सडकबाट प्रधानमन्त्रीका लागि दबाब दिन थालेका गगनलाई आफ्नै समूहभित्र सर्वसम्मत बन्न चुनौती

सडकबाट प्रधानमन्त्रीका लागि दबाब दिन थालेका गगनलाई आफ्नै समूहभित्र सर्वसम्मत बन्न चुनौती

A+ A A-

१७ मंसिर दिउँसो सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. अनुप सुवेदीलगायतको एउटा टोलीले नयाँ पुस्ताको प्रधानमन्त्रीको अपेक्षासहित प्रदर्शन गरे । माइतीघर मण्डलाको सडकमा उभिएर सुवेदीसहितका नागरिक समाजको एउटा पंक्तिले भनेको थियो, ‘निर्वाचनको निचोड, शीर्ष नेता बाटो छोड ।’ त्यसको सोझो अर्थचाहिँ कांग्रेस महामन्त्री गगनकुमार थापालाई प्रधानमन्त्री बनाउन दबाब दिनु थियो ।

त्यस दिन प्रदर्शनका क्रममा डा. सुवेदीले भनेका थिए, ‘जनताले चुनावबाट पोख्न सक्ने रिस पोखेका छन् । शीर्ष नेतृत्व परिवर्तन भएर नयाँ नेतृत्व आउनुपर्छ भनेर स्पष्ट सन्देश दिएका छन् । राजा फाल्यौँ, देउवा-ओली-प्रचण्डजस्ता मान्छे फाल्न सकेनौँ भन्ने छ, पुरानै मान्छेहरूले चलखेल गरिरहने वातावरण बन्ने, जनताले केही नपाउने र दिक्क मान्नुपर्ने अवस्था आउने देखेर । सडकबाट खबरदारी गर्न थाल्यो भने चेत्छन् कि भनेर खबरदारी गरेका हौँ ।’

प्रधानमन्त्रीमा पुस्तान्तरणका लागि सुवेदीसहितको टोलीको खबरदारी खासमा थापालाई प्रधानमन्त्री बनाउने प्रयासमा बाह्य दबाबसँग जोडिन्थ्यो । सुवेदीले काठमाडौंमा प्रधानमन्त्रीका थापाको अनुहारका लागि सडक प्रदर्शन गरेको भोलिपल्ट सुनसरीमा थापाको पक्षमा हस्ताक्षर अभियान चल्यो । थापालाई प्रधानमन्त्री बनाउन दबाब दिन नेपाल तरुण दल सुनसरीका सचिव रमेश कटुवालले अभियान सुरु गरेका छन् । कटुवालको दाबीमा इनरुवामा करिब ५ सय जनाले हस्ताक्षर गरेका छन् । त्यसरी हस्ताक्षर गरिएको विवरण कांग्रेसको संसदीय दलको कार्यालय सिंहदरबारमा पठाइनेछ ।

कटुवालले भनेका छन्, ‘देशलाई यथास्थितिमै रहन दिने कि नयाँ परिस्थितिमा लैजाने भन्ने निर्णायक भूमिका अहिले कांग्रेसका सांसदहरूको काँधमा आएको छ, उहाँहरूले आफ्नो प्रभाव, स्वार्थ र निकटताभन्दा देश र जनताको हित, भावना र आवश्यकताअनुसार मतदान गर्नुहुनेछ भन्ने हामीले विश्वास लिएका छौँ ।’

यी पछिल्ला दुुई परिघटनासँग जोडिन्छ रवि लामिछाने नेतृत्व राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका नेताहरूको अभिव्यक्ति । उनीहरूले चुनावकै दौरानमा थापा प्रधानमन्त्री हुने हो भने आफूहरू सरकार जाने बताएका थिए । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा रास्वपाका नेताहरूले देउवाको विकल्पमा थापा आउँदा मात्रै कांग्रेससँग सरकारमा सहकार्य हुने दाबी गरेका थिए ।

