क्रिकेटमा कीर्तिमानी उत्सव, खेलाडी पलायनले स्तब्ध फुटबल

A+ A A-

वर्ष २०७९ नेपाली खेलकुदमा कतै उत्सव रहँदा कतै पीडाले सताइरह्यो । विशेष गरी नेपाली क्रिकेटले अन्तर्राष्ट्रिय जगत्‌मा कीर्तिमानी जितसहितको यात्रा गर्दा फुटबलले औसत नतिजा निकाल्यो । त्यस्तै, अन्य खेलका चहलपहल भने पहिलेको जस्तै सामान्य नै रह्यो ।

क्रिकेटमा उत्सव

वर्ष २०७९ मा नेपाली क्रिकेट टिमले अन्तर्राष्ट्रिय जगत्‌को ध्यान आफूतिर तान्न सफल भयो । एकपछि अर्को खेलमा जादुमयी प्रदर्शन गर्दै नेपालले विश्वकप छनोटसम्मको यात्रा तय गर्न सफल भयो । चैत २ गते बिहीबार टीयू क्रिकेट मैदान नेपाली क्रिकेटका लागि विशेष बन्यो । यूएईले दिएको ३११ रनको चुनौती नेपालले भेटाउँदै डीएल मेथोडमा ९ रनको जित निकाल्दै नेपाल विश्वकप छनोटमा पुग्न सफल भयो । यो क्षण अहिले पनि नेपाली समर्थकसामु ताजै छ ।

त्यो विशेष क्षण सबैको मन मस्तिष्कमा ताजै हुनुपर्छ । घरीघरी टप्लाकटुप्लुक गर्दै छिटाइरहेको पानी । धुम्मिँदै उघ्रिँदै गरेको मौसम । त्यो क्षण लाग्थ्यो, यूएईलाई नै मौसमले पनि साथ दिइरहेको छ । तर, गुल्सन झाले त्यो ४२औँ ओभरमा बनाएको २० रनले सम्भव भएको जित । अझै सम्झिँदा पनि सबै गदगद हुने पल ।

यूएईविरुद्धको जितपछि मन्द मुस्कानमा देखिएका मुख्य प्रशिक्षक मोन्टी देसाईले भनेका थिए, ‘हामीले राम्रो खेल्यौँ । क्रिकेट समर्थकलाई धेरैधेरै धन्यवाद । यसरी नै साथ र समर्थन गर्दै जानुहोला ।’ हुन पनि उनी नेपाली टिमको मुख्य प्रशिक्षक भएको एक महिना नबित्दै नेपालले सनसनीपूर्ण प्रदर्शन गर्‍यो ।

लिग टु सुरु हुँदा विश्वकप छनोटमा पुग्ने नेपालको लक्ष्य थियो । तर, बिस्तारै खेलहरू हार्दै जाँदा नेपालले अन्तिम तीनवटा सिरिज बाँकी हुँदा एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता जोगाउने मात्रै लक्ष्य बनायो । तर, १२ खेलमध्ये ११ खेलमा जित निकाल्दै नेपालले सिधै विश्वकप छनोटमै आफ्नो स्थान सुरक्षित गर्‍यो । विगतको नतिजा र नेपाली टिमको प्रदर्शनलाई नियाल्दा यो असम्भवजस्तै थियो तर सम्भव भयो ।

खेलाडीले एकाएक जादुमयी प्रदर्शन गरे । टिममा रहेका सबै खेलाडीले संकटको बेला नेपाललाई हारबाट बचाए । प्रत्येक खेलमा प्रत्येक फरक-फरक खेलाडी खेल विजेताका रूपमा उदाए । जसले गर्दा १२ मध्ये ११ खेलमा नेपालको जित सम्भव बन्यो ।

नेपाली क्रिकेट टिमका कप्तान भन्छन्, ‘पहिले हाम्रो लक्ष्य एकदिवसीय मान्यता पाउने थियो । तर, खेल्दै जाँदा विश्वकप छनोटमै प्रवेश गरेका छौँ । एउटा सपना थियो । त्यो पूरा भयो ।’ टीयू क्रिकेट मैदानमा नेपालले आठ खेलमध्ये आठै खेल जित्यो । जहाँ स्कटल्यान्ड र नामिबिया तथा यूएई र पपुवा न्युगिनीबीचको दुवै सिरिज क्लीन स्वीप गरेको थियो । दुबईमा भएको सिरिजमा भने नेपालले चार खेलमध्ये तीन खेलमा जित निकालेको थियो ।

