सिटामोलले मात्रै कांग्रेसको उपचार सम्भव छैन, सर्जरी गरौँ

A+ A A-

लामो समयपछि हामी केन्द्रीय कार्यसमितिको बैठकमा सहभागी भएका छौँ । यो हाम्रो बैठकलाई हाम्रो पार्टीका नेता तथा कार्यकर्ताले मात्र होइन, आम जनताले पनि निकै चासोका साथ हेरिरहेका छन् । कांग्रेस संकटमा छ भन्ने मानेर कसैको दाइभाइ अनुयायी नभई कांंग्रेस मात्र भएर हामीले पार्टीको कठोर आत्ममूल्याकंन गर्न जरुरी छ । पार्टीलाई सिटामोलले पुग्न सक्ने अवस्था छैन, कतिपय सर्जरी नै जरुरी छ । त्यसैले पार्टी प्रश्नसँग भाग्ने हैन, जवाफका लागि प्रतिबद्ध हुनुपर्छ ।

लामो समयदेखि पार्टीको अव्यवस्थापन र नेतृत्व सबैको अभिभावक बन्न नसकेको कारण पार्टीका सबै तहमा पलायन, निष्क्रियता र विद्रोहको मानसिकता देखिन थालेको छ ।

अहिले पार्टी विधानमा रहेर महामन्त्रीले ल्याउनुभएको प्रस्ताव योभन्दा फराकिलो हुन सक्दैन । यसमा मेरो विमति छैन । तर, अब पार्टीकै विधान र छवि परिवर्तन गर्ने समय आएको छ । संगै संविधान संसोधनको लागि पनि कांग्रेसले नेतृत्व लिने बेला आएको छ । संगठन बिस्तार जरुरी छ, सँगसँगै जनतासम्म पार्टीको सकारात्मक छवि पनि जरुरी छ ।

म सदस्यताबाट सुरु गर्छु ।

(क) मासबेस्ड पार्टीले सदस्यहरूबीच वर्गीकरणको कल्पना गर्दैन । त्यसैले पार्टीमा एकै प्रकारको सदस्यता लागू गरेर सबैलाई खुल्ला प्रतिस्पर्धाको लागि सहज वातावरण र प्रावधान राख्न प्रस्ताव गर्छु ।

योग्यता पुगेको नेपालीले जुनसुकै समयमा जहाँसुकैबाट सदस्यता लिन सक्ने व्यवस्था होस् । अनलाइन सिस्टमबाट पनि सदस्यता लिन सकिने गरी कठोर प्रावधानहरू सरलीकृत गरौँ । बरु अधिवेशनहरूमा भाग लिन चाहने सदस्यले सदस्यता लिएको एक वर्ष पूरा भएको हुनुपर्ने प्रावधान राखौँ ।

(ख) पार्टीमा सम्पूर्ण रूपमा प्राइमेरी इलेक्सनको अवधारणा लागू गरौँ । जनता र कार्यकर्तालाई उमेदवार केन्द्रबाट नलादौँ । सिधै जनता र कार्यकर्ताले छान्ने प्रणालीमा जाऔँ । चुनावपूर्वको गठबन्धनमा अब नजाऔँ । नीतिगत निर्णयका लागि महासमितिमा जाउँ । नेतृत्व चयन सिधै सदस्यको जिम्मा दिउँ ।

(ग) मैले अघि संविधान संसोधनको आवश्यकता पनि उल्लेख गरेको थिएँ । अहिलेको निर्वाचन प्रणालीले कहिल्यै कसैको बहुमत पुग्न निकै कठिन छ । यसले निरन्तर राजनीतिक अस्थिरता मात्रै बढाएको छ । यसरी देशको विकास हुनै सक्दैन । त्यसैले सबै सदस्यको निर्वाचन प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीबाट गर्ने र त्यसैमा सबैको समानुपातिक प्रतिनिधित्व सुनिश्चित हुने गरी संविधान संशोधनको नेतृत्व कांग्रेसले लिनुपर्छ ।

