बैठक आरोप-प्रत्यारोप र कुण्ठा पोख्ने थलो मात्रै बन्यो, यो राम्रो होइन

A+ A A-

आज हामी झण्डै एक वर्षको अन्तराल पछि यहाँ भेला भएका छौँ । कैयन साथीहरूलाई विधान विपरीत यसरी एक वर्ष पछि भेला हुने अवस्था किन र कसरी उत्पन्न भयो होला भन्ने जिज्ञाशा हुनसक्छ । यसको जवाफ सभापति र पदाधिकारी साथीहरूबाट आउने नै छ भन्ने विश्वास गरौँ ।

बैठक लाइभ सम्बन्धमा
अहिलेको विश्व लोकरिझ्याइँमा चलेको छ । सायद त्यसैको सिको हामी पनि गर्दैछौँ । केन्द्रीय समितिको बैठक लाइभ गर्नु त राम्रै हो र हाम्रा लागि नयाँ प्रयोग पनि हो । यसले पारदर्शितालाई प्रवर्द्धन त गरेको छ । तर, यो सुरु गर्दा कार्यविधि तय गरेर गरेको भए राम्रो हुने थियो जस्तो लाग्छ । कुन विषय बन्द कोठामा गर्ने र कुन विषय खुला गर्ने भन्ने कुराको परिधि तय गरिनुपर्थ्यो । मलाई लाग्छ परराष्ट्र, समसामयिक विषय, अन्तरदलीय विषय, निर्वाचन रणनीति आदि कुराको स्पष्ट गाइडलाइन बनाऔँ ।

महामन्त्रीको सांगठनिक कार्यतालिका
महामन्त्रीले प्रस्तुत गर्नु भएको पार्टीको सांगठानिक कार्यतालिका समग्रमा राम्रै छ । कांग्रेस मासबेस पार्टी भनिन्छ तर सांगठनिक कार्यक्रम क्याडरबेसमा आधारित देखिन्छ । केन्द्रले जिल्लालगायत तल्लो तहमा कार्यक्रम गर्दा प्रदेश समितिसँग समन्वय र जानकारी गराउनुपर्ने प्रावधान थपिनुपर्छ । किनकि यसले संघीयताप्रति हामी प्रतिवद्ध छौँ भन्ने कुरा उजागर गर्छ । अर्कोतर्फ अन्य महत्त्वपूर्ण नेताहरूको स्मृति दिवस छुटेका छन्, ती पनि समावेश गरिनुपर्छ ।

गठबन्धनबारे
कांग्रेसले गठबन्धन गरेर ठीक वा बेठीक गर्‍यो भनी अब बस्ने समय छैन । आगामी निर्वाचनहरू कांग्रेसले एक्लै लड्ने तयारी आजबाटै गर्नेछौँ भनी शपथ खानु पर्नेछ । किनकि गत निर्वाचनबाट हामीले प्राप्त गरेको पपुलर मत विभाजित कम्युनिष्ट पार्टीभन्दा पनि कम छ ।

गएको आमनिर्वाचनमा गठबन्धन गरेर कांग्रेस संसदभित्र ठूलो दल भएको छ । ठूलो दलको हैसियतले सरकारको नेतृत्व गर्न हामीलाई प्राविधिक कारणले सम्भव भएन तर पनि अहिले हाम्रो समर्थनको संघीय सरकार छ र प्रदेश सरकारमा पनि हामी छौँ । संसदमा कांग्रेसभित्र अपेक्षित ऊर्जा प्रस्फुटन हुन किन नसकिरहेको होला भन्ने प्रश्न हाम्रोसामु छ । मलाई यो भनिरहँदा कुनै संकोच छैन कि हाम्रो पार्टी यतिखेर चौतर्फी विरोधी विचारबाट मात्र आक्रमणमा परिरहेको छैन, राष्ट्रिय र क्षेत्रीय रूपमा उदाएका नयाँ पार्टीबाट पनि चुनौतीको घेरामा छ ।

सरकारको कामकाज
सरकारको कामकाजको समीक्षा र प्रभावकारिताबारे अहिले भनिहाल्नुपर्ने समय भएको छैन । तर, गठबन्धनको मर्म अनुसार सरकार सञ्चालन भएको छ कि छैन वा मन्त्रीहरूले स्वत:स्फुर्त काम गर्न पाएका छन् कि छैनन् भन्ने विषयमा भने सोच्नु पर्ने समय आएको छ ।

