महिनावारीका बेला बच्चाको कल्पनाले रोमाञ्चित म

A+ A A-

म एउटी महिला चाहेर/नचाहेर, महिनाको प्रत्येक पाँच दिन दुखिरहन्छु । सायदै यी पाँच दिनका असह्य पीडालाई व्याख्या बयान गर्ने कुनै शब्द नहोला । घरि म झिझारिन्छु, भक्कानिन्छु, दुख्छु, छटपटाउँछु ।

हरेक महिना जब पेट दुख्न थाल्छ, पीडाले छटपटिन्छु । झनै महिनावारीको सँघारमा मुड स्वीङ भइरहन्छ । त्यस्तो मनस्थितिमा रहेको बेला कतिपय नजिकका साथीभाइसँग पनि झर्किएकी छु । उनीहरूको चित्त दुखाएकी छु । म त बोलिरहने स्वभावकी छु । तर, महिनावारीका बेला बोल्नै मन लाग्दैन, अरुले बोलेको सुन्दा पनि झर्को लाग्छ । तर, साथीभाइ भने जुनसुकै अवस्थामा पनि मेरो बोलिरहने स्वभाव नै खोज्दा रहेछन । झनै पुरुष साथीहरू त म कस्तो मुडमा छु भन्ने ख्यालै नगरी बोलाईरहन्छन् । त्यस्ताे बेला साह्रै असंवेदनशील लाग्छ । तर, म भने उनीहरूले मलाई बुझ्छन् कि झैँ ठान्दिरहेछु । त्यसैले पनि मलाई महिनावारीका बेला पुरुष साथीहरूको व्यवहार असंवेदनशील लागेको होला ।

हिन्दु समाजले महिनावारीलाई अपराधसरह मानेको छ । धर्मशास्त्रकै जगमा निर्मित पितृसत्ताले महिलालाई साधनको रूपमा अर्थाइदिएकाे छ । त्यही पितृसत्ताले महिनावारीका बेला महिलालाई समानजनक व्यवहार गर्नुको साटो अपमानजनक रूपमा व्याख्या गरिदियो । महिलालाई महिनावारीका बेला चुलोबाट बाहिर निकालिदियो । छुन नहुने बनाइदियो । विभेद गरिदियो । त्यसैले पनि महिनावारीका बेला पुरुष साथीहरूले गर्ने व्यवहारले दुःखित बनाउँछ ।

मुड स्वीङ भइरहेको बेला पुरुष साथीहरूले गर्ने व्यवहारमा पितृसत्ताको धङधङी देख्छु । जब पितृसत्ताको अवयवका रूपमा उनीहरूको व्यवहारलाई बुझ्छु, तब एकाएक मभित्र आक्रोशको ज्वारभाटा उठ्छ । महिला मुक्ति र तमाम सामाजिक आन्दोलनमा साथीहरूले जनाएका ऐक्यबद्धताहरू अर्थहीन लाग्छ । न्यायका खातिर उनीहरूले लगाएका सम्पूर्ण नाराहरू बकवास लाग्छ । जब मेरो महिनावारीबारे उनीहरूलाई भन्दा पनि सामान्य रूपमा लिन्छन्, उक्त व्यवहारले म एउटा निष्कर्षमा पुग्छु, उनीहरू सामाजिक आन्दोलनमा उभिएर ढोँग देखाइरहेका छन् ।

संसारभरका आमाहरूको शरीरबाट निस्किएको रगतले सिञ्चित यो सृष्टि किन आमाहरूकै विरुद्धमा उभियो ? त्यसको खोजीनिती गर्नका लागि हाम्रो पुस्ता अहिले रगत नै बोकेर सडकबाट न्याय खोजिरहेको छ ।

