विश्वकप आयोजना भइरहेको मैदानबाहिर किन भइरहेको छ कतारको विरोध ?

कतारमा फिफा विश्वकप फुटबल दुई सातायता जारी छ । अहिले विश्वका फुटबलप्रेमीको नजर कतारमा भइरहेको विश्वकपमा छ । तर, कतारमा भइरहेको विश्वकपका बारेमा मैदानबाहिर केही नकारात्मक टिकाटिप्पणी भइरहेका छन् ।

विश्वकप सुरु भएसँगै कतारमा कार्यरत विदेशी महिला श्रमिकलाई बाहिर हिँड्न त्यहाँको प्रशासनले कडाइ गरेको छ । साँझको समयमा विदेशी महिला आफ्नै काममा हिँडे पनि कतारको घुम्ती प्रहरीले नियन्त्रणमा लिन थालेको छ ।

गत मंगलबार मैदानबाहिर स्क्रिनमा फुटबल हेर्न पुगेका एक दर्जन विदेशी महिलालाई कतार प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको थियो । उनीहरूमध्ये केही नेपाली महिला श्रमिकसमेत परेका थिए । कतारस्थित नेपाली दूतावास स्रोतका अनुसार ब्युटी पार्लरमा काम गर्ने नेपाली महिलाहरूलाई विश्वकप हेर्न निस्किएको समयमा प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको थियो ।

ती महिलाहरूलाई दूतावासको पहलमा कतारी प्रहरीले २ घण्टा नियन्त्रणमा लिएर छाडेको थियो । कतारमा विश्वकप सुरु भएपछि विदेशी महिला श्रमिकलाई त्यहाँको प्रशासनले स्वतन्त्र रूपमा बाहिर हिँडडुल गर्नसमेत कडाइ गरेको छ ।

नेपाली दूतावासका एक कर्मचारीका अनुसार कतारले विश्वकप सुरु भएपछि विदेशी महिला श्रमिक र अन्य महिलामाथि पनि अप्रत्यक्ष रूपमा दबाब सिर्जना गरिरहेको छ । त्यसको असर नेपाली महिलाहरूले समेत भोग्नुपरेको उनको भनाइ छ ।

यस्तै, यही साता फिफा विश्वकप फुटबलका लागि रंगशाला निर्माणका क्रममा करिब ५ सय विदेशी श्रमिकले ज्यान गुमाएको आयोजक राष्ट्र कतारले स्वीकारेको छ ।

ज्यान गुमाउनेहरू विभिन्न देशबाट रोजगारीका लागि कतार आएको समेत कतारका शीर्ष नेता हसन अल थावादीले बेलायती पत्रिका ‘बिजनेस स्ट्यान्डर्ड’मा अन्तर्वार्ता दिँदै स्वीकारेका छन् ।

रंगशाला निर्माणका क्रममा कतारले श्रमिकको मृत्युको संख्या तोकेरै सार्वजनिक रूपमै पहिलोपटक अङ्ग्रेजी पत्रिका ‘बिजनेस स्ट्यान्डर्ड’मा कतारी शीर्ष नेता हसन अल थावादीले बोलेका थिए । उनको अन्तर्वार्तापछि कतारमा कार्यरत विदेशी श्रमिकले चर्को आलोचना गरेका छन् । विश्वकपका लागि कतारले आठवटा रंगशाला निर्माण गरेको थियो ।

यी रंगशाला निर्माणका क्रममा नेपाललगायत भारत, पाकिस्तान, बंगलादेश र श्रीलंकाका गरी पाँचवटा दक्षिण एसियाली देशका ६ हजार ५ सयभन्दा धेरै श्रमिकले ज्यान गुमाएको तथ्याङ्क विभिन्न संघसंस्थाले सार्वजनिक गरेका थिए ।

यो तथ्यांक सार्वजनिक भएका विषयमा केही कतारले भने आधिकारिक प्रतिक्रिया दिएको थिएन । तर, अङ्ग्रेजी पत्रिका ‘बिजनेस स्ट्यान्डर्ड’मा कतारी शीर्ष नेता हसन अल थावादीले दिएको अन्तर्वार्तापछि विदेशी श्रमिकहरूको मृत्यु भएको कुरा स्वीकारेपछि अहिले कतार सरकारको चर्को विरोध मैदानबाहिर भइरहेको छ ।

