कार्यकर्ताको कुरा सुन्दैन कांग्रेस, सीमित व्यक्तिले पार्टी चलाएको केन्द्रीय सदस्यको आरोप

असार ३० र साउन २ गते कांग्रेस केन्द्रीय समितिको बैठक बसेको थियो । त्यसयता बैठक बसेको छैन । संघ र प्रदेशसभामा गठबन्धन गरेर जाने औपचारिक निर्णय साउन २ को बैठकले गरेको थियो । मंसिर ४ मा भएको चुनावबाट ठूलो दल बने पनि कांग्रेसले चुनावी समीक्षा पनि गर्न सकेको छैन ।

इतर समूहले आफ्ना केन्द्रीय सदस्यलाई बोल्ने मञ्च समूहको बैठकमा दिँदै आएको छ । तर, संस्थापनमा भने त्यो मञ्च थिएन । सोमबार संस्थापनका दुई दर्जन केन्द्रीय सदस्य भेला भए । भेलाले कार्यसम्पादन र पदाधिकारीका निर्णयबाट पार्टीले उपलब्धी हाँसिल गर्न नसकेको निष्कर्ष निकाल्यो । केन्द्रीय सदस्यहरूलाई बाइपास गरी निर्णय गर्ने क्रम रोक्न पार्टी सभापतिलाई भेटेर ध्यानाकर्षण गराउने निर्णय पनि भेलाको छ ।

मंसिर ४ मा सम्पन्न निर्वाचनको समीक्षाका लागि बोलाइएको केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक कांग्रेसले कारण नखुलाई दुईपटक सार्‍यो । प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचन–२०७९ को समीक्षा, समसामयिक राजनीतिक सन्दर्भ र विविध गरी तीनवटा एजेन्डाहरू तय गरेर कांग्रेसले पुस २२ का लागि बैठक बोलाएको थियो ।

पार्टी सरकारबाट बाहिरिएपछि पहिलोपटक बस्न लागेको उक्त बैठकलाई कांग्रेसले पहिलोपटक कारण नखुलाई पुस २८ गतेका लागि सार्‍यो । कांग्रेसले दोस्रोपटक पनि कारण नखुलाई पुस २८ गते बस्ने भनिएको बैठक माघ १५ का लागि धकेल्यो ।

कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयका मुख्य सचिव कृष्णप्रसाद पौडेल नेताहरूको व्यस्तताका कारण बैठक स्थगित गर्नु परेको दाबी गर्छन् । तर, कांग्रेस पदाधिकारी भने पार्टीभित्र हुने विवाद बाहिर छताछुल्ल हुँदा राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा असर पर्ने भएकाले सभापति देउवाले केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक स्थगित गरेको बताउँछन् ।

‘गठबन्धन जोगाउन नसकेको र प्रचण्डलाई विश्वासको मत दिएको बारे पार्टीमा असन्तुष्टि छ । बैठकमा यी कुराहरू उठछन्,’ एक नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘पार्टीको विवाद बाहिर आउँदा राष्ट्रपतिको चुनावमा असर पर्छ भनेरै केन्द्रीय समिति बैठक स्थगित गरिएको हो ।’

कार्यसम्पादन समिति बैठकले गरेको निर्णयका आधारमा प्रधानमन्त्रीमा दाबी गर्दा सत्ताबाहिर बस्नुपरेको संस्थापन पक्षका नेताहरूले बताउँदै आएका छन् । केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक बोलाएर राष्ट्रपति पदका लागि अप्ठ्यारो नआसोस् भन्नेमा सभापति शेरबहादुर देउवा छन् ।

बहालवाला सभापति देउवाको यो दोस्रो कार्यकाल हो । यसअघिको कार्यकालमा पनि देउवा आलोचनामुक्त हुन सकेका थिएनन् । ‘पार्टीका नेताहरू सत्ता समीकरण र अरु कुरामा ज्यादा लाग्नुभयो । पार्टीको बैठक बस्न सकेन स्ववियु निर्वाचन र भातृ संगठन विस्तारका कुरा छन् त्यसलाई लिएर छलफल गरेका हौँ,’ कांग्रेस केन्द्रीय सदस्य मीन विश्वकर्माले शिलापत्रसँग भने, ‘यसरी भेला बस्ने भनेका छौँ ।’

पार्टीमा महाधिवेशनबाट कार्यकर्ताको मत लिएर आएका प्रतिनिधिलाई बाइपास गरियो । भागवण्डा हुदाँ विधानको उल्लंघन हुन थालेपछि केन्द्रीय सदस्य भेला भएका हुन् । ‘सभापतिलाई कम्फर्टेबल हुनेगरी पदाधिकारीहरूले चित्त बुझाइदिए भैहाल्यो । यो गुट त्यो गुट पनि नुहने । पदाधिकारीको नाममा निर्णय भए भैहाल्यो । एकलौटी भयो भने आपत्ति व्यक्त गर्ने रहेछन्,’ विश्वकर्माले भने, ‘भागवण्डामा भयो भने विधान पनि नचाहिने रहेछ । गुट नभनी पार्टीलाई स्वस्थ बनाउन भेला गरेका हौँ ।’

पार्टीलाई विधानसम्मत हिँडाउन र संगठन चुस्त राख्न र भातृ संस्थालाई पूर्णता दिन केन्द्रीय सदस्यले नेतृत्वमाथि दबाब बढाइरहेका छन् । पार्टीलाई ट्र्याकमा लैजाने, गतिविधिलाई पारदर्शी बनाउने जिम्मेवारी संस्थापनको हो । पार्टीको लोकप्रीय मत घटेको, विगतमा सभापतिको विरोध गरेर पदाधिकारी बनेका देउवा पार्टीको भद्रगोल प्रवृत्तिमा रमाएको केन्द्रीय सदस्यहरूको आरोप छ ।