त्यसअघि भएको लिग टुका सिरिजहरूमा नेपालको प्रदर्शन विर्सन लायक नै रह्यो । विश्वकप छनोटमा अब नेपालले टेस्ट राष्ट्रसँगै क्रिकेट खेल्नेछ । २०७९ मंसिरमा टीयू क्रिकेट मैदानमा यूएईसँग नेपालले तीन खेलको एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय सिरिज खेलेको थियो । जहाँ नेपालले सिरिज २-१ ले जित्न सफल भयो । पहिलो खेलमा ८४ रनले हारेको नेपालले त्यसपछि दोस्रो खेलमा तीन र तेस्रो खेलमा ६ विकेटले यूएईलाई पराजित गरेको थियो ।

२०७९ वैशाखमा नेपालले टेस्ट राष्ट्र जिम्बाब्वे ए टिमसँग टीयू क्रिकेट मैदानमा टी-२० र एकदिवसीय सिरिज खेल्यो । तर, यो आईसीसीको अफिसियल थिएन । टी-२० मा नेपालले सिरिज गुमाए पनि एकदिवसीयमा भने नेपालले जिम्बाब्वेविरुद्ध २-१ ले सिरिज जितेको थियो ।

२०७९ भदौमा नेपालले केन्यासँगको टी-२० अन्तर्राष्ट्रिय सिरिज खेल्यो । पाँच खेलको त्यो सिरिज घरेलु टिम केन्याविरुद्ध नेपालले ३-२ ले जितेको थियो । पहिलो खेलमा पाँच विकेटले जित निकालेको नेपालले दोस्रो खेलमा केन्यासँग १८ रनको हार ब्यहोरेको थियो । सन्दीप लामिछानेको कप्तानीमा रहेको नेपालले तेस्रो खेलमा चार विकेटको जित निकाल्यो तर चौथो खेलमा सात रनले हारेको थियो । अन्तिम खेलमा केन्यालाई ३१ रनले हराउँदै नेपालले सिरिज आफ्नो पक्षमा पारेको थियो ।

समग्रतालाई हेर्दा नेपाली क्रिकेट उपलब्धिमूलक नै रह्यो । तर, भदौमै तत्कालीन कप्तान सन्दीप लामिछानेविरुद्ध गौशाला प्रहरी वृत्तमा एक नाबालिकाले बलात्कारको उजुरी दिएपछि अन्तर्राष्ट्रिय रूपमै नेपाली क्रिकेट बदनाम पनि हुन पुग्यो ।

यो वर्ष व्यक्तिगत रूपमा हेर्ने हो भने नेपाली खेलाडीले उच्चस्तरीय प्रदर्शन गरे । यो कुरामा दुई मत रहेन । खासगरी वर्षको अन्त्यतिर लिग टुमा नेपाली क्रिकेटरको प्रदर्शन प्रशंसनीय रह्यो ।

फुटबलमा सफलता

फुटबलमा २०७९ को चैतमा प्रधानमन्त्री थ्री नेसन्स कपको उपाधि जित्दै वर्ष अन्त्य गर्‍यो । दशरथ रंगशालामा भएको फाइनलमा नेपालले लाओसलाई २-१ गोलले पराजित गर्न सफल भयो । १-० गोलले पछि परेको नेपालका लागि आयुष घलान र मनिष डाँगीले गोल गर्दै उपाधि दिलाए । यो वर्ष फुटबलमा नेपालले पाएको उपलब्धि नै यही हो ।

त्यस्तै, २०७९ असोजमा नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण खेलमा बंगलादेशलाई ३-१ को गोलअन्तरले पराजित गर्‍यो । यो खेलमा नायक अञ्जन विष्ट बने । कारण उनले ह्याट्रिक गोल गरेका थिए । १८औँ मिनेटमा अञ्जनले विमल घर्तीमगरको फ्रिकिकमा हेडर गोल गरे । खेलको २७औँ र ३८औँ मिनेटमा गोल गरेसँगै अञ्जनले गोल गरेका थिए ।

