रिस्कबाटै उदाएका गगनले प्रधानमन्त्रीका लागि लिएको अर्को रिस्क

A+ A A-

४ मंसिरमा भएको चुनावमा काठमाडौं ४ बाट उम्मेदवार बनेपछि कांग्रेस महामन्त्री गगनकुमार थापाले घोषणा गरे– अब प्रधानमन्त्रीका लागि पार्टी संसदीय दलको नेतामा उम्मेदवारी दिनेछु । उनलाई त्यति बेला राम्रोसँग थाहा थियो– पहिला संसदीय चुनाव जित्नुपर्छ, त्यो चुनाव जितेर अर्को चुनाव पनि लड्नुपर्नेछ । उनले आफूलाई भावी प्रधानमन्त्रीका रूपमा प्रचार गर्दा संसदीय चुनावमै असहयोग हुने रिस्क लिएका थिए । राजनीतिमा रिस्क मोलेरै अगाडि बढिरहेका थापा संसदीय दलको चुनावमा गणित आफ्नो पक्षमा छैन भन्ने जान्दाजान्दै पनि त्यो रिस्क लिन अहिले कम्मर कसेर लागेका छन् ।

राजनीतिमा रिस्क नलिए अगाडि बढिँदैन भन्ने बुझेका थापाले देशमा सक्रिय राजतन्त्र रहेका बेला सडकमा गणतन्त्रको नारा लगाएर रिस्क मोलेका थिए । २०६२–६३ को जनआन्दोलन सुरु हुनुभन्दा पहिलादेखि नै उनले सडकमा गणतन्त्रको नारा लगाइसकेका थिए । उनलाई त्यति बेला पनि थाहा थियो – आफ्नै पार्टीको पनि यसमा सहयोग हुनेछैन भन्ने । तत्कालीन नेविसंघका महामन्त्री थापाको गणतन्त्रवादी नारालाई कांग्रेसका तत्कालीन सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले स्वीकारेनन् । राज्यसत्ताले उनलाई राजद्रोहको मुद्दामा जेल हाल्यो ।

उनी जेलमै रहेका बेला पोखरामा नेविसंघको महाधिवेशनको तयारी भयो । तर, गगन थापाबिनाको महाधिवेशन हुन नसक्ने भन्दै सो महाधिवेशन विथोलियो । थापा नेविसंघ अध्यक्षको उम्मेदवार नहुने सर्तमा २०६३ मा चितवन नेविसंघको महाधिवेशन भयो । थापा आफू त उम्मेदवार बनेनन् तर, पार्टी संस्थापनको सहयोग पाएका विकास कोइरालाविरुद्ध प्रदीप पौडेललाई अगाडि सारेर निर्वाचित गराइदिए । उनले त्यति बेला पनि पार्टी नेतृत्वविरुद्ध जान रिस्क लिएका थिए ।

५१ सालमा त्रिचन्द्र क्याम्पसको स्ववियु सदस्य निर्वाचित भएर विद्यार्थी राजनीतिमा प्रवेश गरेका उनी अहिले नेपाली राजनीतिको मानकको रूपमा स्थापित छन् ।

२०४८ सालमा नेविसंघ काठमाडौं वडा नं ३३ को सचिव चुनिएका गगनको राजनीतिक यात्रा सुरु एमालेको ९ महिने सरकारको समयमा भएको थियो । तत्कालीन समयमा मूल्यवृद्धिको विरोधमा नेविसंघले नेपाल बन्द आह्वान गर्दा थापा पक्राउ परे ।

मिडिया कभरेज पाउन थालेका थापा शिक्षा र स्वास्थ्यमा नागरिकको समान पहुँच नभएसम्म विद्यार्थी आन्दोलन जारी राख्नुपर्छ भन्ने तर्क राख्थे ।

त्रिचन्द्रमा स्ववियु सचिव हुँदै सभापतिमा निर्वाचित बने । ५९ सालमा नेविसंघको महामन्त्री बनेपछि गगनको राजनीतिक माइलेज बढ्यो ।

नेपालमा गणतन्त्रको आन्दोलन र उच्चारण गर्नेमा कांग्रेसका नेता तत्कालीन नेविसंघ अध्यक्ष गुरुराज घिमिरे र थापाको नाम विद्यार्थी आन्दोलनमा चर्चित बन्यो । २०६१ साल माघमा तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले सत्ता हातमा लिँदा थापा नेविसंघको महामन्त्री थिए ।

राजनीतिक दलका शीर्ष नेता कोही पक्राउ परे र कोही नजरबन्दमा अनि कोही भूमिगत थिए । थापाले प्रजातन्त्र र नागरिक अधिकारप्रति वकालत गरिरहे ।

गणतन्त्रको नारा लगाउने घिमिरे र थापालाई जनताको भने साथ थियो । पार्टीले गणतन्त्रका पक्षमा औपचारिक निर्णय नगर्दै उनीहरूले गणतन्त्रका पक्षमा खुलेर नारा लगाएका थिए ।

आन्दोलनको अग्रपंक्तिमा रहेर राजतन्त्रको विरोध, नमुना जनमतसंग्रह लगायतको देशव्यापी अभियान सञ्चालन गर्दा उनी पक्राउ परेका थिए । नागरिक अगुवा कृष्ण पहाडी, देवेन्द्रराज पाण्डेको नेतृत्वमा रत्नपार्कमा भएको कार्यक्रममा राजतन्त्रविरुद्ध बोलेको आरोपमा उनलाई पक्राउ गरी राजद्रोहको मुद्दा लगाइयो ।