न्यायका लागि सडकमा चिच्याउँदै गर्दा स्यानिटरी प्याड फेर्ने फुर्सद नपाएर छटपटिएकी हुन्छु । दुखिरहेको पेट र असन्तुलित मनस्थिति लिएर मुक्तिका लागि चिच्याएकी हुन्छु । जब महिनावारीका बेला सडकमा उभिन्छु, मभित्र परिवर्तनको चाहना आँधीबेहरी बनेर उर्लिन्छ । त्यसबेला मैले सम्पूर्ण पीडालाई शक्तिमा बदलेझैँ लाग्छ । र, पितृसत्ताका विरुद्ध झन् जोडजोडले चिच्याउन मन लाग्छ ।

महिनावारीको रगत बोकेर सडकमा उभिएको बेला त्यो रातो रगत नै क्रान्तिको प्रतीकझैँ लाग्छ । त्यो रगतसँग मेरो जीवन मात्रै जोडिएको छैन, त्यो रगतमा अर्को नयाँ जीवन पनि जोडिएको छ । जसले सारा विभेदविरुद्ध धावा बोल्ने ल्याकत राख्छ । त्यसैले पनि महिनावारीका बेला परिवर्तनको शंखघाेष गर्ने बच्चाको कल्पनाले सधैँसधैँ रोमाञ्चित हुन्छु ।

म सोच्छु, त्यो बच्चा बच्चा मात्रै हैन, ऊ त नयाँ बिहानी हो, नयाँ उज्यालो हो । सारा अन्यायको विरुद्ध उठ्ने मसाल हो । त्यो बच्चा त यो विभेदकारी सामाजिक संरचनालाई बदल्ने आँधी हो । कसैले नबुझ्ने कटकटी दुखिरहेको पेटको दुखाइ र स्वीङ भइरहने मेरो मुडमा मलमपट्टि बनेर त्यो बच्चाको चित्र आइपुग्छ । जब मलाई कसैले नबुझेझैँ लाग्छ, जब मेरो आवाजलाई पितृसत्ताले नसुनेझैँ लाग्छ, जब आफूलाई सबैभन्दा कमजोर लाग्छ, त्यतिबेला म त्यो मेरो कल्पनाको बच्चाले बदलिरहेको दुनियाँको कल्पनामा हराउँछु ।

महिनावारीका बेला मलाई मन्दिरभित्र छिर्न बन्देज छ । मलाई ईश्वरका नाममा बनेका मूर्तिहरू छुन बन्देज छ । चुलोचौको वरिपरि रहन बन्देज छ । मलाई घरकै पारिवारिक सदस्यलाई छुन बन्देज छ । त्यतिबेला सोच्छु, कथंकदाचित् म लड्दालड्दै मेरो आवाजलाई यो पितृसत्ताले खारेज गरिदिएछ भने पनि मेरो आलो रगतबाट निस्कने त्यो जीवनको आवाजलाई कहिलै खारेज गर्न सक्ने छैन । त्यसैले पनि मेरो शरीरबाट निस्कने आलो रगत रगत मात्रै हैन, मैले देखेको सपना पूरा गर्ने आँधी हो ।'

संसारभरका आमाहरूको शरीरबाट निस्किएको रगतले सिञ्चित यो सृष्टि किन आमाहरूकै विरुद्धमा उभियो ? त्यसको खोजीनिती गर्नका लागि हाम्रो पुस्ता अहिले रगत नै बोकेर सडकबाट न्याय खोजिरहेको छ । हरेक महिला त्यही रगत बोकेर न्यायको मोर्चामा गोलबद्ध भएका छन । त्यसैले पनि महिनावारीका बेला सडकको बीचमा उभिएर चिच्याउँदा चैन अनुभूत गर्छु ।

मलाई र मबाट निस्किरहेको रगतलाई ज-जसले बुझ्दैनन्, उनीहरूलाई बुझाउन सडकमा उभिएझैँ लाग्छ । त्यसैले पनि महिनावारीका बेला अर्को नयाँ जीवन र नयाँ बिहानीको कल्पनाले रोमाञ्चित हुन्छु । संसारभरका ४ अर्ब महिलाको रगतले पोतिएको समतामूलक समाजको जब कल्पना गर्छु, त्यसैत्यसै रोमाञ्चित हुने गर्छु ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार १०, २०८० २०:०३