काेरियाली कविसँगको अन्तरंग

A+ A A-

बिहान करिब नौ बजेतिर ब्रेकफास्ट खाइसकेपछि बुद्धिजीलाई फोन गरेँ ।

यहाँको मेरो औपचारिक तालिम कार्यक्रम हिजै सकिइसकेको हुनाले आज अर्थात् सन् २००६ को अप्रिल ३० तारिख (२०६३ बैसाख १७ गते) म पनि नेपाल फर्कनुपर्ने हो ।

तर कोरिया आएको अवसरमा कोरियाली जनजीवन तथा कोरियामा बसिरहेका नेपालीको जीवनचर्या हेर्न चाहन्थेँ म । त्यस्तै, सकेसम्म कोरियाली लेखक/कविहरूसँग भेट्ने र कविताका विविध पक्षमा कुराकानी गर्ने उद्देश्य नेपालबाट कोरिया प्रस्थान गर्दादेखिकै हो ।

मेरो यो रहरलाई बुद्धि गुरुङले हार्दिक रूपले स्वीकार गर्नुभएको थियो, मलाई उहाँको अतिथि बनाएर । बुद्धिजी केही वर्षअघिदेखि सोलमा व्यापारव्यवसाय गरेर बस्नुभएको नेपाली ।

मेरो उहाँसँग पहिलो भेट सोल आइपुगेको साँझमा नै होटल सोल प्लाजाको ८९१ नम्बरको कोठामा भएको थियो । हाम्रो भेट गराउनमा महत्वपूर्ण सहयोग हामी दुवै जनाको साथी कृष्ण प्रसाईंले गर्नुभएको थियो ।

बुद्धिजीको आग्रहअनुसार मैले योङ चाङ किमलाई पनि फोन गरेँ । किम कोरियाको राम्रो उद्योगपतिको साथै एक जना कवि पनि रहेछन् । ‘म नेपाली कवि हुँ र अहिले सोल आएको छु’ भन्ने कुरा किमलाई उहाँले भनिसक्नुभएको रहेछ ।

बुद्धिजीको भने किमसँग व्यापारको सिलसिलामा नै केही वर्षअघि चिनाजानी भएको रहेछ । र, किमले पनि मलाई भेट्न चाहेका रहेछन् । यता म पनि कोरियाली कविहरूसँग केही समय बिताउन चाहिराखेको हुनाले र किमको अङ्ग्रेजी भाषामा समेत राम्रो दखल छ भन्ने जानकारी पाएको हुनाले मलाई फोन गर्न र कुराकानी गर्न सजिलो भयो ।

किम मलाई भेट्न ११ बजे होटल आउने भए । उनलाई मध्यदिनसम्ममा मैले होटल छोड्दैछु भनिसकेको थिएँ ।

साडे १० बजे होटलबाट चेक आउट गरेपछि होटलकै लबीमा बसेर किमको प्रतीक्षा गर्न थालेँ । उनी ठिक समयमा आइपुगे । कोरियालीहरू पनि समयलाई पक्का ख्याल गर्दारहेछन् ।

उनी हामी नेपालीभन्दा अलिकति फरक देखिए यहाँनेर । उनकै आग्रहअनुसार हामीले मेरो सुटकेशलाई उनको गाडीको डिकीमा राख्यौँ र होटलबाट बाहिर निस्कियौँ । होटलबाट हिँड्ने बेलामा उनले मसँग बुद्धिजीको ठेगाना मागे र त्यसलाई पछ्याउन थाले ।

सोल शहरलाई ठ्याक्कै दुई फ्याकमा टु्क्र्याएर बगेको हान नदी तरेर हामी नदीपारिको सोलमा गुड्न थाल्यौँ ।

“हान नदी ज्यादै ठूलो र धेरैै सफा छ ।” उनले भने ।

“हो र ! शहरको नदी त त्यति सफा हुँदैन नि ?” बागमती र धोबीखोलाको दुर्दशा सम्झदै मैले भनेँ ।

“तर यो छ ।” उनले छोटो जवाफ दिए ।

मैले आँखालाई झ्यालबाहिर फ्याकेँ, हान नदीतिर । नदी साँच्चै सफा र ठूलो देखिन्थ्यो ।

