कांग्रेसमा बहस: हिन्दु राष्ट्र कि धर्मनिरपेक्षता ?

A+ A A-

धार्मिक स्वतन्त्रतालाई आफ्नो आदर्शलाई मान्ने प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसभित्र यतिबेला धार्मिक एजेण्डामा जबर्जस्ती छलफल भएको छ । नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ र २०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी गर्दा सरकारको नेतृत्व लिएको र नेतृत्वदायी भूमिका खेलेको कांग्रेसले संविधानको प्रमुख विशेषता धर्मनिरपेक्षताविरुद्ध नै छलफल थालेको हो ।

‘संविधानविपरीत हुने भएकाले धर्मनिरपेक्षताका विरुद्ध केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकमा एजेण्डा नै प्रस्तुत हुने कुरा भएन तर छलफल भने प्रशस्त भएकै हुन्,’ केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेलले भने ।

कांग्रेसको २२ असारदेखि दुई महिनासम्म चलेको बैठकमा पेश भएका १४ वटा एजेण्डामा धर्मनिरपेक्षताको विषय नभए पनि अधिकांशले हिन्दु राष्ट वा धर्मनिरपेक्षताकै विषयमा अभिव्यक्ति दिएका छन् ।

केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकमा केन्द्रीय सदस्यहरूले व्यापक छलफल गरे पनि पार्टीका शीर्ष नेताले भने हिन्दु राष्ट्रको एजेण्डालाई तत्काल स्वीकार्न नसकिने बताएका छन् ।

पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा, वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल, उपसभापति विमलेन्द्र निधि, पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की, गगनकुमार थापा र फर्मुल्ला मन्सुर संविधानविपरित हुने गरी हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा जान नहुने अडानमा छन् ।

संस्थापन पक्ष र इत्तरपक्षका शीर्ष नेता धर्मनिरपेक्षतालाई छोडेर हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा कांग्रेस अघि बढेमा जनआन्दोलन २०६२/०६३ को उपलब्धि माथि क्रमशः प्रहार हुने भन्दै सचेततापूर्वक अघि बढ्न आफू निकटलाई सम्झाइरहेका छन् ।

परिवर्तन नचाहने पुरानो शक्तिलाई मुलुकको सबैभन्दा ठूला लोकतान्त्रिक पार्टीलाई हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा उभ्याउन सके असन्तुष्ट नागरिकलाई उचालेर संघीयता र गणतन्त्रमाथि समेत प्रहार हुने र परिवर्तनको माग उठ्न सक्ने आशंका नेतृत्वलाई छ ।

हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा वकालत गर्नेहरू पार्टीमा तीन किसिमका नेताहरू रहेको एक सहभागीले जनाए । उनका अनुसार कांग्रेसमा स्वर्गीय खुमबहादुर खड्काको पदचाप हिँड्ने र उनकै अनुयायी आधा दर्जन नेता खुलेर हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा उभिएका छन् ।

यस्तो कोटीमा स्वर्गीय खड्काका अनुयायीहरू शंकर भण्डारी, पुष्षा भुसाल, देवेन्द्रराज कँडेल, अजयकुमार चौरसिया र शिला खड्का पर्दछन् ।

एक केन्द्रीय सदस्यका अनुसार पार्टीको संस्थापन पक्षबाट अवसर नपाएका र पछि अवसर लिन दबाब दिने उद्देश्यले हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा लाग्नेहरू छन् । त्यसका लागि प्रतिनिधिसभामा कांग्रेस संसदीय दलका प्रमुख सचेतक बालकृष्ण खाँड र एनपी सावद लागेका छन् ।

कांग्रेसमा नेतृत्व लिनका लागि महाधिवेशन प्रतिनिधिको भावना तान्न हिन्दु राष्ट्रको एजेण्डा बोक्नेमा कोइराला परिवारका सदस्यहरू अग्रणी छन्

पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाबाट सके महामन्त्री र नसके पनि सहमहामन्त्री हुने आशा गरेर बसेका खाँड र सावदलाई पछि पार्दै महामन्त्री पूर्णबहादुर खड्का र सहमहामन्त्रीमा डा. प्रकाशशरण महतलाई नियुक्त गरेपछि दुवै नेता हिन्दुराष्ट्रको पक्षमा लागेका हुन् ।

महामन्त्री खड्काले पार्टी केन्द्रीय कार्य समिति बैठक र औपचारिक सभामा हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा आवाज नउठाए पनि स्व. खड्का निकटका केन्द्रीय सदस्य र महाधिवेशन प्रतिनिधिहरूको गोप्य बैठकमा उनले हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा वकालत गर्ने गरेका छन् ।

कांग्रेसमा नेतृत्व लिनका लागि महाधिवेशन प्रतिनिधिको भावना तान्नका लागि हिन्दु राष्ट्रको एजेण्डा बोक्नेमा कोइराला परिवारका सदस्यहरू अग्रणी छन् ।

अन्तरिम संविधान र हालको संविधानमा धर्मनिरपेक्ष मुलुक घोषणा गर्दा नबोल्ने कोइराला परिवारका सदस्य यति बेला हिन्दु धर्मको पक्षमा उभिएका छन् । पार्टी महामन्त्री डा. शशांक कोइराला संविधानका मूल मर्म र भावनाविपरीत पनि अभिव्यक्ति दिँदै आएका नेता हुन् ।