त्यसपछि कात्तिकमा दशरथ रंगशालामै भएको मैत्रीपूर्ण फुटबलमा पाकिस्तानविरुद्ध नेपालले १-० को जित निकाल्यो । ८३औँ मिनेटमा अञ्जनले गोल गरेका थिए । त्यसो त यसै वर्ष नेपालले एएफसी एसियन कपको तेस्रो राउण्डको छनोट खेलेको थियो । तर जोर्डनसँग २-० र कुवेतसँग ४-१ गोलले हारेको थियो ।

शहीद स्मारक ए डिभिजन लिग फागुन १९ गतेबाट सुरू भयो । तर, गर्नकै लागि गरेको जस्तो देखिएको छ जारी ए डिभिजन लिग । अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) पदका लागि पदाधिकारीबीच झण्डै हानाहानकै अवस्था आयो । यो वर्ष पनि एन्फा गुटमुक्त हुने भने सकेन ।

विदेशिएका खेलाडीको आँसुले पोल्ला

मुस्किलमा उठेका हातहरू सुन्दर लाग्छन् नै । दुःखमा पनि बढिरहेका पाइलाका तारिफ हुन्छन् नै । तर, रोकिनुपरेको समयको बेवास्ता किन हुन्छ ? छाडेर जानेहरू किन कहिल्यै राम्रो लागेनन् ? मेडल पाउँदा अथवा टिमले जित्दा गर्वका साथ छात्ती चौडा गर्ने सरकार, एन्फा र क्लबले एकपछि अर्को गर्दै विदेशिदा किन रोकेनन् ?

फुटबलमै रमाइरहेका ती गौरवान्वित अनुहारहरू एकाएक पलायन भइरहँदा आज तिनैलाई किन दोषको भारी बोकाएर पठाइँदैछ ? देशमा रहँदा उनीहरू दुःख बोल्दैनन् । बोली दबाइने एन्फा, पदाधिकारी, र सकारसामु नबोलिएका कुराहरू झनै छोपिएका छन् । त्यसैले दबिएका ती अनुहारहरू विकल्पमा फुटबल छोडेर देशैबाट पलायन हुन्छन् । एन्फा पदाधिकारी, क्लब र सरकारबाट पिल्सिएका ती अनुहारहरू हुन् विदेशिएका खेलाडी । जो लिग कुर्दाकुर्दै बुढो भए, अनि आस मरेपछि राम्रो भविष्यका लागि अन्त्यै पलायन भए ।

चैत ९ गते दिउँसो सन्न्यास घोषणा गरेका सुजल श्रेष्ठ बेलुकी अस्ट्रेलिया उडे । उनी मात्रै होइन । त्यही दिन उनीसँगै रञ्जित धिमाल पनि बाहिरिए । संकटा क्लबका कप्तान सुनिल बल शहीद स्मारक ए डिभिजन लिगमा पहिलो खेल खेलेर उनी पनि बाहिरिए ।

यो भन्दाअघि तेज तामाङ, विशाल राई, गौतम श्रेष्ठ, दिनेश राजवंशी, सुमन लामा, दर्शन गुरुङ, सन्तोष तामाङ, आशिष लामा, अभिषेक रिजाल, सुमन अर्याल, विमल राना, हेमन्त थापा मगर, सन्जोक राई, विवेक बस्नेत, रञ्जन विष्ट फुटबल छोडेर बाहिरिएका थिए । जगजित श्रेष्ठ, एलन न्यौपाने, बिमल बस्नेत, हेमन गुरुङ, अमिर श्रेष्ठ, शिव गुरुङ, नविन गुरुङ, निरज बस्नेत, मिक्चेन तामाङ, रोहित कार्की, राजन गुरुङ, सूर्य अधिकारी, राजेन्द्र रावल, दिलेन लोक्ताम, प्रविन सैंजु, रोशन खड्का र गान्दिप खड्का पनि बाहिरिसकेका छन् ।