प्रतिनिधिसभाको सदस्य संख्या बढीमा २०१ मा झारौँ । राष्ट्रियसभाको आकार घटाइ सात प्रदेशको ३ जनाको दरले र ९ जना विभिन्न वर्ग र समुदायको, ५ जना विज्ञ र राष्ट्रिय व्यक्तित्वको प्रतिनिधित्व सुनिश्चत हुने गरी मनोनित हुने प्रणाली बिकास गरौँ । राष्ट्रियसभा ३५ सदस्यीय बनाउँ । प्रदेशमा पनि समानुपातिक हटाई प्रत्यक्ष निर्बाचनबाटै समावेशी प्रतिनिधित्वको ग्यारेन्टी गरौँ ।

संघको मन्त्रिपरिषद् बढीमा १५ जना र प्रदेशमा ५ जनामा झारौँ । त्यसो गर्दाबित्तिकै प्रशासनतिर पनि जनशक्ति घट्छ ।

(घ) संगठन संरचनामा तत्काल आवश्यक सुधार

नियमित रूपमा कार्य सम्पादनको अनुगमन पार्टीप्रति शुभेच्छा राख्ने स्वतन्त्र समूहबाट गराऔँ । काम गर्ने समिति तथा नेतृत्वलाई सम्मान तथा पुरस्कृत गर्न सुरुवात गरौँ ।

भातृ संस्थाका निर्वाचनबारे महामन्त्रीको प्रस्ताव ढिला आयो तर अब कार्यान्वयन गरौँ । भ्रातृ संगठन तथा शुभेच्छुक संस्थाको निर्वाचन तोकिएको अवधिमा गराउने सुनिश्चित गरौँ, कुनै पनि समिति गठन निर्वाचन बाहेकका विधिबाट नगरौँ ।

(ङ) पार्टीको निर्वाचन तथा नेतृत्व

सभापतिको निर्वाचन प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीबाट हुने व्यवस्था गर्न प्रस्ताव गर्दछु । केन्द्रीय पदाधिकारी तथा सदस्यहरू पनि देशभरका सदस्यबाट निर्वाचित गरौँ । जति पनि निर्वाचन हुन्छ, तिनमा सिधै पार्टी सदस्यले मतदान गर्ने व्यवस्था गरौँ ।

पार्टीबाट सरकारको नेतृत्व गर्दा प्रधानमन्त्री, मन्त्री, मुख्यमन्त्री र प्रदेश मन्त्री पनि एकै व्यक्ति दुईपटक मात्र हुन पाउने व्यवस्था गरौँ ।

त्यस्तै, पार्टीले संघको निर्वाचनका लागि उम्मेदवारी दिन एक व्यक्तिलाई बढीमा चारपटक मात्र टिकटको मौका दिने व्यवस्था गरौँ । प्रदेशमा यो व्यवस्था दुईपटक मात्र कायम राखौँ । समानुपातिक हट्नु अगाडिसम्म दोहोर्‍याएर मौका नदिने व्यवस्था कडाइका साथ लागू गरौँ ।

(९) पार्टीमा निर्णय प्रणाली

पार्टीले महत्त्वपूर्ण निर्णयहरू लिँदा वैधानिक व्यवस्थालाई कडाइका साथ लागू गर्ने, समितिका बैठकहरू तोकिएअनुसार सञ्चालन गर्ने अनिवार्य अभ्यास गरौँ । केन्द्रीय समितिबाट मात्र निर्णय लिने परिपाटी विकास गरौँ । जस्तोसुकै अवस्थामा गरिएका निर्णयहरूलाई केन्द्रीय समितिबाट अनुमोदन गराउनुपर्ने र यदि अनुमोदन नभएमा स्वतः निष्कृय हुने व्यवस्था गरौँ ।

पार्टीमा अब सामूहिक निर्णय प्रणाली लागू गरिनु पर्दछ । दुरगामी महत्त्वका निर्णय लिनुअघि सबै समर्थक तथा शुभेच्छुक तथा विद्वत् वर्गसँग राय लिनका लागि सार्वजनिक आह्वान गर्ने परिपाटी समेत बसाल्नु पर्छ ।

(छ) भ्रष्टाचारविरुद्ध र सुशासनका सवालमा

पार्टीले शून्यबाटै आफ्नो छवि सुधार गर्नुपर्छ । नेपालमा पछिल्लो समय भएको भनिएका सबै प्रकारका भ्रष्टाचारबारे सत्यतथ्य छानबिन गर्न हामी आफैँ अग्रसर हुनुपर्छ । कम्तिमा पनि गणतन्त्रपश्चात् उच्च तहमा बसेका सबैको सम्पत्ति छानबिन गर्ने र सार्वजनिक गर्ने प्रतिबद्धता जनाउने पहिलो पार्टी नै नेपाली कांग्रेस बनोस् र आफैँबाट सुरु गरोस् भन्ने मेरो प्रस्ताव छ ।