मलाई उनीसँग कविताको विषयमा कुरा गर्न मन लागिरहेको थियो । कवितामाथि उनको दृष्टिकोण, उनले ग्रहण गरेको कविताको तत्व र मर्म जान्ने इच्छा भइरहेको थियो ।

त्यसैले कुरालाई यसैतर्फ मोड्न मैले हिजो आफू स्वर्गीय कवि चोन साङ प्योङको वार्षिक स्मृति समारोहमा भाग लिन गएको, धेरै कोरियाली लेखक/कविहरूलाई भेटेर रमाइलो भएको कुरा सुनाएँ ।

मैले आफ्नो प्रोफेसर ब्रदर एन्थोनीसँग भएको भेटघाट र उनले स्वर्गीय कवि प्योङको ‘ब्याक टु हेभेन’ कवितासंग्रह, कवि शिन क्योङ निमको ‘फार्मर्स डान्स’ कवितासंग्रह र कोरियाली आधुनिक कविताहरूको सँगालो ‘मोर्डन कोरियन पोइट्री’ उपहार दिएको कुरा पनि भनेँ ।

“मलाई हिजो बिहानै किन फोन नगरेको त ? म पनि जान्थेँ नि !” उनले भने ।

“मलाई तपार्इंले जान चाहेको कुरा थाहा थिएन ।” मैले भनेँ ।

“हामीले पनि रमाइलो गर्यौँ हिजो ।’ उनी भन्दै थिए, “हामी केही कवि साथीहरूले भेटघाट र कविगोष्ठी ग¥यौँ । कविगोष्ठीपछि प्रशस्त पियौँ । सुत्दा त राति १ बजेको थियो ।”

“धेरै रमाइलो पो भएछ त ?” मैले छोटो प्रतिक्रिया जनाएँ ।

“हो, रमाइलो भयो । कोरियामा कार्यक्रम सकिएपछि प्रशस्त पिउने चलन छ । बिहान तपाईंले फोन गर्दा म ओछ्यानमै थिएँ ।”

उनको कुराले मलाई गह्रौँ वस्तुले टाउकोमा एक्कासी हिर्काएजस्तै भयो । मैले भनेँ, “माफ गर्नुहोस् है, मैले तपाईंको निद्रा पो बिगारेछु ।”

“होइन, होइन । तपाईंलाई भेटेकोले मलाई रमाइलो भइरहेको छ ।” उनले भने । मैले आफूलाई पुनः सहज बनाएँ ।

किम बेलाबेलामा फोनमा कुरा पनि गर्दै थिए । कुनै बेला उनी बुद्धिजीसँग कुरा गर्थे भने कुनै बेला अर्कै कुनै साथीसँग । ठूला र सफा बाटाहरू मात्र होइन, ती व्यवस्थित पनि छन्, सोलमा । र मानिसहरू ट्राफिक लगायतका नियमहरूको पालना गर्न स्वयं अग्रसर पनि हुन्छन् ।

त्यसैले किमलाई बाटो अलमलिएला कि अथवा गल्तीले अर्को ट्र्याकमा परिएला कि भन्ने चिन्ता थियो । त्यसै हुनाले उनी बुद्धिजीसँग निरन्तर सम्पर्कमा थिए । उता बुद्धिजी पनि बेलाबेलामा किमसँग सम्पर्क गर्दै हुनुहुन्थ्यो ।

एकछिन हामी दुवैलाई सन्नाटाले छुट्याएपछि त्यसलाई च्यात्दै बोले किम, “कोरियामा दुई किसिमका कविहरू छन् ।”

“कस्तो दुई किसिम ?” मेरो उत्सुकता ह्वात्तै बढ्यो, कन्काई नदीमा बाढी आए जसरी ।

“जस्तो कि कवि चोन साङ प्योङका कवितालाई राम्रा छन् भन्ने एकथरि र राम्रा छैनन् भन्नेहरू अर्काथरि ।” उनले एकछिन विचार गरेर जवाफ दिए ।

