चर्को लेबीकाे मारमा सांसद, तलबभत्ताले चियाखाजा खर्च पनि पुग्दैन

A+ A A-

‘तलब भत्ताले चियाखाजा खर्च पनि पुग्दैन । लेबी त नलिए पनि हुने हो,’ संसदको ठूलो दल नेपाली कांग्रेसका एक सांसदले गुनासो गरे । प्रत्यक्ष चुनाव जितेका ती सांसदको चुनावमा मोटो रकम खर्च भयो । खर्चको जोहो कसरी गर्ने भन्ने चिन्ता परेको ती सांसद बताउँछन् । कांग्रेसले सांसदबाट १० हजार लेबी लिन्छ । ‘प्रत्यक्ष जितेको सांसदलाई झन् गाह्रो हुन्छ,’ उनले थपे, ‘चुनाव क्षेत्रमा जाउआउ गर्न अर्को खर्च जुटाउनुपर्छ ।’

सांसदले तलबभत्ता गरेर मासिक ९० हजार बुझ्छन् । यसैमा पार्टीले लेबी काटेपछि थप मारमा परेको उनीहरूको गुनासो छ । ‘विकल्पमा अर्को व्यापार व्यवसाय गर्नुपर्ने स्थिति आएको छ,’ ती सांसदले भने, ‘होलटाइम राजनीति गर्नेलाई त जीविका चलाउनसमेत कठिन छ ।’

संसदको दोस्रो ठूलो दल नेकपा एमालेले प्रत्येक सांसदबाट १२ हजार लेबी उठाउँछ । एमालेका सांसद पनि तलबभत्ताले जिल्लामा आउजाउ गर्न पनि नपुग्ने बताउँछन् । ‘खाजाखर्च र जिल्लामा आउजाउ गर्न पनि पुग्दैन,’ सुदूरपश्चिमबाट प्रतिनिधित्व गर्ने ती सांसदले भने, ‘दुर्गमका सांसदका लागि खर्चको व्यवस्थापन गर्न सकस छ ।’

कालीकोट १ बाट निर्वाचित माओवादी केन्द्रका महेन्द्रबहादुर शाही तलबभत्ताले आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा पुग्न कठिन भएको बताउँछन् । ‘कर्णालीका जिल्लाहरूमा जहाजमा आवातजावत गर्नुपर्छ । नेपालगन्जबाट हुम्ला-जुम्लाको हवाई भाडा ८ हजार छ । आउँदा जाँदा १६ हजार सकिन्छ,’ उनी भन्छन् । निर्वाचित भएपछि सांसद गाउँ फर्किएनन् भन्ने गुनासो मतदाताले गर्छन् ।

इच्छा भएर पनि निर्वाचन क्षेत्रमा धेरै जान नसकिएको उनको अनुभव छ । ‘काठमाडौंमा डेरामा बस्नुपर्छ । महँगी बढेको छ । जनताको अपेक्षा धेरै हुन्छ । जिल्लाजिल्लाबाट कार्यकर्ता भेट्न आउनुहुन्छ । कतिको त गाडीभाडा तिरिदिनुपर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘बिरामी भएर आएकाको उपचार गरेर पठाउनुपर्छ ।’ माओवादी केन्द्रले सांसदबाट १२ हजार लेबी लिन्छ ।

एमालेका प्रमुख सचेतक पदम गिरी पार्टी सञ्चालनका लागि लेबी उठाउनुको विकल्प देख्दैनन् । ‘पार्टीको अन्य आम्दानी छैन । कम्युनिस्टको जनप्रतिनिधिबाट लेबी उठाउने पहिलेदेखि नै चलन हो,’ उनले भने ।

कांग्रेसका सांसदहरूले प्रदेश, जिल्ला र क्षेत्रमा पनि लेबी तिर्नुपरेको बताउँछन् । कांग्रेस प्रमुख सचेतक रमेश लेखक लेबी बढी भएको स्वीकार गर्छन् । ‘१० हजार भनेको बढी हो । तर, पार्टीको आयस्रोत सिमित हुन्छ । पार्टीमा खर्च हुन्छ । केन्द्रीय कार्यालय, संसदीय दल छ र कर्मचारी राखिएको छ । खर्चको व्यवस्थापन गर्न लेबी आवश्यक परेको हो,’ उनले भने ।

साना र नयाँ दलको लेबी धेरै

ठूला दलको तुलनामा साना र नयाँ दलले धेरै लेबी लिएका छन् । सबैभन्दा धेरै लेबी लिनेमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) रहेको छ । उसले सांसदबाट २५ हजार लेबी लिन्छ । रास्वपाका सांसदहरू पनि लेबी धेरै भएको गुनासो गर्छन् ।