पछिल्ला यी दृश्यचाहिँ थापाले पार्टीभित्रको अंकगणितभन्दा पनि बाह्य दबाब र माहौल बनाउने रणनीति लिएको देखिन्छ । हुन त, चुनावी अभियानका क्रममा थापाले घोषणा गरेका थिए, 'प्रधानमन्त्रीका लागि संसदीय दलको नेतामा प्रतिस्पर्धा गर्छु ।’ मत माग्ने क्रममै ‘भावी प्रधानमन्त्री’ को कार्ड प्रयोग गरेका थिए । ४ मंसिरमा मतदान सकेलगत्तै होस् वा निर्वाचित भएको घोषणालगत्तै । हरेकपटक थापाले प्रधानमन्त्रीका लागि संसदीय दलको नेताका लागि चुनाव लड्ने बताएका छन् । हुन पनि पछिल्ला दिनमा संसदीय दलको नेतामा प्रतिस्पर्धाका लागि थापा आक्रामक रूपमा प्रस्तुत भइरहेका छन् ।

संसदीय दलमा प्रतिस्पर्धा गर्ने योजना बनाएका थापाले त्यसैका लागि नयाँ नीति र योजनासहित युवापुस्तामा नेतृत्व हस्तान्तरणलाई प्रमुख मुद्दाका रूपमा अघि सारेका छन् । ‘प्रोजेक्ट गभर्मेन्ट’ मार्फत थापाले झैँ तयारी अरुले गरेका छैनन् ।

थापा प्रधानमन्त्री बन्नुअघि पार्टीको संसदीय दलको नेता बन्नुपर्नेछ । कांग्रेसको विधानअनुसार संसदीय दलको नेता बन्न सर्वसम्मत वा ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याउनुपर्नेछ । जसका लागि पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवा स्वाभाविक दाबेदार छन् । टिकट बाँडफाँटदेखि नै अनुकूल हुने पात्र छनोट गर्न संसदीय राजनीतिका खेलाडी देउवाले अन्यलाई निकै पछाडि पारेका छन् । देउवाबाहेक वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल, पूर्वमहामन्त्री प्रकाशनमान सिंहले पनि संसदीय दलको नेतामा प्रतिस्पर्धा गर्ने चाहना राखेका छन् । त्यसअनुसार दौडधुप पनि गरेका छन् । फरक दलका नेतालाई भेटेर प्रधानमन्त्रीका लागि सहयोगको अपेक्षा पनि राखेका छन् ।

शेखरले गर्लान् सहयोग ?

महामन्त्री थापालाई पहिला पार्टीभित्रको इतर समूहमा सहमति जुटाउनुपर्नेछ । चुनाव जितेर काठमाडौं आउनुअघि विराटनगरमा इतर समूहका नेता डा. शेखर कोइरालाले अंक गणितको कुरा निकालेका थिए ।

कोइरालाले भनेका थिए, ‘प्रधानमन्त्री हुन कसैले चाहँदैमा मात्रै हुँदैन । संसदीय व्यवस्थामा नम्बर गेम पनि हुन्छ । पहिले संसदीय दलको नेता हुनुपर्‍यो नि । यसबारे अहिलेसम्म कुरा भएको छैन । पहिले त यसमा हामी कुरा गर्छौं । त्यसपछि मात्रै दलको नेता र प्रधानमन्त्री को बन्ने निर्क्योल हुन्छ । दलको नेता हुन मुख्य नम्बर (सदस्य संख्या) गेम नै हो । हामीले कोसिस गर्ने हो नम्बर पुर्‍याउन । नम्बर गेम लिन प्रयास गर्ने हो, तर नम्बर पुगेन भने शिथिल भएर बस्ने होइन।’

कोइरालाको यो जवाफ खासगरी महामन्त्री थापासँग जोडिएको थियो । विराटनगरमा पत्रकारहरूले थापाको प्रसंग निकालेर सोधेको प्रश्नमा कोइरालाले अंकगणितको खेलबारे बताएका हुन् । त्यसको सोझो अर्थ कोइराला थापाको पक्षमा खुल्ने मुडमा छैनन् भन्ने हो ।