हिरासतमा परेका बेला कान्तिपुरमा प्रकाशित ‘लोकतन्त्रप्रतिको मेरो सक्रिय निष्ठा राजद्रोह हो भने त्यस्तो राजद्रोह मबाट जीवन पर्यन्त भइरहनेछ’भन्ने शीर्षकको लेख त्यति बेला निकै चर्चित भएको थियो ।

६२÷६३ को आन्दोलनमा थापाको भूमिका अगाडि आयो । २०६३ वैशाख ११ मा संसद् पुनर्स्थापना भएपछि थापा पार्टी राजनीतिमा सक्रिय भए । २०६४ सालको संविधानसभामा समानुपातिकतर्फबाट सभासद् निर्वाचित थापाले मौलिक अधिकार समितिमा रहेर काम गरे ।

गैरआवसीय नेपालीले नागरिकता पाउने विषय, आमाको नामबाट नागरिकता, १८ वर्षसम्म बालबालिकालाई राजनीतिक क्रियाकलापमा संलग्न नगराउने लगायत दलित अधिकार, महिला अधिकार, युवा अधिकार, आदिवासी जनजाति मधेसी समुदायको अधिकार, शिक्षा, स्वास्थ्य सामाजिक सुरक्षालगायतका क्षेत्रमा सांसद हुँदा उनले काम गरे ।थापाले २०७३ मा स्वास्थ्यमन्त्री हुँदा केही सुधारको काम गरे । उनले संसद्को कृषि तथा जलस्रोत समितिको सभापति भएर पनि काम गरे । नौ महिना स्वास्थ्यमन्त्री हुँदा दीर्घकालीन नीतिगत, कानुनी र संस्थागत संरचनाका सुधारात्मक कार्यको थालनी गरेको उनको दाबी छ ।

थापा कांग्रेसको १२औँ महाधिवेशनमा सर्वाधिक मत ल्याएर कांग्रेस केन्द्रीय सदस्यमा निर्वाचित भए । १३औँ महाधिवेशनमा युवा पुस्ता पार्टीको नेतृत्वमा आउने हिम्मत गर्नुपर्छ भनेर पार्टी महामन्त्रीमा प्रतिस्पर्धा गरे । यतिबेला पनि उनले आफ्नै ससुरा अर्जुननरसिंह केसीविरुद्ध उम्मेदवार हुने रिस्क लिएका थिए । जसले उनलाई पार्टीमा पनि स्थापित गर्‍यो पार्टी बाहिर पनि उनी नेता बन्दै गए। पार्टी १४ औँ महाधिवेशनमा होमिदा उनी निर्विकल्प महामन्त्रीको उम्मेदवार बने । उनलाई देउवा समूह देउवा इतर समूह दुवैले आफ्नो समूहबाट महामन्त्रीको उम्मेदवार बन्न प्रस्ताव गरेका थिए । उनी देउवा इतर समूहबाट महामन्त्रीको उम्मेदवार बनेर निर्वाचित भए ।

आफ्नो कुरा स्पष्ट राख्ने, नागरिकलाई हरेक मुद्दा बुझाउन सक्ने र नागरिकका मुद्दालाई बुझ्नसक्ने क्षमता उनले राख्छन् । ‘समुन्नत नेपाल र सम्मानित नेपाली’का लागि ’कांग्रेसलाई बुझिने, सुनिने र देखिने बनाउने’ अभियान उनको छ । प्रधानमन्त्री भएपछि गर्ने कामको लागि उनले प्रोजेक्ट गभर्मेन्ट अभियान चलाएका छन् ।

अबको १० वर्ष सक्रिय राजनीति गर्ने बताएका थापा कार्यकारी पद र पार्टीभित्रको राजनीतिक उचाइ सो समयमै पाउने बताउँछन् । तर, प्रधानमन्त्री बन्न उनलाई त्यति सजिलो छैन । पहिलो कुरा कांग्रेसले यो चुनावम एकल बहुमत ल्याएको छैन । अर्को कुरा उनले संसदीय दलमा लगभग हार्ने निश्चित भएको चुनाव लड्नुपर्ने छ । सभापति शेरबहादुर देउवाले बाँडेको टिकटमा उम्मेदवार भएर सांसद भएकाहरूको मत लिएर उनले जित निकाल्नुपर्ने चुनौती छ ।

त्यसमाथि १४ औँ महाधिवेशनमा एउटै समूहबाट सभापतिमा चुनाव लडेका नेता डा. शेखर कोइरालाले गगनको पक्षमा अहिलेसम्म मुख खोलेका छैनन् । बरु आफैँ उम्मेदवार बन्ने तयारीमा उनी रहेको बताइन्छ । शनिबार कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाकाे आयोजना गरेको चियापान कार्यक्रममा नेता कोइराला संसदीय दलको विषयमा भने, ‘संसदीय दलमा को लड्ने भन्ने नितान्त कांग्रेसभित्रको कुरा हो ।’ उनले स्पष्ट आफू नलड्ने पनि बताएनन्, गगनलाई समर्थन गर्ने पनि भनेनन् ।

कांग्रेसभित्र संसदीय दलको नेताका लागि अहिले मुख्यगरी ४ जना आकांक्षी देखिएका छन् । सभापति देउवा, वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल, डा. कोइराला र महामन्त्री थापा । कांग्रेस संस्थापन पक्षले देउवालाई संसदीय दलको नेताका रूपमा अगाडि सारे पनि संस्थापन इतर समूह अझै अलमलमै छ  । इतर समूहको उम्मेदवारबारे आकांक्षीबीच सहमति बनिसकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, पुस २, २०७९ २०:४८