इलामका प्रेमप्रसाद आचार्यले संसद्भवनअगाडि आफैँलाई जलाए । उपचारका क्रममा कीर्तिपुर अस्पतालमा उनको निधन भयो ।
आफैँलाई जलाउनुअघि आचार्यले फेसबुकमा लामो स्टाटस लेखेका थिए । जसमा उनले आफूले पाएका हण्डर र ठक्करबारे उल्लेख गरेका मात्रै छैनन्, राज्यकै कतिपय निकाय र निजीक्षेत्रले एउटा उद्यमीलाई दिने हैरानीबारे पनि उल्लेख गरेका छन् ।
स्टाटस लेखेर आफैँलाई जलाएका आचार्यको निधन भएपछि यो विषयले ठूलै तरंग ल्यायो । सामाजिक सञ्जालहरूमा सरकारको विरोध भयो । सडकमा प्रदर्शन भयो ।
सरकारले पनि आचार्यले उठाएका विषयमा छानबिन गर्ने निर्यण गर्यो । बुधबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले छानबिन गर्ने जिम्मा गृह मन्त्रालयलाई दिएको छ ।
बानेश्वरमा भएको उक्त घटनापछि आचार्यलाई उपचारका लागि पुर्याइएको कीर्तिपुर अस्पतालले जलेर उपचारका लागि अस्पताल आएकामध्ये २२ प्रतिशत मानिसहरूको मृत्यु हुने गरेको जनाएको छ । जलेर उपचारका लागि अस्पताल पुग्ने गरेका सय जनामध्ये करिब २२ जनाको मृत्यु हुने गरेको अस्पतालको तथ्याङ्क छ ।
तर, जलेका व्यक्तिलाई तुरुन्त अस्पताल पुर्याउन सके मृत्यु हुनेको संख्या केही हदसम्म कम हुन सक्ने अस्पतालका निर्देशक डा. शंकरमान राई बताउँछन् । ‘धेरै मृत्यु हुनुको एउटा कारण समयमै बिरामीले सही उपचार नपाउनु नै हो । धेरै जलेका बिरामीलाई आईसीयू र भेन्टिलेटरमा राख्नुपर्ने भए पनि धेरैजसो अस्पतालमा यसको सुविधा छैन,’ राई भन्छन् ।
डा. शंकरमान राईकाठमाडौं उपत्यकासँगै जिल्लाबाहिरबाट जलेका बिरामीलाई कीर्तिपुर अस्पताल नै रिफर गरिँदै आएको छ । उपचारका लागि अस्पताल आइपुग्दा नै कतिपयको अवस्था गम्भीर भइसकेको हुने राई बताउँछन् । ‘अन्य ठाउँबाट कीर्तिपुर अस्पतालमा रिफर गरिने बिरामी कतिपय अन्तिम अवस्थामा पुग्ने गर्छन् । जसले गर्दा उनीहरूलाई बचाउनै गाह्रो हुन्छ,’ उनले भने ।
राईका अनुसार अस्पताल पुगेका करिब २२ प्रतिशतको मृत्यु हुने तथ्याङ्क कीर्तिपुर अस्पतालको मात्रै हो । जलेका बिरामीको उपचारका लागि विभिन्न वार्ड छुट्याएका अस्पतालहरूले पनि कीर्तिपुर नै रिफर गर्दै आइरहेका छन् ।
उपचार गरिरहेका अस्पतालले बिरामी अवस्था गम्भीर भएपछि मात्र कीर्तिपुर अस्पतालमा पठाउने गरेको डा. राई बताउँछन् । ‘धेरै संख्यालाई हामी बचाउन नसक्ने रहेछौँ । यो समस्या ज्युँका त्युँ नै छ,' उनी भन्छन्, 'अर्को समस्या भनेको अर्को अस्पतालमा उपचार हुँदै गरेको बिरामी सिरियस भए भने मात्र हामीकहाँ रिफर गर्ने चलन छ ।’ बिरामीलाई आईसीयू वा भेन्टिलेटर आवश्यक पर्ने अवस्थामा मात्र अरु अस्पतालले रिफर गर्ने गरेको उनी बताउँछन् ।
जलेका बिरामीलाई आवश्यक पर्ने आईसीयू र भेन्टिलेटरको सुविधा कीर्तिपुर अस्पतालमा मात्रै छ ।
‘त्यसैले जलेको बिरामी हामीकहाँ पुग्यो भन्दैमा बाँच्छ नै भन्ने हुँदैन । हामीकहाँ पुग्दा धेरै ढिलो भइसकेको हुन सक्छ । जसले गर्दा हामीले धेरै कोसिस गर्दा पनि मृत्यु दर घटाउन सकिरहेका छैनौँ ।’
जलेका व्यक्तिलाई तत्काल के गर्ने ?
