यसरी पुगेको थियो सीआईबीको 'अपरेसन रुट-टु-रुट’ टोली गैँडा शिकारीदेखि तस्करसम्म

यसरी पुगेको थियो सीआईबीको 'अपरेसन रुट-टु-रुट’ टोली गैँडा शिकारीदेखि तस्करसम्म

A+ A A-

प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) को टोलीले २६ माघमा दुलर्भ वन्यजन्तु एकसिंगे गैँडाको खागसहित १५ जनालाई पक्राउ गर्‍यो । संरक्षित वन्यजन्तुको आखेटोपहार अवैध रूपमा ओसारपसार तथा खरिद बिक्री गर्न लागेको विषेश सूचनाका आधारमा सीआईबीको वातावरण तथा वन्यजन्तु हेर्ने पिलरबाट खटिएको विशेष टोलीले उनीहरूलाई लामो अपरेसन पछि पक्राउ गरेको हो ।

गैँडाको खागसहितको तस्कर समूहको टोलीलाई पक्राउ गर्न सीआईबीले अपरेसन ‘रुट टु रुट’ चलाएको थियो । सीआईको टोलीले सुरुमा काठमाडौं-१७, सरस्वती नगर टोलबाट ५ सय २२ ग्राम रहेको एक थान गैँडाको खागसहित झापा भद्रपुर नगरपालिका-१० का ४५ वर्षीय इन्द्रमणि आचार्य र बाँके, कोहलपुर-११ का ४१ वर्षीया जमुनाकुमारी शर्मालाई नियन्त्रण गर्‍यो ।

उनीहरू गैँडाको खाग बिक्री वितरणका लागि ग्राहकको खोजीमा थिए । दुई जनालाई पक्राउ गरेको सीआईबीले उनीहरू दुवै जनालाई सार्वजनिक गरेन । दुवै भरिया मात्रै थिए । सीआईबीको टोली गैँडाको सिकारीसम्म पुग्ने योजनासहित डिभिजन वन कार्यालय हात्तीहारसँग नियमित सम्पर्कमा रह्यो । पक्राउ परेका आचार्य र शर्माकै वयानका आधारमा प्रहरीले गैँडाको शिकार गर्ने समूहमाथि समेत निगरानी राख्यो ।

सीआईबीको टोलीले उनीहरूकै वयानका आधारमा थप १३ जनालाई पक्राउ गर्न सफल भयो । सीआईबीको टोलीले १२ माघमा काठमाडौं सितापाइला चोकबाट पाल्पा भुवनपोखरी-९ का ६२ वर्षीय बाबुलाल भट्टराई, कैलाली घोडाघोडी–१० का ३६ वर्षीय प्रताप चौधरी र काठमाडौं गंगबु चोकबाट कैलाली मसुरिया–१ का गणेश भनिने गजाधर सापकोटालाई पक्राउ गरेको हो ।

त्यस्तै, २० माघमा सीआईबीको टोलीले ललितपुरको लगनखेलबाट भोजपुर अरुण गाँउपालिका-२ का ४५ को डम्बर कुमार आले मगर, काठमाडौं हात्तीसारबाट गोरखा पालुङटार-२, ठाँटीपोखरीका ४७ वर्षीय दानबहादुर राना, काठमाडौं जमलबाट स्याङ्जा पुतलीबजार नगरपालिका-१ का निर्मल शाहीलाई पक्राउ गरेको हो । २२ माघमा स्याङ्जा वालिङ-८, जैसीपधेँराकी ३८ वर्षीय हरिमाया राना, २४ माघमा चितवनको भरतपुर–८ बाट ४० वर्षीय सम्झना चेपाङ भन्ने कमला तामाङ, २५ माघमा चितवन, कालिका–९ शेरबास बस्ने ३९ वर्षीय राजु भनिने सोमबहादुर चेपाङ, चितवन इच्छाकामना गाउँपालिका-७ की ३० वर्षीया तुलसी चेपाङ, सोही ठाउँका ३९ वर्षीय वीरमान वाइबा, चितवन कालिका नगरपालिका-९ का ३० वर्षीय राधाकृष्ण चेपाङ र भरतपुर-८ का आइतबहादुर तामाङलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको हो ।

