[अन्तर्वार्ता] पर्यटनमन्त्री किरातीलाई प्रश्न- नेपालमै पाइलट उत्पादन सम्भव छ ? (भिडियो)

[अन्तर्वार्ता] पर्यटनमन्त्री किरातीलाई प्रश्न- नेपालमै पाइलट उत्पादन सम्भव छ ? (भिडियो)

A+ A A-

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले पाइलट उत्पादन गर्ने गरी शुभम् एभिएसन प्रा.लि. र चन्द्रसूर्य एभिएसन प्रा.लि.लाई ‘फ्लाइङ स्कुल’ सञ्चालन गर्न इजाजत दिएको छ । यी दुई कम्पनीले फ्लाइङ स्कुल सञ्चालन गरेको अवस्थामा अफ्रिका, इथियोपिया, अमेरिकाजस्ता देशमा पाइलट कोर्स पूरा गर्न जानुपर्ने बाध्यता हट्नेछ । मन्त्री सुदन किरातीका अनुसार नेपालमै पाइलट उत्पादन गर्न सकिए अर्बौं पैसा विदेशिनबाट जोगिने छ ।

मन्त्री किरातीसँग नेपालमा पाइलट उत्पादन, त्यसको सम्भावनासँगै नेपाल वायु सेवा निगमको सुधारलगायत सवालमा शिलापत्रकर्मी जङ्ग तामाङले गरेको कुराकानीः

नेपालमा पाइलट उत्पादनको सम्भावना छ ?

नेपालीहरू विदेशमा करोडौँ पैसा खर्च गरेर पाइलट सिक्न गइरहेका छन् । नेपालमै व्यापक सम्भावना हुँदाहुँदै पाइलट उत्पादनका लागि ‘फ्लाइङ स्कुल’ सञ्चालन गर्न नसक्नु सरकारको कमजोरी भन्ने महसुस भयो ।

उता छिमेकी देश भारतले पाँच सयवटा जति जहाज खरिद गरेर विश्वभर कम्पन पैदा गरेको छ । त्यहाँ अब धेरै पाइलट उत्पादन गर्नुपर्ने अवस्था आउँछ । र, यता वर्षौंदेखि फ्लाइङ स्कुलको फाइल रोकिएको थियो । कार्यविधि संशोधन गर्दै मैले दुईवटा स्कुललाई अनुमति दिइसकेको छु । अझै नियमानुसार निवेदन आए दुई/चारवटा स्कुललाई पाइलट उत्पादन गर्न इजाजत दिन लागेका छौँ ।

सम्भाव्यता अध्ययनका आधारमा कि मन लागेर पाइलट उत्पादन गर्न लाग्नुभएको हो ?

अहिलेको जमानामा पाइलट स्कुल खोल्न मन लागेर हुन्छ ? आवश्यकताले होइन र ? हाम्रो मान्छेले यहाँदेखि अफ्रिका, इथियोपिया र अमेरिकामा पाइलट सिक्नुपर्ने बाध्यता छ । करोडौँ खर्च हुन्छ । अनि, फ्लाइङ स्कुलले महत्त्व राख्दैन र ?

हेलिकोप्टर खरिदको फाइल मन्त्रालयले रोक्नुको कारणचाहिँ के हो ?

मैले नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका महानिर्देशकलाई बोलाएर हेलिकोप्टर खरिद प्रक्रिया रोकिएको सन्दर्भमा लेखेर पठाउँनुहोस् । हुन्छ कति कारणले ? हुँदैन कति कारणले ? तपाईंले भन्नुपर्छ भनेको छु ।

नेपाल वायु सेवा निगममा बेथिति छ । घाटामा छ । तपाईंमा निगम सुधार्ने हुटहुटी पनि छ । तपाईं हाँस्ने दिन कहिले आउँछ ?

निगममा वर्षौंअघि लागेको क्यान्सर रोग निको पार्न समय लाग्छ । विभिन्न स्टेजको थेरापि गर्नुपर्छ । उपचार गर्नुपर्छ । तत्काल सुधार होस् भन्ने इच्छा सबैको छ । मेरो पनि छ । तर, प्रक्रिया हुन्छ । समय लाग्छ । सुधार हुन्छ । तर, भएन भने व्यवस्थापनको पुनःसंरचनासम्म गएर भए पनि निगमको हितमा म समर्पित भएर काम गर्छु । त्यसका लागि जोखिम उठाउँछु ।

निगमको मूल समस्या के रहेछ ? सुधारको योजना के छ ?