कान्तिपुर टीभीको कार्यक्रम फायर साइड कार्यक्रमको प्रोमोमा तिनै कोइरालाले थापाको सन्दर्भमा प्रधानमन्त्रीका लागि दबाबले काम नगर्ने बताए । तपाईंले महामन्त्रीमा अघि सार्नुभएको गगन थापाले प्रधानमन्त्रीमा दाबी गरिरहनुभएको छ । तपाईंको समर्थन रहन्छ कि रहँदैन भन्ने प्रश्नमा कोइराला भन्छन्, ‘अहिलेभन्दा हतार हुन्छ (टु अर्ली टु से) धेरै युवाहरूले जितेर आउनुभएको छ । प्रेसरले काम गर्दैन । अंक गणितको खेल हुन्छ ।’ विराटनगरमा जसरी कोइरालाले अंकगणितको कुरा गरेका थिए, यो कार्यक्रममा पनि त्यही दोहोर्‍याएका छन् ।

इतर समूहमै छैन सहमति

यद्यपि, काठमाडौंमा इतर समूहका नेता कोइराला र थापाबीच घनीभूत छलफल हुन बाँकी छ । उनीहरूबीच ‘वान टू वान’ वार्ता भएको छ । ‘उहाँहरूबीच वान टू वान वार्ता भएको छ । इतर समूहबाट एक जना मात्र संसदीय दलको नेता लड्ने सहमति छ । तर, को लड्ने तय भइसकेको छैन,’ कोइरालानिकट एक नेताले शिलापत्रसँग भने ।

थापानिकट नेता भने महत्त्वपूर्ण छलफल हुन बाँकी रहेको बताउँछन् । ‘डा'साब (कोइराला) सँग काठमाडौं आएपछि भेट भयो । त्यति राम्रो कुरा हुन सकेन । सामूहिक रूपमा भेट भएको हो,’ थापानिकट नेताले शिलापत्रसँग भने ।

इतर समूहका नेताहरू कोइराला कि थापा भनेर खुल्न चाहँदैनन् । ‘दुवै नेताहरूसँग भेट गरौँ । त्यसपछि मात्र समूहको कुरा के हो त्यसबारे बोल्न मिल्छ,’ इतर समूहका एक नेताले भने । कोइराला र थापाले स्याङ्जा २ बाट निर्वाचित उपसभापति धनराज गुरुङ र बाजुराबाट निर्वाचित सहमहामन्त्री बद्री पाण्डे काठमाडौं आएपछि छलफल गर्ने तयारीमा छन् ।

थापाको बढ्दो आक्रामक तयारी र बाह्य पक्षबाट दबाब सिर्जना गर्ने रणनीतिपछि देउवा समूहका नेताहरू पनि आक्रामक देखिन थालेका छन् । एनपी साउद, उदय शमशेर राणा मात्र होइन, बालकृण खाँण, प्रवक्ता डा. प्रकाशशरण महत र ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले औपचारिक रूपमा बोलिसकेका छन्, देउवाको पक्षमा । त्यसो त इतर समूहकै नेताहरू पनि प्रस्ट भने भइसकेका छैनन् । जस्तो इतर पक्षमा चन्द्र भण्डारी नै प्रस्ट हुन चाहँदैनन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा भणडारीले भने, ‘पार्टीभित्र धेरै झगडा नहुने तरिकाले संसदीय दलको नेता चुन्नुपर्छ । युवा पुस्ता र पाका चुनिएका छन् ।’ कोइराला वा थापा कसको पक्षमा हुने भन्ने अन्योलमै रहेका भण्डारीले थप भने, ‘जाँगर र विद्रोहलाई निचोडमा पुर्‍याउने बेला आएको छ । भोलि गगन, शेखर डा. साब र म विराटनगर पुगेर एकै ठाउँबाट बोल्छौँ ।’

सभापति देउवाले आफूलाई सहयोग गर्ने विश्वासमा रहेर प्रधानमन्त्रीको दौडमा रहेका वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेलले महामन्त्री थापाको दाबीलाई हतारको निर्णयका रूपमा अर्थ्याउँछन् । ‘उहाँ युवा हो । तर, हतार गरेर व्यक्तिको चाहनाले मात्र हुँदैन । उहाँले मलाई सहयोग गर्नुहुन्छ,’ पौडेलले शिलापत्रसँग भने ।