यसरी गरिएको थियो गैँडाको सिकार

सीआईबीको अनुसन्धानले चितवन कालिका नगरपालिका–१ को चतुरमुखी सामुदायिक वन र भरतपुर महानगरपालिका–११ को नवजागृति सामुदायिक वनको सीमा खगेडी खोलाको वनमा मंसिरमा गैँडा मारेको खुलेको छ । डिभिजन वन कार्यालय चितवनको टोलीले १८ मंसिरमा उक्त मृत गैँडाको खाग काटिएको अवस्थामा फेला पार्‍यो ।

उक्त गैँडा चितवनको कालिका–९, शेरबासकै राजु भनिने सोमबहादुर चेपाङसहितको टोलीले भरुवा बन्दुकले गोली हानेर मारेका थिए । गैँडाको सिकारपछि सोमबहादुरले नै केही समय खाग आफ्नै घरमा लुकाए । केही समयपछि भने सोमबहादुरले भरतपुर–८ की सम्झना चेपाङ भनिने कमला तामाङलाई खाग बिक्रीको जिम्मा लगाए । कमलाले खागको फोटो आफैँले खिचेर राखे ।

कमलाले खाग बिक्रीका लागि स्याङ्जा वालिङ–८ की ३८ वर्षीया हरिमाया रानाको मोबाइलमा फोटो पठाइन् । रानाले निर्मल शाहीको मोबाइलमा उक्त खागको तस्वीर पठाइन् । शाहीले खाग चितवनबाट काठमाडौं ल्याए २० लाख रुपैयाँ दिने प्रस्ताव रानालाई गरे । उक्त प्रस्ताव रानाले कमला तामाङसम्म पुर्‍याइन् । तामाङले उक्त खाग काठमाडौं ल्याउन वीरमान वाइबाको सहयोग मागिन् ।

उक्त खाग वीरमानले १ मंसिरमा चितवनबाट मोटरसाइकलमा मुग्लिङ हुँदै काठमाडौं ल्याएर शाहीको जिम्मा लगाए । शाहीले आफैँ किन्ने भनेर काठमाडौं मगाएको खागको रकम कमलाले भने पाएकी थिइनन् । शाहीले बिक्री भएपछि मात्रै दिने बताए । शाहीले दानबहादुर राना, डम्बरबहादुर आले मगरको सहयोगमा बाबुलाल भट्टराई, गजाधर सापकोटा र प्रताप चौधरीको समूहलाई सुम्पिए । उनीहरूले पनि खाग बिक्री गर्न सकेनन् । खाग बिक्री गर्ने जिम्मा जमुना शर्मा र इन्द्रमणि आचार्यसम्म पुग्यो ।

सुरुमा आचार्य र शर्मालाई पक्राउ गरेको सीआईबीको टोलीले गैँडा तस्करदेखि गैँडाको सिकार गर्ने सिकारीसम्म पुग्न सफल भएको हो । सीआईबीले २०७४ पछि पहिलोपटक गैँडाको तस्करी गर्ने समूहलाई पक्राउ गर्न सफल भएको हो ।सीआईबीले पछिल्लो समय रोकिएको गैँडाको चोरी शिकारी गर्ने समूह फेरि सलबलाएको आशंका गरेको छ । पक्राउ परेकामाथि राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण ऐन २०२९ अनुसार कारबाही प्रक्रिया अघि बढाएको छ ।

ऐन २०२९ अनुसार गैँडाको चोरी शिकारी गर्नेलाई पाँच लाखदेखि १० लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना तथा पाँचदेखि १५ वर्षसम्म कैद सजाय वा दुवै सजाय हुने व्यवस्था छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, फागुन १, २०७९ १४:१४