वाणिज्य बैंककाे सङ्ख्या ३२ बाट २० तिर : यस्ता हुनेछन् मर्जरपछिका बैंक

A+ A A-

१ माघदेखि मुलुकमा जम्मा २२ वटा वाणिज्य बैंक सञ्चालनमा रहने भएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले प्रोत्साहन र दबाब दिएर बैंकको संख्या घटाउने पुँजी बढाउने नीति लिएपछि यही पुसमा नै वाणिज्य बैंकको संख्या २२ मा झरेको हो ।

सन् १९८० मा जम्मा दुईवटा वाणिज्य बैंक अस्तित्वमा रहेकोमा सन् २०१२ मा आइपुग्दा सबैभन्दा बढी ३२ वटा पुगे । सन् २०२० बाट घट्न घटाउन सुरु गरिएकोमा साढे दुई वर्षको अवधिमा १० वटा बैंक घटेका छन् ।

सन्	1980	1990	2000	2010	2012	2021	2023
संख्या	2	5	13	27	32	27	22

नेपाल राष्ट्र बैंकले २०७४ को मौद्रिक नीतिमार्फत वाणिज्‍य बैंकहरूको चुक्ता पुँजी वृद्धि गर्ने र संख्या घटाउने गरी नीति लिएको थियो । त्यसपछि २०७६ मा तत्कालीन ग्लोबल आईएमई बैंक र जनता बैंकबीच मर्जर भएर बीग मर्जरको सुरुवात भएकोमा गत असारमा नबिल बैंकले नेपाल बंगलादेश बैंक प्राप्त गरेको थियो ।

पुसमा मात्रै आठवटा बैंकहरू एक आपसमा मर्जर र प्राप्‍तिमा जान थालेका छन् । कुमारी बैंक र नेपाल क्रेडिट एन्ड कमर्स बैंक एक आपसमा गाभिएर आइतबारदेखि ‘कुमारी बैंक लिमिटेड’को नामबाट कारोबार सञ्चालनमा आएको छ ।

दर्जनभन्दा बढी बैंक तथा वित्तीय संस्था ‘मर्ज’ गरिसकेको ग्लोबल आईएमई बैंक र बैंक अफ काठमाण्डूको एकीकृत कारोबार आगामी सोमबारदेखि ‘ग्लोबल आईएमई बैंक लिमिटेड’का नामबाट हुँदैछ । प्रभु बैंकले सेन्चुरी कमर्सियल बैंकलाई प्राप्ति गरेपछि सम्पूर्ण वित्तीय कारोबार एकीकृत रूपमा मङ्गलबारदेखि ‘प्रभु बैंक लिमिटेड’ का नामबाट हुँदैछ ।

यस्तै बुधबारदेखि नै नेपाल इन्भेस्टमेन्ट बैंक र मेगा बैंक नेपाल मर्ज भएर नेपाल इन्भेस्टमेन्ट मेगा बैंक लिमिटेडको नामबाट एकीकृत कारोबार सुरु गर्दैछन् । हिमालयन बैंक र सिभिल बैंक पनि आगामी माघदेखि एकीकृत कारोबार सुरु गर्दैछन् । यसो हुँदा बैंकको संख्या २० वटामा झर्ने छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकको अध्ययनले नेपालमा वाणिज्य बैंकको सङ्ख्या बढी भएको तथा बढीमा १५ वटा वाणिज्य बैंकमात्र मुलुकमा आवश्यक भएको देखाएको थियो । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सङ्ख्या घटाउन मर्जर तथा एक्विजिसनमा जान सो अध्ययनले सुझाएको छ । साथै प्रतिस्पर्धा नहुनेमा चनाखो बन्न पनि सुझाव दिएको छ ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई एक आपसमा गाभ्न/गाभिन प्रोत्साहित गर्ने राष्ट्र बैंकको नीतिगत व्यवस्थालाई यस आर्थिक वर्षमा पनि निरन्तरता दिइएको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्था एक आपसमा गाभ्ने वा गाभिनेसम्बन्धी विनियमावली, २०७३ कार्यान्वयनमा आएपछि गाभ्ने/गाभिने (मर्जर) तथा प्राप्ति (एक्विजिसन)को कार्यले गति लिएको छ ।

राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षदेखि मर्जरमा जाने बैंकलाई सहुलियत नदिने बताएपछि असारयता नै आधा दर्जन बढी बैंकले मर्जरमा जाने सम्झौता गरेका थिए । राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिमार्फत पुससम्म एकीकृत कारोबार गर्ने बैंकले मात्रै नियामकीय सुविधा पाउने बताएको छ । यसले गर्दा उनीहरूलाई चाँडै मर्जर प्रक्रिया सकेर एकीकृत कारोबार थाल्न दबाब बढेको छ ।

सबैभन्दा ठूलो बैंक

दुई दर्जन बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई मर्ज गरिसकेको ग्लोबल आईएमई बैंक पछिल्लो समय बैंक अफ काठमाण्डूसँग ‘मर्ज’ भएपछि मुलुककै ठूलो वाणिज्य बैंक बन्दै छ । ‘मर्जर’पश्चात् बैंकको कुल पुँजी ५७ अर्ब रुपैयाँ, चुक्तापुँजी ३५.७७ अर्ब, कुल निक्षेप चार खर्ब, कुल कर्जा तीन खर्ब ७९ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी पुग्ने भएको छ ।

२१ वटा बैंक तथा वित्तीय संस्था गाभिएर बन्ने ग्लोबल आईएमई बीओके लिमिटेडमा पाँचवटा वाणिज्य बैंक, १० वटा विकास बैंक तथा छवटा फाइनान्स कम्पनी समाहित भइसकेका छन् ।

साथै, दुवै बैंकले असोज मसान्तसम्म एक अर्ब ४७ करोड रुपैयाँभन्दा बढी खुद नाफा आर्जन गरिसकेका छन् ।

दुई बैंकको मर्जरपश्चात् कुल ३९६ शाखा कार्यालय, ३६८ एटीएम, २७५ शाखा रहित बैंकिङ सेवा, ६१ विस्तारित शाखा कार्यालय, तीनवटा विदेशस्थित सम्पर्क कार्यालय, ४० लाखभन्दा बढी ग्राहकसहित अन्य धेरै वित्तीय परिसूचकहरूमा ग्लोबल आईएमई बीओके लिमिटेड मुलुकको सबैभन्दा ठूलो बैंक हुने भएको छ ।

कुमारी र एनसीसी

कुमारीमा एनसीसी बैंक गाभिएसँगै कारोबार कुमारी बैंककै नामबाट सुरु गरिसेका छन् । मर्जरपछि बैंकको चुक्ता पुँजी २६ अर्ब २३ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । बैंकको निक्षेप संकलन ३ खर्ब २ अर्ब र कर्जा लगानी २ खर्ब ८० अर्ब रुपैयाँ छ ।

३०६ वटा शाखा सञ्जाल, ४७ एक्सटेन्सन काउन्टर, ६२ शाखारहित बैकिङ र ३४५ वटा एटीएम पुगेको छ । अहिले कुमारी बैंकको कार्यालय टंगालमै बैंकको प्रधान कार्यालय राखिएको छ ।

प्रभु र सेञ्चुरी

दुवै बैंकबीच एक बराबर एक अनुपातमा मर्ज हुने भएका हुन् । मर्जरपछि बैंकको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत (सीईओ)मा प्रभु बैंकका अशोक शेरचन र डेपुटी सीइओमा सेञ्चुरी बैंकका सीईओ मनोज न्यौपाने बन्नेछन्।

प्रभु बैंक र सेञ्चुरी कमर्सियल बैंकबीच गत साउन १५ मा मर्जर सम्झौता भएको थियो । प्रभु बैंकको चुक्ता पुँजी १२ अर्ब ७० करोड छ भने सेञ्चुरी बैंकको चुक्ता पुँजी नौ अर्ब ५५ करोड छ।

इन्भेष्टमेन्ट र मेगा

इन्भेष्टमेन्ट र मेगा बैंक १००ः०.९० अनुपातमा मर्ज भएका हुन् । अब मेगा बैंकका १०० कित्ता शेयरधनीले नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकको ९० कित्ता प्राप्त गर्नेछन् । हाल नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकको चुक्ता पुँजी १८ अर्ब ३० करोड रुपैयाँ छ भने मेगाको १६ अर्ब १२ करोड रुपैयाँ छ । ९० प्रतिशतको स्वापमा मर्जर हुँदा नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंक लिमिटेडको चुक्ता पुँजी ३३ अर्ब हाराहारी पुग्नेछ । पुस २७ गतेदेखि एकीकृत कारोबार हुने भएपछि डाटा माइग्रेशन गर्न दुवै बैंकको पुस २५ र २६ गते सबै सेवाहरू अवरुद्ध हुनेछन् ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस २४, २०७९ ०९:०५