पदाधिकारी र पूर्वपदाधिकारीको नाममा निर्णय गरेर पार्टीलाई सीमित व्यक्तिहरूको घेराबन्दीमा राख्ने प्रयास भएको केन्द्रीय सदस्य अजयबाबु शिवाकोटी बताउँछन् ।

‘पदाधिकारी र हुँदै नभएका पूर्वपदाधिकारीको नाममा पार्टीलाई सीमित व्यक्तिको घेरामा राख्ने काम भएको छ । छलफल गर्न तोकिएको मिति पनि बाहिर माहोल बिग्रन्छ भनेर पछाडि धकेलिएको छ । यसले पार्टीका कार्यकर्ताको भावनाको प्रतिनिधित्व भएको छैन,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘ग्राउण्डमा कार्यकर्ताले के चाहान्छन् भन्ने रिफ्लेक्सन देखिएन । सीमित घेराबन्दी शक्तिकेन्द्रको छ । नेता कार्यकर्ताको प्रभाव कम हुन थाल्यो । पार्टीभित्र र बाहिरको सीमित शक्तिकेन्द्रको प्रभाव पर्नुले कार्यकर्ताको प्रनितिधित्व भएन ।’

गठबन्धन गरेर जानु हुँदैन भन्ने इतर समूहको कुरा संस्थापनले सुनेन । पार्टी फुटाएर आएका साथीहरूलाई (एकीकृत समाजवादी) साथ दिनुपर्छ भनेर चुनावी गठबन्धन कांग्रेसले गर्‍यो । गठबन्धन गरेको कांग्रेसले त्यसलाई जोगाउन सकेन । राष्ट्रपतिको चुनावअघि कांग्रेस केन्द्रीय समिति बैठक बस्ने सम्भावन क्षीण छ ।

‘गठबन्धन नटिकेर भएको सत्ता गुम्यो । लाज छोप्नको लागि भए पनि राष्ट्रपति पद प्राप्तिको लागि बिन्ती गर्नुपर्ने अवस्था आयो । हाम्रो कारणले अहिलेको गठबन्धनलाई शंकाको वातावरण बनायो । अहिले अरुकहाँ शंका होइन आफ्नै गठबन्धनले सरकार बनाउन सक्थ्यो । अर्काको बीचमा खेल्नुपर्ने थिएन,’ शिवाकोटी भन्छन् ।

वैधानिक रूपमा छलफल गर्ने फोरमलाई निषेध गर्दा पार्टी वर्तमान अवस्थामा पुगेको उनले बताए । माओवादीको विषयलाई क्रिटिकल रूपमा हेरिने र त्यसले माओवादी विच्किने डरले केन्द्रीय समिति सारिएको हुन सक्ने शिवाकोटी बताउँछन् । ‘कार्पेटमुनि फोहोर राख्दैमा कोठा सफा हुँदैन । समीक्षा समयमा हुनुपर्छ,’ उलने भने ।

पार्टीमा निर्वाचित हुँदाको गुट पछिसम्म हाबी हुँदा पार्टी नै कमजोर बन्ने अवस्था आएको केन्द्रीय सदस्य विश्वकर्मा बताउँछन् । ‘महाधिवेशनमा गुट बनाएर लड्ने । जसले जित्छ त्यसका पदाधिकारीहरू सभापतिको यसम्यान भएर बस्ने । प्रतिस्पर्धी समूह प्रतिपक्ष भएर बस्ने र पार्टीलाई चल्न चटपटाउन नदिने अवस्था हुँदा केन्द्रीय सदस्य मतदाता जस्तो मात्र देखियो । अहिलेपनि त्यस्तै देखियो । यसले पार्टीलाई राम्रो गर्दैन,’ विश्वकर्मा भन्छन् ।

पार्टीले लिएको नीतिमा वैचारिक र राजनीतिक असन्तुष्टि बढ्न थालेपछि सभापति रक्षात्मक बन्न थालेको केन्द्रीय सदस्य प्रकाश स्नेही बताउँछन् । ‘सभापतिज्यू रक्षात्मक अवस्थामा हुनुहुन्छ । जबसम्म गठबन्धन तोडिँदैन र जुन कुरा चाहेको हो त्यो कुरामा पार्टीभित्र सफल भइदैन त्यो बेलासम्म केन्द्रीय समिति बैठक नबस्ने हो कि भन्ने आशंका लागेको छ,’ उनले शिलापत्रसँग भने ।

विधानले ६ महिनाभित्र हुनुपर्ने भनेको विभागको गठन, नीति अधिवेशनको कुरा छायामा परेको छ । ‘अहिले पार्टीको दैनिक दिनचर्या पनि ठप्प भएको अवस्था छ । अर्को पटक पनि बैठक सर्‍यो भने हामीले केही कदम चाल्नुपर्छ,’ स्नेही भन्छन् ।

कार्य सम्पादनबाट भएको एउटा निर्णय केन्द्रीय समितिले अनुमोदन नगर्दै अर्को निर्णय गर्ने काम भैरहेको छ । त्यो लोकतान्त्रिक नभएको केन्द्रीय सदस्य बताउँछन् ।

केन्द्रीय सदस्यहरूले पटक-पटक केन्द्रीय समितिको बैठक सर्नुको दोष पार्टीको नेतृत्वलाई दिइरहेका छन् । तर, प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महत भने यसमा सभापतिको भूमिका नरहेको बताउँछन् । ‘सभापतिज्यूको कारणले केन्द्रीय समिति बैठक सर्‍यो भन्ने हुँदै होइन यसमा उहाँको सहभागिता छैन,’ प्रवक्ता महतले शिलापत्रसँग भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ १७, २०७९ १८:५९