हिंसापीडित महिलालाई रोजगारी दिँदै ‘राइनो लेदर’ (भिडियो)

A+ A A-

तयारी पोसाकको स्वर्णयुग २०५२ देखि २०५९ सम्मलाई मानिन्छ । उद्योग मन्त्रालयको तथ्याङ्कअनुसार त्यसबेला तयारी पोसाक उत्पादन गर्ने चार सय ठूलासहित १२ सय कपडा उद्योग दर्ता थिए ।

साढे चार लाखले कपडा उद्योगमा रोजगारी पाएका थिए । संयुक्त राज्य अमेरिकामा मात्रै १० अर्ब रुपैयाँको तयारी पोसाक आर्थिक वर्ष २०५८/५९ मा निर्यात भएको थियो । गाउँगाउँदेखि कच्चा पदार्थ शहर आउँथ्यो । तिनै कच्चा पदार्थबाट बनाइएका कपडा शहरदेखि गाउँगाउँसम्म पुर्‍याइन्थ्यो ।

अमित शाह तिनै उद्यमी हुन्, जो नेपालमा तयारी पोसाकको स्वर्णयुगको समयमा ठूलो लगानी गरेर यस क्षेत्रमा हामफालेका थिए । सयौँलाई रोजगार दिँदै थिए । करोडौँको तयारी पोसाक निर्यात गर्दै थिए ।

त्यही बेला नेपाल सरकार र विश्व व्यापार संगठनबीच एउटा सम्झौता भयो, जुन सम्झौता अमितलाई मात्र होइन, सिङ्गो नेपाली गार्मेन्ट क्षेत्रका लागि चुनौती बन्यो ।

अमेरिकाबाट माग भएअनुसार अमितले तयार गरिसकेका करोडौँको पोसाक रद्ध भयो । अन्य धेरै मुलुकले पनि नेपाली तयारी पोसाक नलिने भए ।

बैँकको करोडौँ ऋण थियो । अर्कोतर्फ कपडा उद्योग बन्द गर्नुपर्ने भयो ।

त्यसअघिको यात्रा सहज थिएन । तर, उनले हरेस खाएनन् । त्यत्तिकैमा अमितका एक जना साथीलाई पाँच सय थान लेदरका ज्याकेटको माग आयो । उनले बनाउन नसक्ने भएपछि अमितलाई भने, ‘मलाई लेदरको ज्याकेटको माग आएको छ । बनाउन सक्छौ ?’

‘सक्छु’ अमितले फ्याट्टै भनिहाले । यहीँदेखि उनको नयाँ व्यावसायिक यात्रा सुरू भयो । पाँच सय लेदरको ज्याकेट बनाउन उनले एउटा मेसिनबाट काम थाले ।

मागअनुसारको ज्याकेट बनाउँदै गर्दा नेपालभित्रैबाट पनि फाट्टफुट्ट माग आयो । यसपछि लेदरका उत्पादनको बजार राम्रो रहेको उनले देखे । यसैमा काम गर्ने निधो गरे । ‘लेदर क्राफ्ट’ कम्पनी दर्ता गरे । यही कम्पनीबाट स्थापना भयो– ‘राइनो लेदर उद्योग’ ।

उद्योगले विस्तारै गति लिन थाल्यो । विभिन्न स्थानबाट माग आइरह्यो । तर, अमितले आफ्ना उत्पादनलाई ‘ब्रान्डिङ’ गर्ने सोचेकै थिएनन् ।

सन् २०१४ मा उनकी जेठी छोरी एलिसाले काठमाडौं विश्वविद्यालयबाट अध्ययन पूरा गरिन् । बुबाले सुरू गरेको व्यवसायलाई नै निरन्तरता दिने सोच बनाइन् । अमितका अनुसार एलिसाले बजारीकरण गरेर देशकै उत्कृष्ट लेदर ब्रान्डका रूपमा विस्तार गर्ने सोच सुनाइन् ।

त्यसपछि अमितले उद्योगको जिम्मेवारी नै एलिसालाई दिए । उनै एलिसाले राइनोको शोरुम दरबारमार्गमा खोलिन् । बुबाले राइनोका उत्पादन मात्र नभएर विदेशी उत्पादन पनि बिक्री गर्दै आएका थिए । एलिसाले भने शोरुममा राइनोको उत्पादन मात्र राख्ने सोचिन् । त्यही भएर हाल दरबारमार्ग, मैतिदेवी र पाटनका शोरुमबाट राइनोका उत्पादनरू मात्रै बिक्री गर्दै आएकी छिन् ।

एलिसाले डिजिटल प्लेटफममरूमार्फत् पनि राइनोका उत्पादन बिक्री गर्दै आएकी छिन् । उनी शिलापत्रसँग भन्छिन्, ‘सकेसम्म हामीले मार्केटिङका सबै शैली अपनाएका छौँ । हाम्रा उत्पादन विश्वबजारसम्म पुर्‍याइरहेका छौँ । तर, कच्चा पदार्थ नेपालमा गुणस्तरीय लेदर नहुँदा चीन, भारत तथा न्युजिल्यान्डलगायत मुलुकसँग भर पर्नुपर्ने अवस्था छ ।’

मुख्य कालिगड भारत र बंगलादेशबाट ल्याउने राइनोले पछिल्लो समय साथी संस्थाको सहकार्यमा घरेलु हिंसापीडित महिलाहरूलाई तालिम दिएर रोजगारी पनि दिँदै आएको छ । ‘माइती नेपालमार्फत् हिंसापीडित नेपाली महिलाको अवस्थाबारे थाहा पाएँ । त्यसपछि सोचेँ कि यी दिदीबहिनीको जीवन परिवर्तनका निम्ति केही न केही गर्नैपर्छ’, एलिसाले भनिन्, ‘त्यसपछि राइनो उद्योगमा अधिकांश हिंसापीडित महिलाहरूलाई तालिम दिएर रोजगार दिँदैछौँ ।’

हाल १८ जना हिंसापीडित महिलालाई राइनोले सीपमुलक तालिम दिइरहेको छ । ८० जनाले भने उद्योगमा रोजगारी पाएका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ २५, २०७९ ०६:३७