कोही जलेको छ भने तुरुन्तै जलेको ठाउँमा वा शरीरमा आधा घण्टासम्म पानी हालिरहनुपर्छ । कुनै भागमा मात्रै जलेको छ भने उक्त व्यक्तिलाई अन्य भागमा चिसो नहुने गरी जलेको भागमा पानी खन्याइरहनुपर्छ ।
डा. राईका अनुसार पानी हालिसकेपछि नजिकैको हेल्थपोष्ट वा अस्पतालमा लैजानुपर्छ । कोही व्यक्ति जल्नेबित्तिकै अस्पताल पुर्याइएको छ भने अस्पतालका स्वास्थ्यकर्मीले जलेको ठाउँमा पानी लगाउनुपर्छ ।
जलेको घाउमा पानी लगाउनुपर्छ भन्ने धेरै चिकित्सकलाई थाहा नहुन सक्ने डा. राई बताउँछन् । ‘अर्को कुरा, पानी लगाउनुपर्ने समयमा हामी अस्पतालका लागि कुदिरहेका हुन्छौँ । जलेको ठाउँमा पानी लगाउँदा जलेको घाउ गहिरो हुन पाउँदैन । जलेर जति क्षति भयो, भइहाल्छ । घाउमा पानी हाल्नाले तातो गहिरोसम्म जान पाउँदैन र लामो समयसम्म तातो बसिरहँदैन,’ उनले भने ।
कीर्तिपुर अस्पतालडा. राईका अनुसार जलेको ठाउँमा पानी लगाउने काम अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । धेरैले जलेको ठाउँमा पानी लगाउन दिँदैनन् । तर त्यसो गर्नुहुँदैन । जतिसक्यो चाँडो जलेको ठाउँमा पानी लगाउनुपर्छ ।
तुरुन्तै अस्पताल पुगेको अवस्थामा २० प्रतिशतभन्दा धेरै जलेको छ भने नसाबाट ५ देखि ८ लिटरसम्म पानी दिनुपर्ने डा. राई बताउँछन् । तर, यो वयष्कका हकमा लागू हुन्छ । ‘शरीरभरको रगत निकाल्यो भने जम्मा ५ लिटर हुन्छ । ८ लिटरसम्म पानी नसाबाट दिनु भनेको रगतको ‘भोल्युम’भन्दा धेरै पानी दिनुपर्छ भन्ने हो । त्यति पानी बिरामीले पाएन भने उसलाई बचाउन गाह्रो हुन्छ,’ उनले भने । जलेका बिरामीका लागि सबैभन्दा ठूलो समस्या यही देखिएको उनी बताउँछन् ।
अस्पतालको तथ्याङ्कअनुसार ९० प्रतिशतभन्दा बढी बिरामी काठमाडौंबाहिरबाट आउँछन् । टाढा–टाढाबाट एम्बुलेन्समा आउँदा उनीहरूलाई पानी दिने व्यवस्था हुँदैन । बिरामीलाई एम्बुलेन्समै पानी दिनुपर्ने भए पनि त्यो नेपालमा सम्भव नभएको डा. राई बताउँछन् ।
‘यहाँको एम्बुलेन्स ट्याक्सीजस्तै हुन्छ । एउटा बिरामीलाई हाम्रो अस्पतालसम्म पुग्न १२ घण्टा लाग्छ भने उसले १२ घण्टासम्म पानी पाउँदैन,' उनी भन्छन्, 'जलेको ८ घण्टाभित्रमा शरीरमा चढाउनुपर्ने पानीको आधा पानी दिइसक्नुपर्छ ।’
नेपालका अधिकांश चिकित्सकलाई जलेका व्यक्तिलाई पानी लगाउनुपर्छ भन्नेसमेत थाहा नभएको उनले बताए ।
अस्पतालले जलेका व्यक्तिहरूको सहजताका लागि टोल फ्रि नम्बर पनि बनाएको छ । यससम्बन्धी समस्या आए १६६००१५१००० नम्बरमा फोन गरेर आफ्नो समस्या र के गर्ने, कुन अस्पतालमा लैजानेबारेमा जानकारी लिन सकिन्छ ।
प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ १२, २०७९ १९:१९
-1743661115.jpg)
-1743579183-1743604118.jpg)