उनले हिन्दु राष्ट्र घोषणा गर्नुपर्ने, गणतन्त्र र संघीयताको विषयमा जनमतसंग्रह नै गर्नुपर्छ भन्दै आएको बेला गतसाता पार्टी केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकमा अर्का केन्द्रीय सदस्य डा. शेखर कोइरालाले समेत हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा अभिव्यक्ति दिएपछि कोइरालाहरूलाई महाधिवेशन लागेको आँकलन गर्न असजिलो छैन ।

कोइराला परिवारका सदस्यहरू खुलेर हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा उभिएपछि उनका अनुयायी भनेर चिनिएका केन्द्रीय सदस्यहरू यति बेला मौन बसेका छन् ।

दिलेन्द्रप्रसाद बडु, डा. मिनेन्द्रप्रसाद रिजाल, दिलबहादुर घर्ती, दीपक गिरी, बद्रीप्रसाद पाण्डे, सरिता प्रसाईं, गुरुराज घिमिरेहरू भने यो विषयमा मौन छन् ।

‘हिन्दुको सेन्टिमेन्ट नेपाली कांग्रेसका अधिकांश केन्द्रीय सदस्य र कार्यकर्तासँग धेरै जोडिएको छ’, केन्द्रीय सदस्य प्रदीप पौडेल भन्छन, ‘त्यसका अर्थ सबै नेता संविधानविपरीत (हिन्दु राष्ट्रका पक्षमा) जान्छन् भन्ने होइन ।’

हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा पार्टीले औपचारिक निर्णय गर्नुपर्ने भन्दै गत पुसमा सम्पन्न कांग्रेसको महासमिति बैठकमा ७ सय ३५ महासमिति सदस्यले हस्ताक्षर गरेर बुझाएको केन्द्रीय सदस्य शंकर भण्डारी दाबी गर्छन् ।

जिल्ला सभापति कर्णबहादुर मल्ल र काठमाडौंका लोकेश ढकाल, दामोदर गौतमलगायत पनि यो अभियानमा क्रियाशील छन्

तर, त्यस्तो प्रस्ताव महासमिति बैठकमा पेश नै नभएको नेता पौडेल बताउँछन् । हिन्दु् राष्ट्रको पक्षमा केन्द्रीय सदस्य कुलबहादुर गुरुङ, पूर्वकेन्द्रीय सदस्यहरू गोविन्दराज जोशी, विनयध्वज चन्द, सुनील भण्डारी, लक्ष्मणप्रसाद घिमिरे, पूर्वसांसद विपिन कोइराला र रामचन्द्र अधिकारीलगायत क्रियाशील छन् ।

जिल्ला सभापति कर्णबहादुर मल्ल र काठमाडौंका लोकेश ढकाल, दामोदर गौतमलगायत पनि यो अभियानमा क्रियाशील छन् ।

केन्द्रीय सदस्य श्याम घिमिरेले हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा पार्टी केन्द्रीय कार्यसमितिमा व्यापक कुरा उठेको र अझै उठ्ने देखिएको बताए । ‘यो एजेण्डा देशव्यापी हुने र महत्त्व धेरै पाउने देखिन्छ । यसमा पार्टीले केही गर्नुपर्ला जस्तो देखिन्छ,’ घिमिरेले शिलापत्रसँग भने ।

पार्टी संस्थापन पक्षका नेताहरू उपसभापति विमलेन्द्र निधि, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की र फर्मुल्लाह मन्सुर भने धर्मनिरपेक्षताको पक्षमा खुलेर लागेका छन् । उनीहरूको बुझाइमा हिन्दु राष्ट्रको माग सस्तो लोकप्रियताका लागि भएको दाबी गर्दै आएका छन् ।

कतिपय नेताहरूले पार्टीमा नेतृत्व पाउने रणनीतिक योजना र प्रचार गर्ने उद्देश्यले हिन्दु राष्ट्रको एजेण्डा आएको बताएका छन् ।

नेता कृष्णप्रसाद सिटौलाले क्रिश्चियन धर्मको प्रचारमा सरकार आफैं लाग्ने र हिन्दुहरूको आस्थाको रूपमा पुजिने गाईलाई भीरबाट लडाएर मार्ने काम भएकाले धर्म संरक्षणको चिन्ताले हिन्दु धर्मको माग थप सशक्त ढंगले उठ्दै जाने बताए ।

उनले संविधानबमोजिम सनातन हिन्दु धर्मको रक्षा गर्ने संवैधानिक कर्तव्य पालना गरेमा हिन्दु राष्ट्रको माग सेलाएर जाने दाबीसमेत गरे ।

केन्द्रीय सदस्य महेन्द्र यादव संविधानविपरीत हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा पार्टीले निर्णय नगर्ने भन्दै ८५ प्रतिशत हिन्दु रहेको नेपालमा गाईको संरक्षण राज्यको दायित्व भएको दाबी गर्दै गाईलाई मारेर अपमान गरेका कारण हिन्दु राष्ट्रको आवाज आएको दाबी गरे ।

उनले पार्टीले निर्णय गरेर धर्म परिवर्तनको खिलाफमा रहेको र धार्मिक स्वतन्त्रता पार्टीको आदर्श रहेको जनाइसकेपछि यसमा पुनः अर्को निर्णय केन्द्रीय कार्यसमितिबाट जरुरी नभएको बताए ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ २०, २०७६ ०१:३०