प्रतिनिधिसभामा १३ प्रतिशत व्यवसायी, अधिकांश प्रत्यक्ष रोजाइबाट

A+ A A-

प्रतिनिधिसभामा प्रवेश पाउने २७५ सदस्यको नै करिब टुंगो लागेको छ । समानुपातिक सूचीबाट प्रवेश पाउने ११० सांसदकाे पनि दलहरूले निर्वाचन आयोगमा सूची बुझाएसँगै प्रतिनिधिसभा सदस्यको नाम करिब टुंगो लागेको हो ।

प्रत्यक्ष र समानुपातिक सूचीबाट प्रवेश पाउने २७५ सदस्यमध्ये १३ प्रतिशत भने व्यावसायिक पृष्ठभूमिका छन् । काेही व्यवसायमा अहिले पनि सक्रिय छन् ।

नेपाली कांग्रेसबाट नेपालका एक मात्रै खर्बपति सीजी ग्रुपका अध्यक्ष विनोद चौधरी प्रत्यक्ष निर्वाचन लड्दै संसद्‌मा पुग्दा प्रभु ग्रुपका अध्यक्ष देवीप्रकाश भट्टचन नेकपा एमालेको तर्फबाट समानुपातिक सांसद बन्‍ने भएका छन् ।

बैंकर तथा व्यवसायी वीरेन्द्र महतो जनता समाजवादी पार्टीको प्रतिनिधित्त्व गर्दै सिराहा ४ बाट प्रत्यक्ष निर्वाचित हुँदा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी, नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीबाट पनि व्यावसायिक पृष्ठभूमिका व्यक्ति सांसद भएका छन् ।

को–को छन् व्यावसायिक पृष्ठभूमिका सांसद

नाम	पार्टी	व्यवसाय तथा लगानी
विनोद चौधरी	कांग्रेस	उद्योग तथा सेवा
देवीप्रकाश भट्टचन	एमाले	उद्योग तथा सेवा
राजेन्द्र बजगाईं	कांग्रेस	पर्यटन
डा. सुनिल शर्मा	कांग्रेस	मेडिकल
श्यामकुमार घिमिरे	कांग्रेस	स्वास्थ्य
मोहन आचार्य	कांग्रेस	निर्माण
डा. वीरेन्द्र महतो	जसपा	बैंक
विक्रम पाण्डे	राप्रपा	निर्माण
एलपी साँवा लिम्बू	एमाले	म्यानपावर व्यवसाय
पूर्णबहादुर तामाङ (कान्छाराम)	कांग्रेस	निर्माण
दीपकबहादुर सिंह	राप्रपा	स्क्राप
सरस्वती बुजुमाई	कांग्रेस	निर्माण (पारिवारिक)
जुलीकुमारी महतो	एमाले	टेलिकम
सुशीला श्रेष्ठ	जसपा	शिक्षा
गणेश पराजुली	रास्वपा	हस्तकला
दीपक खड्का	कांग्रेस	जलविद्युत्
धनबहादुर बुढा	नेकपा एस	निर्माण
टेकबहादुर गुरुङ	कांग्रेस	म्यानपावर व्यवसाय
विष्णुकुमार कार्की	कांग्रेस	क्रसर
योगेश गौचन	कांग्रेस	होटल
योगेन्द्र मण्डल	स्वतन्त्र	लघुवित्त
दुर्लभ थापा	कांग्रेस	शिक्षा
भगवती चौधरी	एमाले	लघुवित्त
अशोक राई	जसपा	शिक्षा
राजकुमार गुप्ता	एमाले	स्टिल
राजेन्द्र पाण्डे	नेकपा एस	मेडिकल
प्रेम आले	नेकपा एस	होटल
सुशीला श्रेष्ठ	जसपा	शिक्षा
तेजुलाल चौधरी	नेकपा एस	शिक्षा
वसन्तकुमार नेम्वाङ	एमाले	जलविद्युत्
कृष्णकुमार श्रेष्ठ (किसान)	नेकपा एस	हाेटल/म्यानपावर
हरि ढकाल	रास्वपा	शेयर (पुँजीबजार)
दीपक गिरी	एमाले	क्रसर
डा चन्दा कार्की	रास्वपा	मेडिकल (अनुभव पृष्ठभूमि)
विराजभक्त श्रेष्ठ	रास्वपा	होटल रेस्टुरेण्ट