संस्थापन पक्षका नेताहरू भने संसदीय दलमा ‘देउवाबाहेक अरुलाई ठाउँ छैन’ भन्दैछन् । उपसभापति पूर्णबहादुर खड्का देउवाको प्रतिनिधि बनेर माहौल मिलाउन व्यस्त छन् । नेता एनपी साउद सभापति देउवा अहिलेको अवस्थामा उपयुक्त रहेको बताउँछन् । ‘परिस्थिति जटिल र चनौतीपूर्ण छ । पार्टी र गठबन्धन एकजुट राख्नुपर्ने अवस्था छ । स्थिरता दिनुपर्ने आवश्यकता छ । सर्वसम्मत र अनुभवी नेतृत्व चाहिन्छ । त्यसका लागि सभापतिजी नै उपयुक्त हुनुहुन्छ,’ साउदले शिलापत्रसँग भने, ‘यो कुरामा धेरै साथीहरू सहमत छन् । अन्यलाई अन्य ठाउँमा वा सरकारमै स्थान दिदाँ उपयुक्त हुन्छ ।’

कांग्रेसका अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा थापालाई प्रधानमन्त्रीमा प्रस्ताव गर्ने बताउँछन् । मुलुकले परिवर्तन खोजिरहेको र त्यसका लागि देशको नेतृत्व गर्ने व्यक्ति पनि परिवर्तन हुनुपर्नेमा शर्माको जोड छ । ‘अहिले देशको नेतृत्व बदल्ने हो । प्रधानमन्त्री भएर पछिल्लो पुस्ताले देशको नेतृत्व गर्न सक्छ भन्ने विश्वास जागृत गराउने हो,’ महामन्त्री शर्माले भने, ‘अधिकतम सम्भावना के हो भने हामी सर्वसम्मतिमै संसदीय दलको नेताको टुंगोमा पुग्नेछौँ । त्यो सर्वसम्मति हुँदा युवाले नेतृत्व गर्ने गरी नै हुनेछ । सर्वसम्मति हुन नसके प्रतिस्पर्धा हुनेछ ।’

कांग्रेसका अर्का युवानेता प्रदीप पौडेल एजेन्डाका आधारमा संसदीय दलमा समर्थन रहने बताउँछन् । ‘कसैसँग नलाग्ने भन्ने कुरै हुँदैन । देश परिवर्तन भएको सन्देश दिने गरी कस्ता विषय आउँछन् ? विषयका आधारमा समर्थन र विरोध हुने हो,’ पौडेलले शिलापत्रसँग भने, ‘मुद्दा र सन्देश प्रस्ट आउने गरी अगाडि जाने हो । त्यसमा हाम्रो सहभागिता प्रभावकारी ढंगले हुन्छ कि हुँदैन ? राष्ट्रिय स्वार्थहरू उम्मेदवारहरूले पठाउने स्थिति बन्छ कि बन्दैन ? त्यो सबै आधारमा हामीले आफ्नो अभिमत प्रकट गर्ने हो । प्रक्रियाभित्र रहेर मर्यादित बनाएर हामी अगाडि बढ्छौँ ।’

इतर समूहबाट एक जना मात्रै उम्मेदवार हुनुपर्ने राजनीतिक विश्लेषक पुरञ्जन आचार्य बताउँछ्न् । महामन्त्री थापालाई संसदीय दलको नेता बन्न कति सहज छ भन्ने प्रश्नमा आचार्यले भने, ‘शेरबहादुरको विकल्पमा इतरसमूहबाट एक जना मात्रै उठे प्रतिस्पर्धा हुन्छ । तर, त्यसका लागि धेरै ठूलो सहमति जुटाउनुपर्छ । म नै विकल्प हुन्छु भने सबैलाई गाह्रो छ । शेरबहादुरको विकल्प कांग्रेसभित्र गाह्रो छ ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, मंसिर १९, २०७९ १८:०७