रंगशाला निर्माणमा खटिएका विदेशी श्रमिकले कतारले आफ्नो पसिना, रगत र श्रम शोषण गरेर विश्वकप आयोजना गरेको भन्दै गाली गरिरहेका छन् । श्रमिक मृत्युको मूल्य खोई, तत्काल क्षतिपूर्तिको माग, श्रमिकका परिवारलाई सम्मान र श्रम शोषणाको मूल्यको माग गर्दै विरोध जनाएका छन् ।

साथै, विश्वकप सुरु हुनुअघि कतारी रोजगारदाता कम्पनीहरूले त्यहाँको अध्यागमन निर्देशनलाई मान्दै तल्लो तहका विदेशी श्रमिकलाई आ–आफ्नो देश फिर्ता पठाएको थियो ।

अहिले यो विषयलाई लिएर पश्चिमा सञ्चारमाध्यमले पनि टिप्पणी गरेका छन् । स्वयम् श्रमिकले पनि विश्वकपका मुखमा श्रम अवधि हुँदै लखेटेको भन्दै विभिन्न माध्यमबाट आवाज उठाइरहेका छन् । यति मात्र होइन, कतारमा कार्यरत श्रमिकलाई विश्वकप फुटबल महोत्सवको मुखमा तलब र अन्य सुविधा नदिने सर्तमा घर बिदामा पठाएको भन्दै श्रमिकले नै विरोध गरिरहेका छन् ।

यस्तै, कतारमा विश्वकप सुरु भएसँगै नेपाललगायत भारत, पाकिस्तान, बंगलादेश र श्रीलंकाका गरी पाँचवटा दक्षिण एसियाली देशका श्रमिकलाई बाहिर हिँडडुल गर्न कडाइ गरेको छ । यी देशका श्रमिकलाई लेबरको दर्जामा राखेर फोहोरी हुन्छन् भनेर विश्वकप खेल भइरहेको मैदानआसपास स्वतन्त्रपूर्वक हिँडडुल गर्नसमेत नदिएको भन्दै पश्चिमा सञ्चारमाध्यमले प्रश्न गरेका छन् ।

साथै, हाल विश्वकप भइरहेका आठवटा रंगशालाआसपास रोजगारीमा कार्यरत विदेशी श्रमिकले पनि पश्चिमा मिडियाले भनेजस्तै विभेद सहनुपरेको स्वीकार्दै विरोध गरेका छन् ।

विश्वकप फुटबल आयोजना गर्ने कतार पहिलो खाडी देश हो । कतारले १२ वर्षअघि विश्वकप आयोजनाको जिम्मेवारी फिफाबाट पाएको थियो ।

कतारमा अहिले पनि ४ लाख नेपालीसहित करिब ४५ लाख विदेशी श्रमिक कार्यरत छन् । तीमध्ये विश्वकपको मुखमा १३ लाखभन्दा धेरै विदेशी श्रमिक कतारी रोजगारदाताले घर बिदामा पठाएको विभिन्न श्रमिकसँग सम्बन्धित भएर काम गर्दै आएका विदेशी संघसंस्थाले औँल्याएका छन् ।

कतारले रंगशाला निर्माणदेखि नै विदेशी श्रमिकलाई श्रम शोषण र उनीहरूलाई अपमानजनक व्यवहार गर्दै आएको आप्रवासन रोजगारविज्ञ रामेश्वर नेपाल बताउँछन् । कतारमा विश्वकप हुनु नेपालका लागि धेरै राम्रो हो । तर, विदेशी श्रमिकको श्रम शोषण र उनीहरूमाथि दमन गरेर कतारले आफ्नो सफलतामा प्रश्न खडा गरेको उनले बताए ।

रंगशाला निर्माणका क्रममा मृत्यु भएका विदेशी श्रमिकका विषयमा मौन बस्नु, विश्वकप सुरु भएपछि श्रम अवधि हुँदाहुँदै सेवा सुविधा नै नदिई स्वदेश फिर्ता पठाउनु, विभेद गर्नु र श्रमिकलाई विश्वकप हेर्ने छुट नदिएर कतारले आफ्नो छवि धमिल्याएको उनको भनाइ छ । कतार नेपाली श्रमिकको रोजगारगन्तव्य देशभित्र पर्छ । कतारमा करिब ४ लाख श्रमिक कार्यरत रहेको सरकारी तथ्यांक छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर १५, २०७९ १७:१२