“तपाईँ चाहिँ कुन समूहमा पर्नुहुन्छ ?” हिजै मात्र स्वर्गीय कवि प्योङको वार्षिक स्मृति समारोहमा कोरियाका विभिन्न शहरबाट कवि÷लेखकहरू जम्मा भएर श्रद्धाञ्जलि दिएको हेरेको थिएँ ।

अङ्ग्रेजी साहित्य तथा कोरियाली साहित्य दुवैमा राम्रो दखल भएका प्रोफेसर एन्थोनी र अन्य कविबाट समेत प्योङका कविताको प्रशस्त प्रशंसा सुनेको मलाई किमसँग कुरा गरिरहँदा अनौठो पनि र रमाइलो पनि लागिरहेको थियो ।

“मलाई उनका कविताहरू मन पर्दैन ।” उनले प्रष्टसँग भने ।

कवि प्योङका सबै कविताहरू त होइन, ‘ब्याक टु हेभेन’ सङ्ग्रहभित्रका केही कविताहरू हप्तादिनमा मैले पढ्न भ्याएको थिएँ । त्यसैले मैले उनलाई छोटो प्रश्न गरेँ, “किन र ?”

“उनी केवल गरीबी मात्र लेख्छन् । मैले खान पाइनँ, मसँग पैसा छैनजस्ता कुरा मात्र लेख्छन् । त्यो पनि ज्यादै सरल र गाउँले भाषामा । कविताको भाषा त्यति धेरै सरल हुनु हुँदैन ।” उनले भने ।

कवि प्योङका कविताहरू पढेपछि मैले बुझेको कुरा के हो भने उनी अत्यन्त सरल र सहज भाषामा आफ्ना अनुभूतिहरू लेख्दारहेछन् कवितामा । उनी जीवनभर दुःखी रहेछन्, दरिद्र रहेछन् । त्यसै दुःख र द्रारिद्रलाई कवितामा पहाडी छाँगो छङछङाएझैं प्रवाहमय किसिमले लेखेका रहेछन् । उनी कविताहरूमा, भावनामा निश्छल लाग्दारहेछन् बालकजस्तै ।

“भाषा सरल भए पनि भाव गम्भीर भए त भइहाल्छ नि ।” किमबाट अझ धेरै जान्नको लागि उनलाई अझ उत्तेजित बनाउन खोजेँ ।

“तर कवि प्योङको लेखाइमा त्यस्तो कहाँ छ ? ल ठीक छ, उनी गरिब थिए तर जीवनमा लेख्नुपर्ने कुरा गरिबी मात्र हो ? जीवन त्यति मात्र कहाँ हो र ?” उनले कविता र जीवनमाथिको उनको दृष्टिकोण भन्न थाले ।

“टैगोरका कविताहरू पनि सरल छन्, उनको समयमा त्यो ठीक थियो । तर आज लेख्दा त आजकै जस्तो लेख्नुप¥यो नि । जीवन कति जटिल छ आज, कस्ताकस्ता अफ्ठ्याराहरू छन्, चुनौतीहरू छन् जीवनमा । त्यस्तै लेख्नुप¥यो नि आधुनिक, जटिल र घुमाउरो ।”

“यिनको पक्षबाट हेर्दा ठिकै लाग्छन् ।” मनमनै सोचेँ । मान्छे जसरी बाँच्छ, दृष्टिकोण पनि त्यस्तै किसिमको बन्दै जानु स्वाभाविक हो । मान्छेको संस्कार, अध्ययन, परम्परा र परिवेशले नै त मान्छेको चेतना बन्ने हो नि । म त कोरियामा यी दुवै धरातलका कविहरूलाई भेट्न पाएकोमा दङ्ग परेँ ।

“तपाईं कस्तो लेख्नुहुन्छ ?” मलाई सोध्न मन लाग्यो, सोधेँ ।

“म आधुनिक लेख्छु, आजको जस्तो । मेरो आफ्नै शैली छ ।” उनले भने ।

“आफ्नो छुट्टै अनुहार हुनु त धेरै राम्रो कुरा हो । यस्तो हुनैपर्छ बाँच्नलाई ।” उनलाई मेरो कुरा मन प¥यो । कोरियामा मौसमहरूको राजा अप्रिल महिनामा जताततै फुलेका रङ्गीन फूलहरूमा एउटा अर्को फूलको सौन्दर्य थपे उनले, मुस्कुराएर ।