एकै बचनमा भन्दा व्यवस्थापकीय पक्ष सबैभन्दा कमजोर भयो । यही समस्या समाधानका लागि उच्चस्तरीय अध्ययन समिति गठन गरेका छौँ । पहिले गरिएका अध्ययन प्रतिवेदनहरूको पनि अध्ययनका लागि दराज खोलिसकेका छौँ । त्यहाँबाट पनि सार संक्षेप लिन्छौँ । र, अहिलेको समितिले बृहत्तर अध्ययन गरेर बुझाएको प्रतिवेदनलाई आधार मानेर व्यवस्थापकीय सुधार वा पुनःसंरचनाजस्ता जुनसुकै विकल्पमा हामी जान सक्छौँ ।

यसअघि गठित ६ वटा अध्ययन समितिको प्रतिवेदन छ । ती प्रतिवेदनहरूले गरेको सिफारिसअुनसार समस्या समाधानका लागि कदम चाल्न सकिन्थ्यो होला । तपाईंले पार्टीका कार्यकर्तालाई जागिर खुवाउन समिति गठन गर्नुभएको हो ?

दिपेन्द्रबहादुर क्षेत्री मेरो कार्यकर्ता हो र ? उहाँ त अन्तर्राष्ट्रिय जगतले चितेको व्यक्ति हो नि । र, अध्ययन त ८–९ वटा समितिले गरेको छ । ती प्रतिवेदनका असल पक्षहरूलाई हामी ग्रहण गर्नेछौँ । फेरि, यी त वर्षौंअघि भएका अध्ययन हुन् । अहिले हवाई गन्तव्यमा भएको विकास, प्रविधिमा भएको विकास र मनोविज्ञानमा भएको विकास आदिलाई व्यापारसँग जोड्नुपर्छ । त्यस कारणले ‘पहिलेकाले हुन्थ्यो’ भन्ने कर्मकाण्डीवाला हुन् । ती काम गर्नेवाला होइनन् । जसरी पनि खोट लगाउनुपर्छ भन्ने दृष्टि बोकेकाहरू हुन् । उनीहरूको जवाफ दिनुपर्छ भन्ने छैन । फुर्सद पनि छैन ।

तपाईंले साँच्चै निमग सुधार्नुहुन्छ ?

हामीले यसपाली नीति नै बनाएका छौँ । मैले लेखिसकेको छु 'हाम्रो राष्ट्रियध्वजा हाम्रो घर, चन्द्रसूर्य संसारभर ।’ यो नारासहित हामी १८ वटाभन्दा बढी गौचरणमा परिणत भएका विमानस्थललाई फुलफेजमा सञ्चालन गर्छौं । जति पनि हवाई क्षेत्रमा देखिएका विकृति विसंगती र भाडादर वृद्धि छ, निगमको सशक्त उपस्थिति नभएर हो । र, अन्य हवाई कम्पनीहरूको एकाधिकार भएको छ । यो सबैलाई अन्त्य गर्न देशविदेशमा निगमले उपस्थिति जनाउने हो । प्रभाव राख्ने हो । जनताको चाहना पनि त्यही छ । जनताको चाहनाअनुसार अघि बढ्ने हो ।

निर्माण भइसकेका ३० भन्दा बढी विमानस्थल चल्न नसक्ने अवस्थामा पुगेको अवस्थाबीच अझै केही ठाउँमा विमानस्थल निर्माणका लागि अर्बौं खर्च किन ?