स्थानीय सरकारदेखि प्रदेश हुँदै केन्द्र सरकारसम्म सहभागी कांग्रेस प्रतिनिधिबाट जनअपेक्षा अत्यन्त बढी छ र त्यस अनुरुप हामीले जनतालाई चित्त बुझाएर काम गर्न नसक्दा हाम्रो पार्टीको भविष्य मात्र अन्धकार हुने त होइन ? नेपालको लोकतन्त्र पनि कमजोर र दिशाहीन हुन जानेतर्फ साथीहरू सचेत हुनुहुनेछ । महँगी र कालाबजारीले जनता आक्रान्त छन् । जनजीविकाका सवालमा जनताले सरकार भएको अनुभूति गर्न सकेका छैनन् । यसप्रति हामी र पार्टीबाट मन्त्री बनेकाहरू गम्भीर हुनैपर्छ । कांग्रेस सरकारमा छ भन्ने अनुभूति जनतालाई दिलाउनेतर्फ साथीहरू सचेत हुनुहोला ।

दण्डहिनता
राज्यका जिम्मेवार निकायकै कारण देशमा पछिल्ला दिनमा दण्डहिनता बढेर गएको छ । नीतिगत रूपमै कानुन बनाएर दण्डहिनतालाई प्रश्रय दिने काम भइरहेको छ । हाल संसदमा रहेको 'मुलुकी संहितासम्बन्धी केही नेपाल ऐनलाई संशोधन गर्न बनेको विधेयक-२०८०' तत्काल खारेज गरिनुपर्छ । यदि यो विधेयक संसदबाट पारित भए देशमा दण्डहिनताले संस्थागत रूप लिन्छ । जनता दण्डहिनताको अन्त्य गर्न कांग्रेसले नेतृत्वदायी भूमिका खेलोस् भन्ने चाहना राख्छन् ।

अन्य राजनीतिक दलसम्बन्धी
समाजवादी मोर्चा किन बनेको हो ? गठबन्धनभित्रैबाट बनेको यसको औचित्य के हो ?

भ्रष्टाचार र सुशासन
भ्रष्टाचार र सुशासन दुई विपरीत दिशामा हिँड्छन् । कांग्रेसले सुशासनको नारा दिने मात्र होइन, भ्रष्टाचार र भ्रष्टाचारीलाई संरक्षण किमार्थ गर्दैन भन्ने विश्वासको वातावरण निर्माण नगरी जनताको घरदैलोमा भोट माग्न जान अब सम्भव छैन ।

भुटानी शरणार्थी प्रकरण
भुटानी शरणार्थी प्रकरण अत्यन्तै संवेदनशील र पेचिलो विषय हो । यस विषयमा केबल भावनामा बगेर र हलुका टिप्पणी गरेर पन्छिन सक्ने अवस्था छैन । यो प्रकरणले अन्तर्राष्ट्रिय तहमै नेपालको छवि धमिलिएको छ । यसमा हामी सचेत र गम्भीर बन्नुपर्ने आवश्यकता छ । यस विषयमा यो केन्द्रीय समितिले पारदर्शीता र सुशासनका पक्षमा उभिन सक्ने नैतिक बल दिनेछ भन्ने विश्वास लिएको छु ।

निर्वाचन प्रणाली
प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीभित्रबाटै समानुपातिक र समावेशीको सुनिश्चितता गरिनुपर्छ र त्यसको पहल नेपाली कांग्रेसले गर्नुपर्छ ।

विदेशमा बस्ने नेपालीहरूको मताधिकार
विदेशमा बस्ने नेपालीहरूलाई समानुपातिक प्रणालीमा मताधिकार दिने भनेर निर्वाचन आयोगले भनेको छ । यससम्बन्धी कानुन बनाएर कार्यान्वयनका लागि कांग्रेस पार्टीले जोड दिनुपर्ने आवश्यकता छ ।

बदलिँदो भू-राजनीति
बदलिँदो भू-राजनीतिलाई मध्यनजर गर्दै नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिमा देखिएको असंगति र अस्थिरतालाई देशको जिम्मेवार र ठूलो पार्टीको नाताले एकपटक गम्भीरतापूर्वक सोचौँ, हामी अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिको क्रिडास्थल नबनौँ ।

पार्टीमा एकतावद्ध हुन आह्वान
विभिन्न कारणले कांग्रेसको मूलधारबाट अलग्गिएका र छेउकिनारामा पुगेका कांग्रेसजनलाई सम्मानजनक रूपमा घर फर्किने बाटो खोलिनुपर्छ । कांग्रेस पार्टीले व्यक्तिको राजनीतिक सुरक्षा र राष्ट्र निर्माणमा समान अवसर सबैलाई दिन्छ भन्ने सन्देश प्रवाह गर्न सके हामीसँग अनेकन कारणले असन्तुष्ट भएकालाई फेरि मूलधारमा ल्याउन सकिन्छ । तसर्थ यसअघि जुनसुकै कारणले कांग्रेसबाट अलग्गिएका साथीहरूलाई पार्टीमा पुनः एकतावद्ध हुन आह्वान गरौँ ।