हामी त गफमा यति मग्न भएछौँ कि हाम्रो गाडी गुड्दागुड्दै गलत बाटोमा पुगिसकेछ । बुद्धिजीसँग सम्पर्क भएपछि पो थाहा भयो । “अब पछाडि फर्कन धेरै पर पुग्नुपर्छ, बीचमा गाडी घुमाउन मिल्ने ठाउँ छैन ।” उनले भने ।

मलाई त सोल हेर्नैछ जता हेरे पनि । तर भनेँ, “तपाईंलाई धेरै दुःख भयो ।”

बल्लबल्ल उनले गाडी घुमाए र अघि आएकै बाटोमा निकै बेर गुडाएर दाहिनेतिर एउटा पार्कको किनारैकिनार लिएर गए । हामी बुद्धिजीको पसल भएको ठाउँ योङदेङपो आइपुग्यौँ ।

बुद्धिजी र भाउजू पसलमै हुनुहुन्थ्यो । अरू पनि तीन, चार जना नेपाली हुनुहुन्थ्यो । छुट्टीको दिन भएको हुनाले नेपालीहरू यो ठाउँमा भेटघाट गर्न र यस पसलबाट नेपाली खाद्यान्न, विभिन्न किसिमका मसलाहरू, ल्वाङसुपारी, खैनी, पत्रपत्रिका, क्यासेट आदि सामग्रीहरू किनेर लैजान भेला हुँदा रहेछन् । एक्कासी सोलमा यति धेरै नेपालीहरू भेट्दा बडो आनन्द लाग्यो मलाई ।

हामीले कफी पियौँ । किम र बुद्धिजीको भेटघाट लामो समयपछि भएकोमा दुवै जना हर्षित हुनुहुन्थ्यो । एकछिन उहाँहरूले गफ गर्नुभयो । यतिन्जेल मैले भने त्यहाँ भेला भएका नेपालीहरूसँग भलाकुसारीमा बिताएँ ।

किमका अर्का एक जना कवि साथी पनि त्यहीँ आइपुगे । अघि गाडीबाटै किमले उनलाई बोलाएका रहेछन् । बुद्धिजीको सहमति लिई किम उनको साथी र मलाई लिएर पसलबाहिर निस्किए ।

उनी ओछ्यानबाट उठ्ने बित्तिकै हातमुख धोएर सिधै मलाई भेट्न आएका हुनाले बे्रकफास्ट गर्न चाहन्थे । त्यही निहुँमा सँगै बसेर केही कुराकानी पनि होस् भन्ने समेत चाहन्थे उनी । र, यता मेरो इच्छा पनि उनीसँग अलि धेरै समय बिताउने नै थियो ।

त्यहाँबाट बाहिर निस्कने बेलामा किमलाई मेरा अङ्ग्रेजीमा अनुवाद भएका दुईटा कविताका किताब उपहार दिएँ । उनका साथीलाई जापानीमा अनुवाद भएको कवितासङ्ग्रह उपहार दिएँ । किनभने उनी जापानी भाषा राम्रोसँग जान्दा रहेछन् । किताब उपहार पाउँदा उनीहरू दुवै जना ज्यादै खुशी भए । मैले सोचेँ, ‘यिनीहरू पनि मजस्तै रहेछन् ।’

किम्ची, किम, कोरियाली भात, अन्डा, माछा र अन्य विभिन्न परिकारहरू थिए, टेबुल वरिपरि । पलेँटी कसेर बसिएको थियो सानो टेबुल वरिपरि र साहित्यका विभिन्न पक्षहरूमा गफिँदै कोरियाली खानाको स्वाद लिइँदै थियो ।

किमले कवि प्योङको कविता होइन, तर मसँग भएको अर्का कवि शिन क्योङ–निमको ‘फार्मर्स डान्स’ नामको कवितासङ्ग्रह भने आफूलाई मन पर्ने बताए । तर उनका साथीलाई भने ‘फार्मर्स डान्स’ कवितासङ्ग्रह मन पर्दो रहेनछ ।