‘पहिले नर्मल हुँदा महिनाको ३० हजार भए पुग्थ्यो । सांसद भएपछि जिल्ला जान धेरै खर्च लाग्छ,’ रास्वपाका एक संसदले भने, ‘धेरैसँग भेटघाट हुने भएपछि नर्मल खर्च गर्दा पनि तलबभत्ताले नपुग्ने रहेछ ।’

रास्वपाका प्रमुख सचेतक सन्तोष परियार नयाँ पार्टी भएकाले लेबी उठाउन बाध्य भएको बताउँछन् । ‘ठूला र पुराना पार्टीजस्तो होइन । नयाँ पार्टी हो । अन्य आम्दानी छैन । सबैको सहमतिमै २५ हजार लेबी उठाउने निर्णय गरेका हौँ,’ उनले भने ।

यो केही समयपछि हेरफेर हुन सक्ने उनले बताए । ‘सधैँका लागि गरेको निर्णय होइन, केही समयपछि पुनर्मूल्याङ्कन गर्छौं,’ उनले भने । रास्वपापछि धेरै लेबी उठाउनेमा जनमत पार्टी छ । जनमतले २२ हजार लेबी सांसदबाट उठाउँछ ।

जनमतकी प्रमुख सचेतक अनितादेवी साह पनि नयाँ पार्टी भएकाले लेबी धेरै उठाएको बताउँछिन् । ‘पार्टी चलाउनुपर्‍यो । नयाँ पार्टी हो । अन्य आयस्रोत छैन । सहमतिमै लेबी उठाउने निर्णय लिएका हौँ,’ उनले भनिन्, ‘लेबी धेरै भएको महसुस त भएको छ ।’ काठमाडौंमा सामान्य कोठाभाडामा लिएर बस्ने र त्यहीअनुसार खर्च गर्ने योजना जनमतका सांसदहरूको छ ।

त्यसैगरी, नागरिक उन्मुक्तिले २० हजार, राप्रपाले पनि २० हजार, लोसपाले १५ हजार, जसपाले पनि १५ हजार र नेकपा एसले १२ हजार लेबी उठाउँछ । संसद सचिवालयले लेबीबापतको रकम सिधै पार्टीको खातामा हाल्ने गरेको छ ।

prachanda samsad (1)16733368091680170141.jpg

सांसदको तलब नबढ्ने

सांसदहरूको तलब नबढ्ने भएको छ । अघिल्लो निर्वाचनबाट निर्वाचित सांसदहरूले पाएको बराबरकै तलब नयाँ सांसदहरूले पाउने संसद सचिवालयले जनाएको छ । बजेट भाषणमा कर्मचारीहरूको १५ प्रतिशत तलब बढ्ने घोषणा गरिए पनि सांसदहरूको भने नबढ्ने भएको हो ।

‘अघिल्ला सांसदहरूले पाएबराबरकै तलब नयाँ सांसदहरूले पाउनुहुन्छ । सांसदहरूको तलब बढेको छैन,’ संसद सचिवालयको लेखा शाखाका एक अधिकृतले भने, ‘१५ प्रतिशत तलब बढाउन पाइने हो तर बढाइएको छैन ।’

सांसदहरूको तलब बढाउँदा नकारात्मक सन्देश जाने भएकाले नबढाइएको ती कर्मचारीले बताए । ‘जनताको सेवा गर्ने हो । तलब बढाउँदा राम्रो सन्देश जाँदैन,’ ती कर्मचारीले भने ।

कति हुन्छ सांसदको तलब ?

संसद सचिवालयका अनुसार सांसदको मासिक तलब ६६ हजार ७० रुपैयाँ हुन्छ । तलबबाहेक सांसदले मासिक घरभाडाबापत १८ हजार पाउँछन् । तर, काठमाडौंमा घर भएकाहरूले भने आधा ९ हजार रुपैयाँ मात्र पाउँछन् । त्यसैगरी, सञ्चारमा ३ हजार, बिजुलीपानीका लागि २ हजार र विशेष भत्ता १ हजार गरी मासिक ९० हजार ७० रुपैयाँ सांसदले पाउनेछन् ।

यसमा नियमानुसार करकट्टी हुन्छ । संसद बैठक बसेको दिन १ हजार र आवातजावतका लागि १ हजार गरी २ हजार रुपैयाँ सांसदले पाउनेछन् । फर्निचरका लागि एकपटक १५ हजार रुपैयाँ दिइने संसद सचिवालयले जनाएको छ । थप सुविधाका रूपमा सांसदले स्वकीय सचिव राख्न पाउनेछन् ।

‘राजपत्रांकित तृतीय श्रेणीसरहको स्वकीय सचिव सांसदले राख्न पाउनुहुन्छ,’ सचिवालयका सहायक प्रवक्ता दशरथ धमलाले भने । सांसदको कामकाजमा सघाउन एक जना स्वकीय सचिव राख्ने सुविधा सांसदलाई दिइएको हो । अधिकृतबराबरको तलब स्वकीय सचिवले पाउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, चैत १६, २०७९ १८:१६