विगतका निर्वाचनमा प्रत्यक्ष चुनाव लड्ने व्यावसायिक पृष्ठभूमिका प्रतिनिधि न्यून हुने गरेकाे र समानुपातिक अधिक हुने गरेकोमा योपटक भने ठीक उल्टो उपस्थिति देखिएको छ । व्यावसायिक पृष्ठभूमिका सांसदहरूमध्ये १५ प्रतिशत समानुपातिक सूचीबाट र ८५ प्रतिशत प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीबाट आएका छन् । यीमध्येका अधिंकाश भने राजनीतिक रूपमा नै परिचित पात्र रहेका छन् ।

कांग्रेस

३३ जना व्यावसायिक पृष्ठभूमिका व्यक्तिले संसद्‌मा उपस्थिति जनाउँदा कांग्रेसको प्रतिनिधित्व गरेर आउने मात्रै १३ जना छन् । यीमध्ये पारिवारिक व्यावसायिक पृष्ठभूमि निर्माण व्यवसाय रहेको सरस्वती बजिमयबाहेक सबै प्रत्यक्ष निर्वाचन लडेर आएका छन् । खोटाङ घर भएकी सरस्वती बजिमयको पारिवारिक व्यवसाय भने निर्माण हो ।

यसमध्येका विनोद चौधरी अघिल्लो निर्वाचनमा समानुपातिक सांसद रहेका थिए । प्रत्यक्ष व्यावसायिक अनुभव ४० वर्ष लामो सम्हालेका चौधरी सीजी ग्रुपका अध्यक्ष हुन् भने नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका पूर्वअध्यक्ष, नेपाल उद्योग परिसंघका संस्थापक अध्यक्ष हुन् ।

अब बन्ने सरकारमा अर्थमन्त्रीका रूपमा चर्चामा रहेका चौधरी पछिल्लो एक दशक राजनीतिमा बढी सक्रिय छन् । विगतमा दुईपटक उनी समानुपातिक सूचीबाट सांसद बनेकोमा योपटक नवलपरासी पश्चिम १ बाट विजयी भएका हुन् ।

त्यस्तै, २०७४ को निर्वाचनमा पनि कांग्रेसबाट उम्मेदवार रहेका पूर्णबहादुर तामाङ (कान्छाराम) रामेछापबाट निर्वाचित भएका हुन् । उनी नेपाल निर्माण व्यवसायी महासंघका पूर्वअध्यक्षसेमत हुन् ।

त्यस्तै, अघिल्लो निर्वाचनमा मोरङ १ बाट कांग्रेसको तर्फबाट उम्मेदवार रहेका सुनील शर्मा यसपटक सोही क्षेत्रबाट निर्वाचित भएका छन् । उनी नोबेल मेडिकल कलेजका सञ्चालक हुन् । उनको लगानी काठमाडौं मेडिकल कलेज र नेपालगञ्‍ज मेडिकल केलजमा पनि छ ।

त्यस्तै, २०७४ को निर्वाचनमा कांग्रेसको तर्फबाट नै रसुवाबाट प्रत्यक्ष निर्वाचित मोहन आचार्य यसपटक पनि सोही क्षेत्रबाट निर्वाचित भएका छन् । उनी ठूला ठेकेदारमध्येमा पर्छन् । रसुवा कन्स्ट्रक्सनका सञ्चालक रहेका उनले अघिल्लोपटक संसद्को लेखा समितिमा बसेर काम गरेका थिए ।

त्यस्तै, जलविद्युत् क्षेत्रका लगानीकर्ता दीपक खड्का, म्यानपावर व्यवसायी टेकबहादुर गुरुङ पनि यसअघि नै सांसद बनिसकेका पात्रहरू हुन् । उल्लेखित प्रतिनिधहरू व्यवसायसँगै राजनीतिक प्रतिनिधिका रूपमा पनि उत्तिकै परिचित छन् ।

एमाले

नेकपा एमालेका तर्फबाट व्यावसायिक क्षेत्रमा पनि परिचित अनुहार, जो संसद्‌मा प्रवेश गरेका छन्, ती पात्र सात जना रहेका छन् ।

समानुपातिक सूचीबाट संसद् प्रवेश गर्ने पक्का भएका देवीप्रकाश भट्टचन प्रभु ग्रुपका अध्यक्ष हुन् । उनको बैंक तथा वित्त, पर्यटन, जलविद्युत्, कृषिलगायतको क्षेत्रमा लगानी छ । नेपाली कांग्रेसका नेताहरूको बीचमा उनको नाम परिचित रहे पनि हालसालै एमाले प्रवेश गरेर समानुपाति सांसदको सूचीमा उनी परेका हुन् ।