यो सुन्दा किमले एकछिन त बडो अचम्म माने । मानौँ, यति सुन्दर कविता मन नपराउने मानिस पनि उनकै साथी रहेछ । सोचेँ, ‘जहाँ पनि यस्तै हो, विचारको विविधता छ संसारमा ।’

उनीहरूले मेरा केही कविताहरू पढे र तिनका विविध पक्षहरूमाथि चर्चा गरे । मलाई उनीहरूको विश्लेषण सुनेपछि रमाइलो लाग्यो । किनभने उनीहरूले कवितालाई धेरै हदसम्म बुझेजस्तो देखिन्थ्यो ।

यी दुवै कविमध्ये किमका कम्बल र ओढ्ने सलका दुइटा ठूला उद्योग रहेछन्, राम्ररी चलेका । अर्का कविको भने पार्केटको ठूलो उद्योग रहेछ । उनको उद्योग सिंगापुरमा पनि रहेछ । पैसाको कहिल्यै दुःख नभएका यिनीहरू कविजस्तो दुःखी मान्छे होइनन् । कुन रहरले आकर्षित भएका हुन् कुन्नि ! कि नेपालमा जस्तो कोरियामा कवि भनेको दुःख पाएको नाम होइन कि !

यहाँ रेष्टुरेन्ट खोज्दा यिनीहरूले धेरै रेष्टुरेन्ट चाहारेर बल्लबल्ल खान लायकको स्तरको एउटा रेष्टुरेन्ट भेटेपछि हामी त्यसमा पसेका थियौँ, लन्च गर्न । उनीहरूको यही सम्पन्नता पनि एउटा कारण होला, जीवनभर गरिब रहेका स्वर्गीय कवि प्योङका कविता मन नपराउने ।

कवि किमले कोरियाली भाषामा विभिन्न कविका कविता छापिएको एउटा सङ्ग्रह मलाई उपहार दिए । किताब कति धेरै आकर्षक र स्तरीय देखिन्थ्यो भने, केही नबुझे पनि राखूँराखूँजस्तो लाग्थ्यो । मैले भनेँ, “मैले कोरियाली भाषा बुझ्ने र तपाईंका कविता पढ्न सक्ने भएको भए कति राम्रो हुन्थ्यो । तर के गर्नु र !”

“केही छैन । हाम्रो भेट भएको सम्झनाको लागि राख्नुस् ।” उनले भने र उनको कविता भएको पृष्ठमा चिह्न लगाए । “भ्याएँ भने यसलाई अङ्ग्रेजीमा अनुवाद गरेर पठाउँछु तपाईंलाई ।” उनले भने ।

मैले किताब सहर्ष ग्रहण गरेँ ।

किमलाई कतै पुग्नु थियो, दिउँसोको १ बजे । हामीले रेष्टुरेन्टमा अरू धेरै अलमल गरेनौँ । केही फोटा खिच्यौँ, ठेगाना साँट्यौँ र रेष्टुरेन्टबाट बाहिर निस्कियौँ । फर्कंदा मैले उनीहरूसँग व्यापारको विषयमा समेत केही कुरा गर्न चाहेँ । तर किमले भनिहाले, “यो तपाईंको विषय नै होइन, छोडिदिनुस् ।”

अचम्म मानेर सोधेँ मैले, “किन र ?”

“मेरो सबैभन्दा ठूलो फ्याक्ट्री त मेरै हृदयमा छ । तर त्यसलाई पूर्णक्षमतामा चलाएर कविताको उत्पादन गर्न नै सकेको छैनँ ।” उनले भने ।

मैले अवाक् भएर उनलाई हेरेँ , निकैबेरसम्म । उनी हाँसे । उनको साथी र म पनि हाँस्यौँ जवाफमा । तर मलाई भने यिनी साँच्चैका कवि रहेछन् भन्ने लाग्यो । कस्तो राम्रो कविता बोले यिनले ख्यालख्यालमा ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, भदौ ७, २०७६ २०:४९