प्रचण्डको सारथि बनेर डा. श्रेष्ठको दोस्रोपटक योजना आयोग यात्रा, कस्ता छन् चुनौती ?

प्रचण्डको सारथि बनेर डा. श्रेष्ठको दोस्रोपटक योजना आयोग यात्रा, कस्ता छन् चुनौती ?

A+ A A-

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले तेस्रो कार्यकालका लागि कार्यकारी प्रमुखको नेतृत्व गरिरहँदा उनलाई साथ दिन राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्षमा डा. मीनबहादुर श्रेष्ठलाई नियुक्त गरिएको छ ।

डा. श्रेष्ठ यसअघि पनि प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारको पालामा राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्ष बनेका थिए । उनी लामो समय राष्ट्र बैंकका बसेर काम गरी कार्यकारी निर्देशकसमेत बनेका व्यक्ति हुन् । नेपालको वित्तीय क्षेत्रमा विद्यावारिधि गरेका श्रेष्ठले १० वर्ष लामो अवधि राष्ट्र बैंकको प्रमुख विभाग मानिने अनुसन्धान विभागमा बसेर काम गरेका थिए । उनले राष्ट्र बैंक छोड्नुअघि राष्ट्र ऋण व्यवस्थापन विभागमा बसेर काम गरेका थिए ।

नेपाल जनप्रशासन क्याम्पसमा स्ववियु सचिवसमेत भएका उनी राष्ट्र बैंकमा माओवादीनिकटका रूपमा चिनिन्थे । उनलाई २०७३ सालमा बनेको प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्षमा नियुक्ति गरेको थियो ।६२ वर्षीय श्रेष्ठ २०४४ साल फागुनमा राष्ट्र बैंकमा प्रवेश गरेकोमा २०७३ सालमा राष्ट्र बैंकबाट बाहिरिएका थिए । राष्ट्र बैंकमा रहँदा क्षमतावान् कार्यकारी निर्देशकका रूपमा परिचित उनी म्याक्रो र माइक्रो अर्थतन्त्रको ज्ञाताका रूपमा चिनिन्छन् ।

राजनीतिशास्त्रमा एमए, कानुनमा एलएलबी, बेलायतबाट बिजनेस प्रशासनमा एमबीए गरेका श्रेष्ठले २०६२ मा अस्ट्रेलियाबाट नेपालको वित्तीय उदारीकरणमा विद्यावारिधि गरेका हुन् । उनी योजना आयोगका उपाध्यक्ष रहँदा अर्थशास्त्री डा.स्वर्णिम वाग्लेलगायत सदस्य बनेका थिए । उनले वाग्लेकै नेतृत्वमा योजना आयोग रिफर्म उपसमिति गठनसमेत गरेका थिए । उनी उपाध्यक्ष भएको समयमा बजेटमा परेका कार्यक्रम स्वत: अख्तियारी जाने व्यवस्थाको पहल सुरु गरेका थिए ।

योजना आयोगबाट बाहिरिएपछि पनि उनी पार्टी र सरकारका विभिन्न निकायको अध्ययनमा संलग्न थिए । अघिल्लो सरकारकै पालमा पुस पहिलो साता उनकै नेतृत्वमा सरकारले सार्वजनिक संस्थानहरूलाई सुधारका लागि विशेष कार्यदल गठन गरेको थियो । तत्कालीन नेकपा नेतृत्वको सरकार बन्नुभन्दा पहिले सुशासन र समृद्धिको मार्गचित्र बनाउनका लागि नेता वामदेव गौतमको नेतृत्वमा गठन भएको कमिटीमा विज्ञहरूको तर्फबाट श्रेष्ठ र युवराज खतिवडाले काम गरेका थिए ।

नेसनल बैंकिङ इन्स्टिच्युटका पूर्वनिर्देशकसमेत रहेका श्रेष्ठ स्वयम्‌ले पनि बेला बखतमा राष्ट्रिय योजना आयोगको औचित्य र यसले गरेका काम कारबाहीमाथि प्रश्न नउठाएको भने होइन । छिमेकी देशहरूले यस्ता प्रकृतिका आयोगलाई फरक ढंगले चलाएको अवस्थामा नेपालमा राष्ट्रिय प्राकृतिक तथा वित्त आयोगको गठन गरिएसँगै योजना आयोगको भूमिकामाथि प्रश्न उठाइएको छ ।

डा. श्रेष्ठ भने वित्त आयोगका कारण योजना आयोगको काम धेरै घटे पनि योजना आयोगले गर्नुपर्ने काम धेरै रहेको प्रतिक्रिया दिन्छन् । अहिले राष्ट्रिय अर्थतन्त्र कमजोर बनेको, मौद्रिक र वित्तीय नीतिहरूबीच तालमेल मिलाउन समस्या परेको र अनौपचारिक अर्थतन्त्र फस्टाएको अवस्थामा योजना आयोगको उपाध्यक्ष बन्नु उनका लागि सहज भने छैन ।

सरकारले अघिल्लो वर्ष उठेको राजस्वभन्दा ३१ प्रतिशत बढी राजस्व उठ्ने लक्षसहित बजेट बनाएको अवस्थामा १५ देखि २० प्रतिशत राजस्वमा गिरावट आएको सन्दर्भ, आगामी बजेटमा स्रोतको चुनौती र १६औँ पञ्चवर्षीय योजना निर्माणको क्रममा श्रेष्ठले योजना आयोगको नेतृत्व गरेका छन् । उनले लिने नीति र बनाउने योजनाले प्रचण्डको तेस्रो कार्यकाल सफल वा असफल हुने भन्ने विषयसमेत जोडेको छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ ९, २०७९ १५:४७