मेरो कुराचाहिँ के छ भने नयाँ विमानस्थलमा जोड नगर्ने । व्यावसायिक सम्भाव्यताको अध्ययन नगरी अर्बौं खर्च गरेर विमानस्थल बनाउन होडबाजी नगर्ने । बनिसकेको बनियसक्यो । त्यसलाई कसरी राम्रोसँगले सञ्चालन गर्ने ? र, बनिसकेकालाई अलिकति बरु बिस्तार गर्ने । जस्तो– सप्तरीमा विमानस्थल छ । १२/१५ वटा जहाज बस्छन् । तर, एटीआर जहाजलाई गर्मीको बेला धावनमार्ग पुग्दैन । त्यसबेला ८/१० जना कम लिएर उड्नुपर्छ । त्यस्तो विमानस्लथललाई बिस्तार गर्ने । जस्तै सिमरा विमानस्थललाई विस्तार गर्ने । सीमा क्षेत्रका विमानस्थलहरूलाई अलिक बिस्तार गर्ने । टर्मिनल भवनहरू मेरै कार्यकालमा सबै नयाँ बनाउने । पहाडी जिल्लामा हुम्ला र जुम्लामा विमानस्थल अलिक बिस्तार गर्ने । त्यहाँ मानसरोवर जाने पर्यटक हुन्छन् । हुम्लाको लागि त बजेट नै छ, सरकारसँग । मन्त्रिपरिषद्‌मा लान मात्रै बाँकी छ । जुम्ला विमानस्थलका लागि पनि अर्कोपटक बजेट राखेर अघि बढ्ने हो ।

अर्को महत्त्वपूर्ण विमानस्थल चौरजहारी छ । त्यहाँको विमानस्थलसम्बन्धी बाँकी काम पूरा गर्नेतिर हामी जान्छौँ । अर्को तेह्रथुमको चुहानडाँडामा विमानस्थल बनाउँछौँ । त्यहाँ विमानस्थल अत्यन्तै आवश्यक छ । विराटनगरदेखि टाढै पर्छ त्यो क्षेत्र । त्यस बेल्टमा विमानस्थल खाँचो छ । १८–२० सिटको जहाज त्यहाँ लाँदा ठिकै हुन्छ । त्यो राम्रो गन्तव्य क्षेत्र पनि हो ।

तेह्रथुममा विमानस्थल बनाउने प्रक्रियाचाहिँ अघि बढेको छ ?

पर्यटन मन्त्रालयदेखि फाइल पठाइसकिएको छ । वनको प्रक्रिया पूरा गर्न बाँकी छ । वनले स्वीकृति दिए हामी निर्माणका लागि सरकारको कार्यक्रममा राख्छौँ ।

पोखरा र भैरहवा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने उडान महँगो परेको भन्ने छ । सस्तो बनाउन भारतसँग हवाई रुट पर्मिट लिन के गर्दै हुनुहुन्छ ?

पटकपटक कूटनीतिक तहमा निकै गम्भीरतापूर्वक कुरा भएको छ । प्रधानमन्त्रीको भारत भ्रमणमा यो एउटा एजेन्डाको रूपमा हुन्छ । मलाई लाग्छ, भारत भ्रमणपछि भैरहवाको हवाई रुट खुला हुन्छ । र, पोखराबाट चीनका थुप्रै सहरमा सिधा उडान गर्न कूटनीतिकस्तरमा छलफल धेरैचोटी भइसकेको छ । चिनियाँ सरकार सकारात्मक छ ।

पशुपतिमा पटकपटक दान पेटिका (घ्याम्पो) हराउँछ । चोरचाहिँ कहिले पत्ता लाग्छ ?

म मन्त्री भएपछि पनि चोरी भयो । त्यसका निम्ति छानबिन समिति गठन गरेर छानबिनबाट आएको प्रतिवेदनलाई आधार मान्दै दोषीलाई गिरफ्तार गर्ने र कारबाही गर्न हामीले सीआईबीलाई पठाइसकेका छौँ । र, मेलामा देखिएको घोटालाको प्रतिवेदनलाई पनि अख्तियारमा पठाएका छौँ । हिजो जे-जे भए, अब त्यस्तो हुन दिँदै दिदिनँ ।

पटकपटक घ्याम्पो चोरी नियन्त्रण गर्न पशुपति क्षेत्र विकास कोषलाई निर्देशन दिनुहुन्छ । तर, घ्याम्पो नै चोरी भइरहन्छ । यसको अर्थ तपाईंलाई समितिले नै नपत्याएको हो ?

नपत्याएकै भन्ने अर्थमा बुझ्न सकिँदैन । नेपालको संरचना नै कति गुज्रेको ? संस्कृति नै गुज्रेको भन्ने हामी नेपालाईलाई थाहा भएकै कुरा हो । ढिलो स्वाभाविक छ । हिजोकै रूपमा छैन । केही न केही परिवर्तन पशुपतिमा आउँदैछ । छिट्टै तपाईंहरूले त्यो परिवर्तन देख्नुहुन्छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख ५, २०८० २१:३०