सम्भाव्यता अध्ययनमा सकियो ४६ लाख, कुन खोलाबाट कति उत्पादन हुन्छ विद्युत ?

A+ A A-

केन्द्रीय तथ्यांक विभागको पपुलेसन मोनोग्राफ २०१४ का अनुसार प्रदेश ५ को ६५ प्रतिशत घरधुरीमा विद्युत सेवा पुगेको छ । विद्युत सेवाको पहुँचको हिसाबले यो प्रदेश चौथोे स्थानमा छ ।

विद्युत सुविधाको उपलब्धतालाई हेर्दा रुकुममा सबैभन्दा कम १५ प्रतिशत घरधुरीमा मात्रै बिजुलीको सुविधा पुगेको छ भने रोल्पामा २१.६ प्रतिशत घरधुरीमा मात्र विद्युत पुगेको छ ।

प्यूठानमा ५३.८, अर्घाखाँचीमा ५९.६, बर्दियामा ६२.७, कपिलबस्तुमा ६४.३ र दाङमा ६४.९ प्रतिशत घरधुरीमा बिजुली पुगेको छ ।

विद्युत विकास विभागको तथ्यांकअनुसार जलविद्युत उत्पादन क्षमताको हिसाबले यो प्रदेश तुलनात्मक रुपमा कमजोर रहेको छ । हाल २१ मेगावाट जति जलविद्युत यस प्रदेशबाट उत्पादन भएको छ भने २ मेगावाट निर्माणधीन रहेको छ ।

जलाशययुक्त २४५ मेगावाट क्षमताको नौमुरै जलविद्युत आयोजना मात्र यस प्रदेशमा निर्माण गर्न सकिने ठूलोस्तरको आयोजना रहेको छ । अन्य एक दर्जन साना र मझौलास्तरका सम्भाव्य आयोजनाहरु अध्ययनका क्रममा रहेका छन् ।

प्रदेशको साझा नदीका रुपमा रहेको कर्णाली, कालिगण्डकी र नारायणी नदीमा बन्न सक्ने सम्भाव्य ठूला आयोजनाहरुको प्रतिफल भने यस प्रदेशले पाउन सक्ने प्रदेशको स्थिती पत्रमा उल्लेख छ ।

सम्भाव्यता अध्ययन

प्रदेशका सबै जनतालाई विद्युतको पहुँचमा राख्न प्रदेशले जल विद्युतको सम्भाव्यता अध्ययन गरेको छ । यद्यपि यसको अन्तिम रुप भने दिइएको छैन ।

प्रदेश नम्बर ५ सरकारले १० वटा खोलामा जल विद्युत उत्पादन गर्नका लागि पूर्व सम्भाव्यता अध्ययन गरेको हो । गुल्मी जिल्लाका विभिन्न ५ वटा खोला र रोल्पाका जिल्लाका ५ वटा खोलामा गरी कुल १० वटा स्थानमा विद्युत उत्पादनको प्रारम्भिक अध्यायन सम्भाव्यता गरिएको हो ।

प्रदेश नम्बर ५ को भौतिक पूर्वाधार विकास मन्त्रालयले १० वटा खोलामा पहिलो चरणको अध्ययन अनुसन्धान सकेर अन्तिम रिर्पोट निर्माण गर्ने क्रममा रहेको छ । १० वटा स्थानमा गरिएको अध्ययन अनुसार यसको भौगोलिक अवस्था, पानीको बाहाब, विद्युत उत्पादनको लागि आवश्यक लागत लगायतका विषयमा तयार पारिएको प्रतिवेदन (रिर्पोट) को अन्तिम रुप यहि भदौ महिनामा सार्वजनिक गर्ने योजना मन्त्रालयले बनाएको छ ।

त्यसमा ५ वटा खेलामा अत्यधिक सम्भावना देखिएको भौतिक पूर्वाधार विकास मन्त्रालय उर्जा शाखाका ईन्जिनियर सुर्यदेव गुप्ताले जानाकारी दिए ।

पहिलो चरणमा विद्युत उत्पादनको क्षमताबारे अध्ययन भएको र दोस्रो चरणमा यसको विस्तृत परियोजना अध्ययन प्रतिवेदन तयार हुनेछ । प्रारम्भिक अध्ययन अनुसार गुल्मी जिल्लाको बढिगाढ खोलामा सबैभन्दा बढि विद्युत उत्पादन गर्न सकिने देखिएको छ ।

अध्ययनअनुसार पहिलो हाईड्रो पावर प्रोजेक्ट र अपर बढिगाढ हाईड्रो पावर प्रोजेक्टमा गरी कुल ३५.५ मेघावाट विद्युत उत्पादन गर्न सकिने देखिएको छ ।

कुन खोलामा कति ?

बढिगाढ हाईड्रो प्रोजेक्टबाट ७ मेगावाट, छल्दीखोलाबाट ४ दशमवल ९६, बोजन खोलाबाट २ मेगावाट, चिरुङ हाईड्रोबाट २ दशमलव ८ मेगावाट, हुग्दी खोलाबाट ३ दशवल ६ मेगावाट, क्वालीगाउँ खोलाबाट २, मादिखोलाबाट ३ दशमलव ६, पन्गाह खोलाबाट १ दशमवल २, सिउन खोलाबाट ३ दशमलव ९६ मेगावाट विद्युत उत्पादन हुने सम्भव्यता अध्ययन गरिएको छ ।

निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहन
जल विद्युत उत्पादनमा प्रदेश आफैले लगानी गर्न सकिदैन् । अर्ब भन्दा माथिको प्रोजेक्टले मात्र जलविद्युत निर्माण हुन सक्छ । त्यसैले लगानीको सुरिक्षत गर्दै निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्ने योजना मन्त्रालयको रहेको छ ।

‘हाम्रो प्रदेशमा ठूला आयोजना होईनन्, बढिमा १० मेगावाटसम्म उत्पादन हुने हाईड्रो प्रोजक्ट हुने भएकाले लगानीको ग्यारेन्टी गरेर नीजि क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्ने हो’ भौतिक पुर्वधार विकास मन्त्रालयका मन्त्री बैजनाथ चौधरीले भने ।

अध्ययनमा मात्रै ४६ लाख सकियो

भदौ १३ गतेसम्म सक्ने गरी सम्भाव्यता अध्ययान मन्त्रालयले जेठबाट सुरु गरेको थियो । तर त्यो म्याद बढाएर भदौ २५ गते सम्म पुराइएको ईन्जिनियर सुर्यदेव गुप्ताको भनाई छ ।

अध्ययनकै लागि ५६ लाख बजेट मध्ये ४६ लाख खर्च भइसकेको उनले बताए । पहिलो चरणको सम्भाव्यता अध्ययान पछि फिजिविलिटी स्टडी गरिने मन्त्रालयको दाबी छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ १२, २०७६ १९:४८