावेशितामा रहेको या रहने अडानले नै वर्तमानमा नेपालले लिएको राजनीतिक दिशाले गति लिने हुँदा यसमा कांग्रेसबाट किन्तु र परन्तुको भाषा अपेक्षित हुँदैन । तर, कांग्रेस संस्थापन मात्र होइन, कांग्रेस रूपान्तरण अभियानका क्रियाकलाप पनि त्यताभन्दा दल र दलले लिएका लोकतान्त्रिक अडान तिलाञ्जली दिएर पनि आफू र समूहलाई स्थापित गर्न केन्द्रित देखिनु भने दुर्भाग्यपूर्ण छ ।

नेपाल भूराजनीतिक चपेटामा परेको छ । तर, नेपालको विदेश नीतिमा कांग्रेसभित्र खास छलफल भएन नि ?

कांग्रेेस पार्टीको परराष्ट्र नीति आजसम्म पनि बीपी कोइरालाको सोच र चिन्तनबाट प्रभावित र निर्देशित छ भनिन्छ, जुन आफैँमा आन्तरिक राजनीतिक व्यवस्थापन गर्न नभई भूराजनीति सम्हाल्न र नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय पहिचान बनाउनमा पनि त्यति बेला सफल थियो ।

नेपालको सार्वभौम अखण्डतालाई उच्च राख्न त्यसबेला उठेको सगरमाथाको विवादमा भारतका प्रधानमन्त्री नेहरू र र चीनका माओ तथा चाउ एन लाईसँग एकै समयमा जसरी अडान राखिएको थियो, त्यो नै भूराजनीतिलाई कसरी डिल गर्ने भन्नेमा सबै नेपाली र नेपाली कांग्रेेसले सिक्ने विषय थियो । साथै, तत्कालीन समयमा स्वाधीनताका लागि लडिरहेको हालको चीन, कठिन भएकाे विश्व परिस्थिति, हातहतियारकाे निशस्त्रीकरण, विश्व शान्ति र गरिबी निवारणजस्ता मुद्दामा वकालत गरेको पाइन्छ ।

तत्कालीन संयुक्त राष्ट्रसंघको संरचनालाई विश्वका सबै राष्ट्रको साझा र अपनत्वप्राप्त बनाउन बीपीको विचारको व्यापक प्रशंसा भएको थियो । उनले यो सब गर्नाका पछाडि उनको अध्ययनमा आधारित अन्तर्राष्ट्रिय नेतृत्व सोच र बृहत् सुझबुझसहितको हुन्थ्यो । तर, पछिल्ला दिनमा क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिको दबाबमा आएर जेजति काम हुने गरेका छन्, त्यसका कारण देशको परराष्ट्र नीति अलिक अस्थिर बनेको हो कि भन्ने छ ।

बीपीका अनुयायीहरूले उनलाई सम्झँदै गर्दा परराष्ट्र सम्बन्ध भनेको त्यस विषयमा लामो अध्ययन र तयारीबिना नै जसले पनि ह्यान्डिल गर्ने विषय होइन, यसका लागि यसै विषयको सेराफेरोमा निरन्तर लाग्नेहरूको समूह नै विकसित गरेर जानुपर्छ भन्ने कुरा बुझेर अगाडि बढ्न आवश्यक छ । तर, यस विषयमा पछिल्ला चरणमा कांग्रेसमा खास छलफल भएको पनि पाइन्न भने कांग्रेेसले मन्त्री बनाउँदा या अवसर दिँदा पनि विषयविज्ञताभन्दा अन्य कुरालाई निर्णायक आधार बनाउने अन्य दलको अभ्यासको अनुकरण र अनुशरण गर्नु र त्यसलाई निरन्तरता दिन खोजेको देखिनुचाहिँ कांग्रेेसलाई त्यति सुहाएको देखिन्न ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन १४, २०८० १२:५८