राष्ट्रपति र सभामुख चुनावमा कस्तो हुन्छ कांग्रेसको रणनीति ?

A+ A A-

५ माघमा बस्ने प्रतिनिधिसभा बैठकमा सभामुख चयनका लागि निर्वाचन हुँदैछ । संसद् सचिवालयले ३ गते निर्वाचनको कार्यतालिका प्रकाशन गर्नेछ भने ४ गते मनोनयन दर्ता गर्ने कार्यसूची छ । मनोनयन दर्ता गर्न १ दिन बाँकी हुँदासमेत नेपाली कांग्रेसले सभामुखको उम्मेदवार तय गरिसकेको छैन । प्रतिपक्षी कांग्रेस मात्र होइन, सत्ता गठबन्धनले पनि सभामुखको उम्मेदवार तय गरेको छैन । सत्ता गठबन्धनको भागवण्डामा सभामुख एमालेले पाउने सहमति छ ।

सोमबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग लामो वार्ता गरे । ओलीसँगको लन्चसहितको छलफलका लागि प्रचण्ड बालकोट पुगेका थिए । ओलीलाई भेटेर बालकोटबाट बाहिरिँदै गर्दा प्रचण्डले सभामुखको निर्वाचनबारे भोलि (मंगलबार) थाहा हुने प्रतिक्रिया दिए । सभामुखबारे सञ्चारकर्मीको प्रश्नमा प्रचण्डले भने, ‘विश्वासको मत दिने सबै पार्टीको नेताहरूसँग छलफल भइरहेको छ । कांग्रेससँग पनि छलफल हुन्छ । भोलि थाहा हुन्छ ।’

राष्ट्रपति र सभामुखका सन्दर्भमा कांग्रेससँग पनि छलफल गर्ने प्रचण्डको अभिव्यक्तिपछि एमालेमा संशय छ । सोमबार पनि ओली-प्रचण्डबीच मन्त्रिपरिषद्लाई पूर्णता दिने, राष्ट्रपति र सभामुख निर्वाचनका सम्बन्धमा छलफल भयो ।

ओली-प्रचण्ड बैठकलगत्तै एमालेको उपाध्यक्ष तथा उपप्रधानमन्त्री एवम् अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले सत्ता साझेदार दल एक ठाउँमा भएको प्रस्टीकरण दिए । प्रधानमन्त्री प्रचण्डको अभिव्यक्तिपछि एमालेमा संशय व्यक्त गरिरहेको चर्चा चलिरहेको बेलामा उनले कुनै समस्या नभएको बताए । उनले भने, ‘भोलि विश्वासको मत दिने दलहरूसँग बस्न लागेको बैठक हो । त्यहाँ उहाँहरूको विचार पनि सुनिन्छ । हाम्रा कुराहरू पनि राखिन्छ ।’

कांग्रेससँग पनि सल्लाह गर्ने प्रचण्डको अभिव्यक्तिबारे सञ्चारकर्मीको प्रश्नमा पौडेलले भने, ‘सरकार जेजस्तो राजनीतिक दलहरूको सहमतिमा अगाडि बढेको छ गतिका साथ द्रुत गतिमा अगाडि बढ्छ ।’ उनले सरकारको आयुको बारेमा शंका गर्नुपर्ने ठाउँ नभएको बताए ।

कांग्रेसमा अर्जुननरसिंह केसी, रमेश लेखकलगायतलाई सभामुखको उम्मेदवार बनाउन केही नेताहरूले लबिङ गरिरहेका छन् । केसी पनि देशले आवश्यक ठाने आफू तयार रहेको बताउँछन् । भागवण्डाको राजनीतिमा सामेल नहुने र सभामुख बनाइदिन कसैलाई अनुरोध पनि नगरेको उनले बताए । ‘म भागवण्डाको राजनीतिमा सामेल हुन चाहान्न । आवश्यक परेको खण्डमा मेरो अनुभव लगाउँछु भन्ने हो । सांसदको जटिल अवस्थालाई व्यवस्थापन गर्ने उपयुक्त व्यक्ति हुँ,’ केसीले शिलापत्रसँग भने, ‘म पदको पछाडि लाग्दिनँ । योग्यता र क्षमताभन्दा भागवण्डाको राजनीति छ । प्रतिरक्षारत छु हेरौँ । तर, आकांक्षीको लाइनमा म छैन ।’