जनतासँग जोडौँ
सत्तालाई मात्र अन्तिम सत्य मान्दा राजनीतिक मूल्य, मान्यता, सिद्धान्त र आदर्श कमजोर बन्दै गएको छ । हामी जनतासँग टाढिएका छौँ । जनता र हामीबीचको खाडल पुर्नु पर्ने अहिलेको पहिलो आवश्यकता हो । लोककल्याणकारी राज्य निर्माणमा हामी चुकेका छौँ । जसका कारण पार्टीमा नैतिक र सांस्कृतिक विचलन आएको छ । यसलाई क्रमशः न्यून गर्दै पार्टीको नैतिक पक्षलाई पुन:स्थापित गरेर बीपी कोइरालालगायत हाम्रा अग्रजहरूको सोचको कांग्रेस फेरि निर्माण गर्नुछ । जनताले पत्याउने र भरोसा गर्ने कांग्रेस निर्माण गर्ने काम अब पनि ढिलो गर्दा हामी असान्दर्भिक हुने खतरा बढ्दो छ ।

तसर्थ नेपाली समाजको बदलिँदो आर्थिक, सामाजिक र सांस्कृतिक आलोकमा पार्टीभित्र अनेकन पेसा, व्यवसाय, वर्ग र समुदायको सहभागिता अनिवार्य नै भएको छ । पार्टीलाई देशभित्र र बाहिरका श्रमिक,विज्ञ, विशेषज्ञ, पूर्वप्रशासक र समाजका प्रतिष्ठित व्यक्तिहरूसँग नजोडी पुरानो शैलीमा मात्र पार्टी सञ्चालन गर्ने समय अब रहेन । त्यसकारण पार्टीका विभिन्न तहमा निश्चित प्रतिशत तय गरी यस्ता व्यक्तिबाट पार्टीले लाभ लिने व्यवस्था गरौँ ।

विधान अनुसार चलौँ
हाम्रो राजनीतिक भविष्य मात्र होइन, देशको लोकतन्त्रको भविष्य पनि हाम्रो चरित्र र कार्यशैलीद्वारा निर्देशित हुन्छ । हामी सबै एउटा खेलको नियममा बाँधिएका छौँ र बाँधिनुपर्छ । जसरी देश संविधानबाट चल्छ, त्यसैगरी कांग्रेस पनि पार्टी विधानबाट अगाडि बढाउने परम्परा बसालौँ । हाम्रा भ्रातृ र शुभेच्छुक संस्थाहरूलाई पनि विधान अनुरुप अगाडि बढाउने काम गरौँ । विधानले सबैले गर्ने काम तोकेको छ । हामी कतिले के-के गर्‍यौँ, मनन गरौँ । लामो समयपछि बसेको केन्द्रीय समितिको बैठक आरोप-प्रत्यारोप र कुण्ठा पोख्ने थलो मात्र बनेको देखियो । यो राम्रो लक्षण हैन । यसले हामी हाम्रो लक्ष्य र गन्तव्यमा पुग्न सक्दैनौँ ।

महासमिति बैठक
१४औँ महाधिवेशनले नेतृत्व चयन मात्र गर्‍यो । कुनै पनि पार्टी उसको नीति, सिद्धान्त र कार्ययोजनाले मात्रै जीवन्त रहन्छ । नेपाली कांग्रेस विचारले भरिएको पार्टी हो । तर, १४औँ महाधिवेशन पछाडि यसले आफ्नो राजनीति दस्तावेज ल्याएको छैन । अहिले पार्टीमा विचारको खडेरी छ । त्यसकारण विधान अनुसार अविलम्ब महासमितिको बैठक बोलाएर नीति तथा कार्यक्रम ल्याउनेतर्फ जानुपर्छ ।

अन्त्यमा, पार्टी सुधारको कुरा कसैलाई सुनाउन वा देखाउनलाई होइन, पार्टीलाई जीवन्त र समयसापेक्ष राख्न हो । सस्तो लोकप्रियता र लहडले संगठन चल्दैन । परिपक्व र जिम्मेवार बनौँ । दूरदराजका जनताको आवाज सुनौँ । केवल शब्द रटानमा मात्रै होइन, व्यवहारिक रूपमै आफूलाई परिवर्तन गरौँ । विधानले व्यवस्था गरे अनुसार बसौँ र छलफल गरौँ । कांग्रेसलाई बहस, चिन्तन र विचारको नयाँ युगमा प्रवेश गराऔँ । कांग्रेस रुपान्तरण भनेकै यही हो ।

-केन्द्रीय सदस्य डा. कोइरालाले कांग्रेस केन्द्रीय समितिमा राखेको धारणा ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, साउन ७, २०८० १३:५३