झापा–४ बाट निर्वाचित भएका लालप्रसाद (एलपी) २०७४ मा पनि सोही क्षेत्रबाट प्रत्यक्ष निर्वाचन लडेर निर्वाचित भएका थिए । उनी म्यानपावर व्यवसायी हुन् । पर्सा– ३ बाट प्रत्यक्ष निर्वाचन लडेर निर्वाचित भएका राजकुमार गुप्ता भाँडाकुँडा तथा स्टिल व्यवसायमा संलग्न छन् । उनीसहित एमाले सांसदमा व्यावसायिक क्षेत्रका परिचित अनुहार सात जना रहेका छन् ।

नेकपा माओवादी केन्द्रबाट निर्वाचित सांसदहरूमध्ये व्यावसायिक क्षेत्रमा परिचित अनुहार भने देखिएका छैनन् ।

व्यावसायिक पृष्ठभूमिका सांसद कुन पार्टीबाट कति जना ?

कांग्रेस : १३
एमाले : ७
जसपा : ४
रास्वपा : ४
नेपा एस : ४
राप्रपा : २
स्वतन्त्र : १

विज्ञता काम लाग्ला कि स्वार्थ बाझिएला ?

सामान्यतया राजनीतिमा आउने व्यक्तिलाई आउनूपूर्व व्यवसाय सोध्ने पनि गरिन्छ । किनकि राजनीति आफैँमा व्यवसाय होइन, यसबाट प्रत्यक्ष आम्दानी हुँदैन ।

तर, व्यावसायिक पृष्ठभूमि वा आम्दानी गर्ने अन्य व्यवसाय भएमा भने स्वार्थ बाझिने शंका गरिन्छ । राजनीतिमा हरेक क्षेत्रका प्रतिनिधिको सहभागितालाई स्वाभाविक रूपमा लिइए पनि व्यावसायिक प्रतिनिधि भने उल्लेख्य देखिएको छ ।

प्रतिनिधिसभा सदस्यहरूको काम विशेष कानुन निर्माणमा हुने गर्छ । नेपाल सरकारका पूर्वसचिव कृष्ण ज्ञवाली स्वार्थ बाझिने शंका उत्पन्न भए पनि त्यसबाट बच्न सके विज्ञता काम लाग्ने र असल कानुन निर्माणमा लाभ लिन सकिने बताउँछन् ।

'स्वार्थ बाझिने शंका गर्न सकिन्छ तर पनि आचारसंहिता बनाएर व्यवस्थित गर्न सकियो भने असल कानुन निर्माणका लागि विज्ञता लिन सकिन्छ', ज्ञवालीले भने ।

व्यवसायी तथा नेपाल इन्भेस्टमेन्ट फोरमका पूर्वअध्यक्ष अम्बिका पौडेल व्यावसायिक प्रतिनिधित्वले लगानीको वातावरण सिर्जना गर्नका लागि सहयोग पुग्‍ने बताउँछन् । 'नीति निर्मातालाई लगानीकर्ताको भावना र मर्म बुझाउन कठिन पर्ने र असल कानुन नबनेकै कारण लगानीको सुरक्षा नहुने शंकामा लगानी विस्तारमा समस्या भएको छ', उनले भने, 'तर, लगानीकर्ताको भावना बुझ्‍न सक्ने प्रतिनिधि जाँदा लगानीको वातावरण विस्तार गर्ने गरी कानुन बनाउन सहज हुने अपेक्षा गरिएको छ', पौडेलले भने ।

तर, राजनीतिमा नआएरै पनि दलका नेताहरूले प्रभावित गरेर निश्चित घरानाको स्वार्थपूर्ति हुने गरी विगतमा कानुनी सहजीकरण गरिदिएका धेरै उदाहरणहरू छन् । यसले सिंगो व्यावसायिक वातावरण सिर्जना हुनेभन्दा पनि निश्चित स्वार्थ समूहले लाभ लिएको अवस्थामा व्यवसायी नै नीति निर्माणमा हुँदा कस्तो भूमिका खेल्छन् भनेर शंका गरिने ठाउँ छन् ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, मंसिर २५, २०७९ २०:४८