पूर्वकप्तान समेत रहेका विक्रम लामा खेललिरहेका खेलाडीहरू विदेशिएपछि नेपालको टिममा समस्या भएको बताउँछन् । ‘सबै खेलिरहेका खेलाडी छैनन् । यसको असर राष्ट्रिय टिममा र लिगमा ठूलो परेको छ ।’

सञ्जुको निधनले स्तब्ध भारोत्तोलन

२०७९ मै नेपालले एक होनाहार खेलाडी गुमायो । भारोत्तोलनकी सञ्जु चौधरीले वैशाख २७ गते आत्महत्या गरिन् । प्रशिक्षक सञ्जय महर्जनको घरमा बस्दै आएकी नेपालगञ्जकी सञ्जुले आत्महत्या गरेकी थिइन् । चीनमा हुने एसियाली खेलकुद प्रतियोगिताको तयारीमा रहेकी सञ्जुको निधनले भारोत्तोलन खेल मात्रै होइन सिङ्गो नेपाली खेलकुद शोकमा बन्यो । सञ्जुले नेपालमै भएको १३औँ दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगितामा ऐतिहासिक स्वर्ण पदक जितेकी थिइन् । उनै सञ्जु अब हामीमाझ सम्झनामा मात्रै रहनेछिन् ।

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद

नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद गण्डकी प्रदेशको पोखरामा २०७९ असोज २८ देखि कातिक ३ गतेसम्म भयो । तर, राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप) को गम्भीर कमजोरीका कारण नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद अभाव, विवाद, समस्यामै सकिएको थियो । राखेपलाई ठूलो अवसर थियो, विगतको भन्दा नवौँ राष्ट्रिय खेलकुदलाई भव्य र ऐतिहासिक बनाउने । १३औँ दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) प्रतियोगिताका कारण पोखरा रंगशालादेखि धेरै भौतिक संरचना निर्माण भइसकेको थियो ।

यसअघिका संस्करणमा जस्तो भौतिक संरचनामा खर्च गर्नुपर्ने अवस्था थिएन । पोखरा रंगशालादेखि कभर्डहल, ब्याडमिन्टन, बक्सिङ, जुडो, क्रिकेट, भलिबल, एथलेटिक्स, सबै खेलका संरचना तयार थिए । राखेपले खेलाडीको अभ्यास, खेलाडी छनोट, व्यवस्थापन, खेल सामग्रीहरूको उपलब्ध र अन्य सेवासुविधा पुर्‍याइदिएको भए नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद भव्य हुन्थ्यो ।

धेरै खेलमा विवाद देखिए । कतै खेलाडीले खेल्ने सामग्री पाएनन् त कतै खेलाडीलाई खेल्नबाटै वञ्चित गरियो । जे भए पनि नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितामा विभागीय टिमको दबदबा कायमै रह्यो । विशेष गरी आर्मीले सर्वाधिक पदक जित्न सफल भयो । आर्मी १७२ स्वर्ण, ११० रजत र ८९ कास्य गरी कुल ३७१ पदक जित्दै च्याम्पियन बन्यो । आर्मी लगातार तेस्रोपटक च्याम्पियन बनेको हो । नेपाल एपीएफ क्लब ६५ स्वर्ण, ७३ रजत र ८१ कास्य गरी कुल २१९ पदक जित्दै दोस्रो स्थानमा रह्यो ।

नेपाल पुलिस क्लबले कुल १९५ पदक जित्यो । पुलिस ६१ स्वर्ण, ६१ रजत र ७३ कास्य पदक जित्दै तेस्रो बनेको थियो । चौथो बनेको गण्डकी प्रदेशले १२० पदक जित्ने क्रममा ३२ स्वर्ण, ३१ रजत र ५७ कास्य जित्यो । बागमती प्रदेश २४ स्वर्ण, ४७ रजत र ७४ कास्य गरी १४५ पदक जित्दै पाँचौँ स्थानमा रहँदा तत्कालीन प्रदेश १ ले १० स्वर्ण, २३ रजत र ५० कास्य गरी कुल ८३ पदक जित्दै छैटौँ स्थानमा रह्यो ।

