बच्चाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्‍यो ? मानसिक समस्या हुन सक्छ (भिडियो)

A+ A A-

सामान्यतया बच्चाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्नुलाई हामी सबैलेले सामान्य रूपमा लिने गरेका छौँ । तर, विज्ञहरूका अनुसार ५ वर्षभन्दा माथिका बालबालिकाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्नुलाई असामान्य मान्ने गरेका छन् ।

पाँच वर्षभन्दा माथिका बालबालिकाले ओछ्यानमा दिसा वा पिसाब गरिरहेका छन् भने त्यसलाई असामान्य मानिने गरेको बालबालिका तथा किशोरकिशोरी मनोरोग विशेषज्ञ डा. अमित झा बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘पाँच वर्षमुनिको बच्चाले राति ओछ्यानमा पिसाब फेरिरहेको छ भने सामान्य रूपमा मान्छौँ । तर, त्योभन्दा माथिको बच्चाले त्यसो गर्छ भने त्यसलाई सामान्य मानिँदैन ।’

पाँच वर्ष उमेरसम्मका बालबालिकाले आफ्नो शौच पूर्ण रूपमा नियन्त्रण गर्न सक्दैनन् । जसका कारण उनीहरू निदाउँदा ओछ्यानमा दिसा, पिसाब गर्ने गर्छन् ।

डा. झाका अनुसार चार वर्षपछि बच्चाहरूको ‘बलेल’ कन्टिनेन्स हुन्छ । भन्नुको मतलब चार वर्षपछि बच्चाले राति ओछ्यानमा दिसा गर्दैन । त्यस्तै ‘ब्ल्याडर कन्टिनेन्स’ पाँच वर्षमा हुन्छ । र, पाँच वर्षपछि बालबालिकाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्दैनन् ।

ओछ्यानमा पिसाब फेर्ने समस्यालाई दुईवटा अवस्थामा लिन सकिने डा. झा बताउँछन् ।

‘यसलाई हामी ‘नक्टरनल युरेसिस’ भन्छौँ । ‘नक्टरनल’ भनेको राति र ‘युरेसिस’ भनेको पिसाब गर्नुको कारणले गर्दा नक्टरनल युरेसिस भनिएको हो । एउटा प्राइमरी र दोस्रो सेकेण्डरी,' उनी भन्छन्, ‘प्राइमरीमा कुनै बच्चाले सुरुदेखि नै पिसाब फेर्ने हुन्छ । सेकेण्डरीमा पाँच वर्षमा पिसाब फेर्न बन्द भयो । तर, केही समयपछि फेरि पिसाब फेर्ने क्रम सुरु हुन्छ ।’

कतिपय बालबालिकाले पाँच वर्ष नपुग्दै ओछ्यानमा पिसाब फेर्न छोडिसकेका हुन्छन् । तर, विज्ञहरूका अनुसार केही बालबालिका फेरि पिसाब फेर्न सुरु गर्छन् । यसरी पिसाब फेर्नुलाई समस्याको रूपमा लिने गरिएको छ ।

मानसिक र शारीरिक दुवै कारण

बालबालिकाले मानसिक र शारीरिक दुवै कारणले ओछ्यानमा पिसाब फेरिरहेका हुन सक्ने डा. झा बताउँछन् ।

‘कोही बच्चा मानसिक हिसाबले अलिकति कमजोर छ । जसलाई हामी ‘इन्टेलेक्च्युल डेभलपमेन्टल डिसअर्डर’ भन्छौँ,’ उनी भन्छन्, ‘त्यस्तै जन्मेको समयमा त्यति राम्रोसँग नरोएको बच्चा, हिँडडुल गर्न बिस्तारै सुरु गरेका बच्चाहरूको ‘ब्लाडर कन्टिनेन्स’ हुँदैन । यस्ता बच्चाहरूले पिसाब गर्न सक्छन् ।’

यस्तै, डा. झाका अनुसार कुनै पनि दुर्व्यवहारमा परेका बालबालिकाहरूमा पनि ओछ्यानमा पिसाब फेर्ने समस्या हुन सक्छ ।

‘बुबाआमाले बालबालिकालाई पिट्ने गर्‍यो भने पनि त्यस्ता बालबालिकामा ओछ्यानमा पिसाब फेर्ने समस्या हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘अर्को यौन दुर्व्यवहारमा परेको बच्चामा पनि ओछ्यानमा पिसाब फर्ने समस्या हुन्छ । बालबालिकालाई एन्जाइटी वा डिप्रेसन भएमा पनि यस्तो समस्या हुन सक्छ ।’

बालबालिकाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्नुका पछाडि विभिन्न कारणहरू हुने हुनाले चिकित्सकसँग सल्लाह लिनुपर्ने उनी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘कुनै बच्चा सानोदेखि १० वर्षको पुग्दासम्म पनि ओछ्यानमा पिसाब फेर्छ भने त्यो युरोलोजिस्टलाई देखाउनुपर्ने हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा युरोलोजीसम्बन्धी केही समस्या भएको हुन सक्छ ।’

तर, पाँच वर्षपछि ओछ्यानमा पिसाब गरेको थिएन । र, त्यसको केही समयपछि आएर उसले पिसाब गर्छ भने उसलाई मानसिक समस्या भएको हुन सक्छ ।

उपचार

डा. झाका अनुसार समाधान गर्नका लागि सबैभन्दा पहिला कारण के हो भनेर पत्ता लगाउन जरुरी हुन्छ । त्यसपछि त्यहीअनुसारको उसको उपचार सुरु गरिन्छ । मनोवैज्ञानिक वा भावनात्मक समस्याहरूमा नकारात्मक प्रभाव पर्दा वा डराउँदा पनि बालबालबालिकाले ओछ्यानमा पिसाब फेर्ने गर्छन् ।

तर, कहिलेकाहीँ कारण नै पत्ता नलाग्ने पनि हुन सक्छ ।

उनी भन्छन्, ‘त्यस्तो अवस्थामा बच्चालाई बेलुका ६ बजेपछि पानी अलिकति कम पिउन दिने, भन्नुको मतलब बिहान दिउँसोको तुलनामा कम पानी पिउन दिनुपर्छ । साँझमा तरल पद्धार्थ कम गर्‍यो भने पिसाब पनि कम हुन्छ ।’

त्यस्तै, राति सुत्नुभन्दा अगाडि बालबालिकालाई पिसाब फेर्न लगाउनुपर्छ । र, भोलिपल्ट बच्चाले पिसाब गरेको छैन भने उनीहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने गर्नुपर्छ ।

‘जसलाई हामी ‘बिह्याबेरियल मोडिफिकेसन’ (व्यवहार परिमार्जन) भन्छौँ । ओछ्यानमा पिसाब फेरिरहेका बालबालिकालाई सजाय दिनु हुँदैन ।’

यस्तै, बालबालिकाको जीवनशैली परिवर्तन गराउनुले केही हदसम्म ओछ्यानमा पिसाब फेर्ने समस्या कम हुन सक्ने डा. झा बताउँछन् ।

उनका अनुसार पिसाब लगाउने पेय पदार्थ दिउँसोको ४ बजेपछि कम सेवन गर्न दिनुपर्छ । कोकाकोला, चिया र कफीजस्ता क्याफिनयुक्त पेयपद्धार्थ सेवन गराउनु हुँदैन । र, सुतिरहेका बेला बालबालिकालाई उठाएर बारम्बार शौचालय लैजाने गर्न सकिन्छ ।