कांग्रेसले प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारलाई विश्वासको मत दियो । पार्टीमा देखिएको असन्तुष्टिका बाबजुद सभापति शेरबहादुर देउवाको जोडबलमा कांग्रेसले प्रचण्डलाई विश्वासको मत दिएको हो । कांग्रेसले राष्ट्रपति पाउने गरी विश्वासको मत दिने राजनीतिक दाउ देउवाले खेलेको देउवानिकट नेताहरूको दाबी छ ।

कांग्रेसले सरकारलाई विश्वासको मत दिएपछि के पाउँछ भन्ने निश्चित छैन । ‘प्रधानमन्त्रीले सबैसँग सहमति गर्छु भन्नुभएको छ । गठबन्धनमा कस्तो सहमति गर्नुभएको छ ? त्यसलाई तोडेर नयाँ सहमति पुग्न कति तयार हुनुहुन्छ धेरै कुरा हेर्न बाँकी छ,’ केसीले शिलापत्रसँग भने, ‘हामीसँगको वार्तामा बस्दा गठबन्धनमा सहमति हुने वातावरण हुन्छ कि हुँदैन । त्यसपछि न कांग्रेसले राष्ट्रपति सभामुख के पाउने भन्न सकिएला ।’

कांग्रेसको ध्यान सभामुखमा भन्दा राष्ट्रपतिमा बढी छ । ‘हाम्रो चाहना सभामुख उपसभामुख भन्दा धेरै राष्ट्रपति हो,’ कांग्रेसका एक सांसदले शिलापत्रसँग भने, ‘अघिल्लो गठबन्धन हामीले जोगाउन सकेनौँ । त्यो भन्दैमा सबै गुमाउने हाम्रो उद्देश्य हैन । त्यसकारण राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, सभामुख र उपसभामुखमा हामीले खेल्ने हो । हाम्रो राष्ट्रपतिमा बढी ध्यान केन्द्रित छ ।’

नागरिकता विधेयक र संसद् विघटनको घटनाले राष्ट्रपतिमा दलहरूको चासो छ । आलंकारिक भए पनि राष्ट्रपतिले पूर्वपार्टीको इशारामा काम गर्ने हुँदा वास्तविक शक्ति गुमाउन दलहरू चाहँदैनन् । कांग्रेस प्रवक्ता प्रकाशरण महत विश्वासको मत पाएपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्डले खेल्ने भूमिका पनि महत्त्वपूर्ण हुने तर्क गर्छन् ।

‘अहिले कुन प्राथमिकताभन्दा पनि सर्वदलीय बैठकमा कुरा हुन्छ । समग्रमा सबैको साझा संस्थाको रूपमा राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, सभामुख, उपसभामुखको चयन होस् भन्ने हाम्रो दृष्टिकोण हो,’ महतले शिलापत्रसँग भने, ‘त्यसमा साझा दृष्टिकोण बन्यो भने स्वागतयोग्य हुन्छ बनेन र एकलौटी किसिमबाट जाने भयो भने हामीले हाम्रो बाटो तय गर्छौं ।’

पछिल्लो समय राष्ट्रपतिको भूमिकामा कांग्रेस सन्तुष्ट छैन । जसका कारण आफूअनुकूलको व्यक्तित्वको खोजीमा कांग्रेस छ । ‘राष्ट्रपति संस्थाको दुरुपयोग भएको छ त्यहाँ साझा व्यत्तित्व हुनुपर्ने देखियो । सभामुख संसदको साझा नेतृत्व गर्नुपर्ने भएकाले त्यही किसिमको व्यक्ति चाहिन्छ,’ प्रवक्ता महत भन्छन् ।

कांग्रेसबाट राष्ट्रपतिको आकांक्षी रहेका नेता गोपालमान श्रेष्ठ राष्ट्रपति र सभामुख दुवै पदमा कांग्रेसको उम्मेदवारी रहने बताउँछन् । ‘प्रधानमन्त्रीले कसरी हेर्नुहुन्छ ? हामीले उहाँको आग्रहअनुसार पूरा गरेका छौँ । १० गते भएको मिस्टेकलाई पनि करेक्सन गर्ने बाटोमा गएका छौँ,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘अब प्रधानमन्त्रीको पालो छ । उहाँलाई कताबाट सरल हुन्छ, त्यो बाटो उहाँले हेर्नुहुन्छ ।’

तर, सभामुखमा भने समझदारी हुने सम्भावना नरहेको उनले बताए । ‘राष्ट्रपतिको चुनावका लागि समय छ । सभामुखमा समझदारी हुने सम्भावना कम भएकाले सभामुखमा कांग्रेसले आफ्नो उम्मेदवारी प्रस्तुत गर्छ,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ २, २०७९ १८:५४