सातौँ स्थानको सुदूरपश्चिम प्रदेशले १० स्वर्ण र १० रजत र ४३ कास्य गरी कुल ६३ पदक जितेको थियो । आठौँ स्थानमा रहेको एनआरएनएले १० स्वर्ण, ९ रजत र ७ कास्य गरी कुल २६ पदक जित्न सफल भएको थियो । नवौँ स्थानको लुम्बिनी प्रदेशले ६ स्वर्ण, २२ रजत र ४० कास्य गरी ६८ पदक जितेको थियो । दशौँ स्थानमा रहेको मधेश प्रदेशले ५ स्वर्ण, ८ रजत र २६ कास्य गरी ३९ पदक जित्दा कर्णाली प्रदेशले २ स्वर्ण, ४ रजत र १२ कास्य गरी कुल १८ पदक जितेको थियो ।

तीनवटै विभाग आर्मी, पुलिस र एपीएफले सधैँ खेलाडीलाई अभ्यासमा राख्ने हुँदा निरन्तर राम्रो नतिजा निकाल्न सफल भएको थियो । विभागीय टिमकै स्तरको प्रदर्शन प्रदेशले पनि गर्ने हो भने त्यसका लागि खेलाडीलाई नियमित अभ्यास र सुविधाको व्यवस्था गर्नैपर्छ ।

द रियल सोल्जर्सः पब्जीका बादशाह

द रियल सोल्जर्स (डीआरएस) अनलाइन गेमिङ पब्जीको विश्वचर्चित टिम हो । यो टिमले यसै वर्ष मात्रै विश्व पब्जीमा तहल्का नै मच्चायो । पब्जी मोबाइल ग्लोबल च्याम्पियनसिप (पीएमजीसी)मा गत २०७९ पुसमा जब उपविजेता बन्यो, तब डीआरएसको चर्चा चुलियो ।

हुन पनि डीआरएस टिमले विश्वभरिका ४९ टिमलाई पछि पार्दै उपविजेतासहित २ लाख ९२ हजार अमेरिकी डलर पुरस्कार जितेको थियो । पब्जी मोबाइल ग्लोबल च्याम्पियनसिपमा उपविजेता हुँदा डीआरएस गेमिङ टिममा सुविन श्रेष्ठ प्रजापती (रुल्ज), समीर गुरुङ (ग्यान्टे), साहस भण्डारी (किलर वाईटी) र दीपेश गुरुङ (डेल्टा) थिए ।

इन्डोनेसियाको जकार्तामा भएको फाइनलमा १६ टिमबीच १८ चरणमा प्रतिस्पर्धा भएको थियो । जहाँ नेपाली टिम डीआरएसले सोचेभन्दा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै उपविजेता बन्न पुग्यो । ई-स्पोर्ट्समा नेपालको शून्य लगानी छ । तर, सफलता भने यही क्षेत्रबाट नेपाललाई सबैभन्दा ठूलो मिलेको छ । पुरस्कार राशिकै हिसाबले पनि अहिलेसम्म नेपालका फुटबल, क्रिकेट, भलिबल, पौडी, मार्सल आर्ट्सलगायतका कुनै पनि टिमले यति ठूलो रकम जित्न सकेको थिएन ।

तर, पछिल्लो समयमा नेपालमा पनि ई-स्पोर्ट्सको बढ्दो क्रेज छ । त्यसकै नतिजा हो, डीआरएसको सफलता । अहिले पनि हजारौँ नेपालीले पब्जी खेल्ने गरेका छन् । डीआरएसले यसअघि पनि पब्जी मोबाइल प्रो लिगको दक्षिण एसियाली च्याम्पियनसिपको तेस्रो सिजनको उपाधि जितेको थियो । जहाँ विजेता बनेको डीआरएसले १० लाख अमेरिकी डलर पाएको थियो भने यसकै लिग चरणमा ७ हजार ५ सय डलर पाएको थियो । सन् २०२० मा संस्था दर्ता भएर नै अघि बढेको डीआरएस गेमिङले इ-स्पोर्ट्समा राम्रो गर्दै अघि बढिरहेको छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, वैशाख ३, २०८० १७:१०