विप्लवको गीत गाएकी निर्मला भन्छिन्, ‘जीवन गमलाको फूल होइन’

A+ A A-

कसले बनायो दाजै उडी जाने बस
हाम्रो देशै उडायो साखै उडायो...।

यी प्रश्न गर्ने गायिका हुन् निर्मला घिसिङ । यो गीत आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक लाग्छ । नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ को शब्द रचना रहेको यो गीतलाई माइला लामाले संगीत भरेका हुन् । सामाजिक तथा राजनीतिक कथामा कुँदिएको शब्दलाई सुरिलो आवाज दिएकी छिन्, उनले ।

यो गीत अहिले पनि युट्युबमा सर्च गरेर हेर्नेको संख्या घटेको छ्रैन । निर्मलाले यी र यस्ता थुप्रै लोकप्रिय गीतमा आवाज दिएकी छिन् ।

मीठो स्वरकी धनी निर्मला देश तथा विदेशका विभिन्न सांगीतिक कार्यक्रममा पुग्छिन् ।

मकवानपुरमा जन्मिएकी निर्मलाले ‘करिअर’ का उकाली ओराली मनग्य भोगेकी छिन् । लेकबेंसी, मेलापात, घाँसदाउरा गर्दागर्दै बाल्यकाल बिताइन् । गाउँमा हुर्किंदा गाउँले जीवनलाई नजिकबाट नियाल्ने मौका पाइन् । आफ्नो स्कुल अनि कलेजको पढाइ, गाउँ र काठमाडौं गरेर बिताइन् ।

वनजंगलमा सुरिलो स्वरमा गीत गाउँथिन् । तर, छोरी मान्छेले ठूलो आवाजमा बोल्न हुँदैन, हाँस्न हुँदैन, गीत गाउन हुँदैन भन्ने सामाजिक परिवेशमा हुर्केकी हुन्, उनी ।

समाजको रुढिवाढी र बनावटी चलन भन्दै उनी त्यो बाटो कहिल्यै हिँडिनन् ।

गाउँमा परिवर्तनकारी नाराहरू घन्किन्थ्यो । टोल–टोलमा परिवर्तनका नाराहरू सुनिन्थे । क्रान्तिकारी माहौल थियो । त्यसैबेलादेखि संगीतप्रति नजानिँदो लत बस्यो निर्मलालाई ।

‘बच्चैदेखि मलाई गीतसंगीत भनेपछि चासो लाग्थ्यो । गाउँमा पनि गीतहरू बज्यो कि गुनगुनाउँथें, विगत सम्झँदै उनी भन्छिन्, ‘समाजको थिचोमिचोविरुद्ध समाजलाई सुसूचित गर्ने खालको गीत सुन्न मन लाथ्यो ।’

निर्मलासँग विगतका सालाखाला स्मृतिहरू छन् । देशमा जनयुद्ध सुरू भयो । गाउँमा पनि एक किसिमको कोलाहलको वातावरण थियो । त्यही वातावरणमा उनी रहरैरहरमा ११/१२ वर्षको उमेरमा जनयुद्धमा जोडिन पुगिन् ।

घरघरमा माओवादी कार्यकर्ताले समाज परिर्वतनका लागि केही गर्नुपर्छ भनेर आवाज उठाएका गीत गाउँथे । उनले पनि त्यही बाटोमा पाइला टेक्न थालिन् । त्यो बाटो उनका लागि एउटा अवसर बनेर आयो ।

त्यही माहौलबाट उनको सांगीतिक यात्रा सुरू भयो । युद्धमा लागेपछि जनकलाकारको टोलीमा लागेर आफ्नो कलाकौशल देखाउन थालिन् । दर्जनौं स्टेजमा दमन र शोषणविरुद्ध शब्द र संगीतमा आफ्नो आवाज दिन थालिन् ।

जीवनको लक्ष्य नै संगीतलाई बनाएर हिँडिन् । संगीत नै जीवनको सपना बनाएर हिँड्न थालिन् । अन्ततः आफ्नो गायनको बाटो द्वन्द्वको भाव र रागबाट शुरू गरिन् उनले । त्यो समयमा बन्दुक भिरेका साथीहरूको माझमा बसेर गाउँगाउँमा जनतालाई जगाउने, पुरातनवादी सत्ताविरुद्धमा जनतालाई झकझकाउने गीत गाउने काम गरिन् ।

त्यो बेलाको समय उनका लागि अन्योलपूर्ण थियो, भयानक दिन थिए, मनभरी आशा र तमाम त्रासको अवस्था व्याप्त थियो । युद्धकालीन समयमा मनमा अनेकन तर्कनाहरू आउँथे । त्यो यात्रा पटक्कै सजिलो थिएन । परिवर्तनका खातिर उनका थुप्रै अप्ठ्याराका दिनहरू बितेका छन् । तर, उनी ती क्षणहरूलाई बिर्सिएर भावी दिनलाई उज्यालो बनाउन चाहन्छिन् ।

पूर्व मेचीदेखि पश्चिम महाकालीसम्म निर्मलाको कलिलो आवाज हजारौं जनतासामु घन्किन थाल्यो । सयौंको संख्यामा तालीको गडगडाहट हुन्थ्यो ।

यो आवाजको लोकप्रियताको ग्राफ बढ्दो मात्रामा छ । उनी आमदर्शक तथा स्रोताको मनमा बस्न सफल भएकी छिन् ।