चाहे ललिता निवास, चाहे भुटानी शरणार्थी काण्ड आफ्ना नेता, कार्यकर्ता, शुभेच्छुक तथा जोकोहीका बारेमा भ्रष्टाचारजन्य आरोप लागेमा त्यसलाई ठीक ढंगबाट छानबिन गरेर निष्कर्षमा पुर्‍याउन नेपाली कांग्रेसले पूरै मद्दत गर्नुपर्छ ।

भ्रष्टाचारको विषयमा निरपेक्ष रहनु भ्रष्टचारकै पक्षपोषण गर्नु हो । यो भावनाको विषय हैन । यो सैद्धाान्तिक विषय हो । यो नैतिकतामा मात्र सीमित छैन । नैतिकता सँगपनि जोडिएको छ । तसर्थ यी काण्डहरूमा अनुसन्धानमा रहेकाहरूलाई पार्टीले जिम्मेवारबाट मुक्त गर्नु पदर्छ । भ्रष्टचारमा व्यक्तिको उत्तरदायित्व रहनु पर्दछ । व्यक्तिले गल्ति गर्न सक्छ, पार्टीले हैन ।

(ज) हामी मिशन ८४ त भन्छौँ तर त्यसका लागि के गरिरहेका छौँ ?

अहिले तीनै तहका सरकारमा नेपाली कांग्रेस छ । संघ र प्रदेशका सबै सरकारमा हामी प्रमुख सत्ता साझेदार दल हौँ । कुल स्थानीय तहमध्ये ३ सय २९ स्थानमा नेपाली कांग्रेसको नेतृत्व छ । र अन्यत्र पनि कुनै न कुनै प्रतिनिधित्व लगभग सबै पालिकामा छ ।

अब आउने निर्वाचनमा सत्तामा पुग्यौँ भने हामी यो गर्नेछौँ भनेर क्रेडिटमा भोट माग्ने छुट हामीलाई हुनेछैन । किनकी हामी अहिले नै सत्तामा छौँ । हामीले त जनता (मतदाता) समक्ष आफूले सरकारमा रहँदा गरेका काम देखाएर तिनको विश्वास जित्नुपर्नेछ । तसर्थ संघीय सरकार, प्रादेशिक सरकार र आफ्नो नेतृत्वमा रहेका पालिका सरकारहरूले जनमुखी र प्रभावकारी काम गरेर स्थायित्व, सुशासन, आर्थिक तथा सामाजिक रूपान्तरण, चुस्त र दुरुस्त बनाउँदै सार्वजनिक सेवाको प्रत्याभूति दिन सक्नुपर्छ ।

अहिलेको गठबन्धन सरकारलाई रोजगारी, सुशासन, सामाजिक–आर्थिक रूपान्तरण, सेवा प्रदायकता, विकास निर्माण, लोक कल्याण, राष्ट्रिय सुरक्षा, परराष्ट्रलगायतका हरेक क्षेत्रमा निर्देशित गर्ने र डोर्‍याउने ल्याकत हामीसँग हुनुपर्छ । सबै तहका सरकारलाई निश्चित वार्षिक लक्ष्य तोकेरै टास्क दिनुपर्छ ।

आफ्नो मातहतमा निर्माण भएका स्थानीय तहका सरकारका काम–कारवाहीको प्रभावकारिता अनुगमन र मूल्याङ्कन गर्ने संयन्त्र पार्टीभित्रै निर्माण गर्नुपर्छ । सुशासन प्रत्याभूति गराउन आवश्यक प्रशिक्षण, सल्लाह–सुझाव र निगरानीको व्यवस्था गर्नुपर्छ ।

आफ्नो सरकार नभएका स्थानीय निकायमा आवश्यक खबरदारी गर्नुपर्छ र ती ठाउँका नयाँ एजेण्डा र आवश्यकताहरूको पहिचान गरेर त्यसको नेतृत्व हामीले लिनुपर्छ ।