‘दर्शक स्रोताको माया र सद्भावले नै यो स्थानसम्म आइपुगेकी हुँ । संगीतलाई नै भोकतिर्खा बनाएकी छु । संगीतमै डुबुल्की मार्दै छु । अझै धेरै सिक्नु छ,’ उनले भनिन् ।

उनले नेपाली गीतसंगीतमा एउटा इँटा थप्ने काम गरेकी छिन् । नेपाली गीतसंगीतले सामाजिक परिवेशका गीत पनि समेट्नुपर्छ भन्ने उनको बुझाइ छ ।

निर्मला सबैको प्यारी भइन् । सबैले उनको आवाजलाई मन पराउन थाले । त्यही जीवनको कालखण्डदेखि संगीतसँग उठबस गरिन् । संगीतभन्दा विकल्प केही सोचिनन् उनले । निर्मलाले सानैमा जनवादी गीतहरू गाएकी छिन् ।

युद्धकालमा गीत गाएर हिँड्दा झण्डै मृत्यवरण पनि भयो । खुकुरीको धारमा ज्यान राखेर हिँड्नुपथ्र्याे । जीवनमा यस्ता थुप्रै घटनाहरू छन् ।

तर, उनलाई कुनै पनि पश्चात्ताप छैन । यसले जीवनको नयाँ भोगाइ र सिकाइको रूपमा लिन्छिन् उनी । तर, निर्मला विगतलाई कोट्याउन चाहन्नन् । उनी वर्तमानमा रमाउन चाहन्छिन् ।

‘विगत सम्झँदा मनमा विभिन्न कुराहरू खेल्छन्’, उनी भन्छिन्, ‘युद्धकालका सयौं स्मृतिहरू सुरक्षित छन् । हिजोका ती दिन सम्झिँदा पीडाबोध हुन्छ । बरु नसम्झियो आनन्दै ।’

उनले विभिन्न सांगीतिक पुरस्कारहरू पनि हात पारेकी छिन् । त्यही सम्मानले पनि उनलाई थप ऊर्जा दिन्छ ।

रुमानी सपना

अहिले ब्यस्त छिन् । उनका सयौं गीत हिट छन् । उनी संगीतमै रमाउन चाहन्छिन् । जीवनमा बाधा व्यवधान आए पनि त्यसलाई चिर्दै अघि बढ्ने उनी बताउँछिन् । उनले दर्जनौं तामाङ सेलो गीतमा आवाज दिएकी छिन् ।

जनतालाई जागृत गराउन बाल्यकालदेखि नै गीत सुनाउँदै गाउँगाउँ हिडिन् । सोच बदल्न अहम् भूमिका खेलिन् । पितृसत्तात्मक सोच र रुढीग्रस्त समाजलाई बढार्न निकै संघर्ष गर्नुप¥योे । समय परिवर्तन भयो । समयसँगै जीवन पनि जोडिएको छ ।

संघर्षबिनाको जीवन सुन्दर हुँदैन, त्यही संघर्षले जीवनमा नयाँ आयाम थपिदिने उनको ठम्याइ छ ।

‘जीवन कुनै गमलाको फूल होइन, उनी भन्छिन्, आइपर्ने अवरोध पार गर्दै हिँड्नुको नाम नै जीवन हो । गायिका मेलेवादेवीजस्ता संगीतकर्मीले खनेको बाटो हिँड्ने कोसिस गरिरहेको उनी बताउँछन् ।

निर्मलालाई संगीतले थुप्रै देश घुमाएको छ । सयौं विदेशका स्टेजहरूमा गुञ्जिएकी छिन् । संसारको जुनसुकै कुनामा पुगे पनि नेपालीको मन नेपाली गीत बज्नेबित्तिकै फुरुङ्ग हुने उनी बताउँछिन् ।

उनको विचारमा जीवन नै संगीत हो । संगीतको लतमा जीवन लिप्त भयो । अनि संगीतकै तालमा जीवन घुमिरह्यो । ‘दर्शक स्रोताको अथाह स्नेह पाइरहेकी छु,’ उनी भन्छिन्, ‘संगीतमा निरन्तर निखारता ल्याउने कोसिस जारी राखेकी छु ।’

उनले विभिन्न गायन प्रतियोगितामा भाग लिएकी छिन् । कुनै पनि प्रतियोताहरूमा उनले सफलता पनि पाएकी छिन् । पढाइसँगै उनले पहिलो एल्बम ‘रहर’ सार्वजनिक गरिन् । जसमा ७ वटा गीतहरू समावेश छन् । उनको देशभाव, माया प्रेम र तामाङ सेलोका दजनौं गीत छन् ।

‘गीत–संगीतका शुरूका दिनहरू उनका लागि निकै कष्टकर थिए । रहरले मात्रै हुँदैन थियो । संगीतका लागि आवश्यक पर्ने सामानहरू किन्न सकिने अवस्था थिएन । उनी थप्छिन्, ‘अहिले प्रविधिको विकास भएको छ । नयाँ पुस्ताका लागि सजिलो छ ।’

गीतसंगीतमा रहरले मात्रै नहुने उनको अनुभव छ । ‘यसका लागि साधनासँगै समर्पित हुनुपर्छ । मैले पनि त्यति धेरै सफलता हासिल गरिसकेकी छैन । तर, मिहिनेत गर्‍यो भने गीतसंगीतमा रहेर बाँच्न सकिन्छ ।’

उनले रेडियो नेपाल, एफएमलगायत अनलाइनमा मिडिया काम गरिन् । निर्मला अहिले पूर्णकालीन गीतसंगीतमा लागिरहेकी छिन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ २३, २०७६ २३:१०