(झ) नेपाली कांग्रेस देशको सबैभन्दा ठूलो पार्टी हो र त्यो हिसाबले देशको अभिभावक हो । त्यसैले साझा नीति निर्माणमा नेतृत्व लिने जिम्मेवारी पनि हाम्रै हो ।

राजनीतिले डेलिभर गर्न नसकेको, सुशासन कायम गर्न नसकेको, भ्रष्टाचार र वेथिति बढ्दै गएको, नागरिका समस्या हल गर्न नसकेको, आर्थिक विकासमा प्रवेश गर्न नसकेको, सामाजिक विभेदको अन्त्य गर्न नसकेको, शिक्षा, स्वास्थ्य, न्यायलय जस्ता क्षेत्रमा राजनीतिक हस्तक्षेप बढेको कानुनी राज्यको पालना हुन नसकेको जस्ता कयौँ प्रश्न हाम्रा सामु छन् ।

सिंगो संसद र सबै राजनितिक दलहरूलाई एक ठाउँमा ल्याएर राष्ट्रका गम्भीर विषयमा साझा धारणा बनाउन पार्टीले अग्रसरता लिनुपर्छ ।

(ञ) डिजिटल युनिट स्थापना

पार्टीको संस्थागत स्मृति र अभिलेखलाई सुदृढ गर्न मात्र होइन, कार्यसमितिका निर्णयहरू, तथा पार्टीका ऐतिहासिक दस्तावेजहरूको वडास्तरदेखि नै निरन्तर संकलन गर्ने र प्रविधिमैत्री अभिलेख राख्न वडास्तरदेखि नै डिजिटल युनिटको स्थापना गर्नुपर्छ ।

साथै, पार्टीका सूचना, क्रियाकलाप र काम कारबाहीलाई आम जनता सामु पुर्‍याउन, आफ्ना एजेण्डाहरू बुझाउन र डिजिटल प्रविधिप्रति अभ्यस्त नयाँ पुस्ताको नेपाली कांग्रेसप्रतिको आकर्षण बढाउन पनि हामीले पार्टीका सबै तहमा समय सापेक्ष स्मार्ट डिजिटल युनिट स्थापना गर्नु अत्यावश्यक छ ।

(ट) प्रशिक्षणहरू सञ्चालन गर्ने

स्थानीयस्तरमा निरन्तर रूपमा वैचारिक विमर्शसहितको कार्यकर्ता प्रशिक्षण कार्यक्रम हुनुपर्छ । यसले पार्टीलाई विचारशून्यताबाट बचाउन सहयोग गर्छ । पार्टीका हरेक संगठनलाई गतिशील र चलायमान गराउँदै आममानिसका जीवनसँग जोडिएका शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, खेलकुदलगायतका क्षेत्रहरूमा विभिन्न रचनात्मक कार्यक्रमहरू गर्दै समाजमा नेपाली कांग्रेसको बलियो उपस्थिति महसुस गराउन सक्नुपर्छ ।

(ठ) नीति अधिवेशनको सन्दर्भ महामन्त्रीको अहिलेको प्रस्तावमा पनि जोडिएकै छ । नीति अधिवेशनबाट पारित नीतिहरूलाई संस्थागत गर्न पार्टीको आन्तरिक र वैचारिक रूपान्तरणका विषयहरूलाई वैधता प्रदान गर्न महासमितिको बैठक अनिवार्य हुन्छ ।

युवाहरूका लागि पार्टीका कार्यक्रम र एजेन्डा के हुन् ? किशोरहरू महिला उपेक्षित वर्ग र वर्णका लागि वैदेशिक रोजगारी र अध्यनमा गएका नेपालिहरूका लागि हाम्रो कार्यक्रम के हो ? यसमा विस्तृत छलफल हुनुपर्छ ।

(ड) संसदीय भूमिका प्रभावकारी हुन सकेको छैन । दलको वैठक नभएको लामो समय भयो । संसदीय दललाई प्रभावकारी बनाउन निर्देशित गरियोस् । त्यसैले म अहिले नै महासमिति बैठकको पनि मिति तय गर्न प्रस्ताव गर्दछु ।

(काठमाडौ क्षेत्र नं ५ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेलले शुक्रबार केन्द्रीय समितिमा राखेको धारणा)

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन ५, २०८० १९:२९