बुढेसकालमा अक्षर चिन्दाको खुसी

A+ A A-

२०६३ सालमा स्थापना भएको बुटवल–६स्थित साधना महिला विद्यालय आमाहरूले पढ्ने विद्यालयका रूपमा चिनिन्छ । यस क्षेत्रकी महिला अगुवा सावित्रा अर्यालको अगुवाइमा स्थापना भएको यो विद्यालयमा अहिले पनि १ सय ५० बढी विद्यार्थी छन् ।

२०६३ सालमा कक्षा ६ देखि १० सम्म गुठी विद्यालयका रूपमा स्थापना भएको यो विद्यालयमा पछि २०६९ सालमा कक्षा १ देखि ५ सम्म कक्षा सुरु गरियो । २१ जनाबाट सुरु भएको यो विद्यालयमा अहिले २ सय ३८ जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन् ।सानो उमेरमा पढ्न नपाएका महिलालाई अध्ययन गराउने उद्देश्यले स्थापना भएको यो विद्यालयमा ७० वर्षसम्मका महिलाह अध्ययनरत छन् । यसबीचमा यस विद्यालयबाट एसईईमा मात्र ६७ जना सहभागी भएका छन् ।

‘अधुरो शिक्षा पूरा गरौं, पढ्नलाई उमेरले छेक्दैन’ भन्ने नारासहित स्थापना भएको यो विद्यालयको सञ्चालन चन्दा र संस्थापक सदस्यबाट आउने शुल्कबाट हुन्छ । त्यसबाहेक बुटवल उपमहानगरपालिकाले प्रत्येक वर्ष २ लाख रुपैयाँ दिँदै आएको छ भने शिक्षा मन्त्रालयबाट धार्मिक तथा फरक खालको विद्यार्थी शीर्षकमा वार्षिक १२ लाख दिन्छ ।

कक्षा १० सम्म पढाइ हुने विद्यालयमा १२ शिक्षक र कर्मचारी कार्यरत छन् । जसमध्ये २ जना सरकारी दरबन्दीका हुन् भने बाँकी १० जनालाई आन्तरिक स्रोतबाटै विद्यालयले तलब खुवाउँदै आएको छ ।‘हामीले जति पनि शिक्षक राखेका छौं, उहाँहरूलाई सरकारी तलब स्केल दिन सकिएको छैन । न्यूनतम दिएरै राखेका छौं,’ विद्यालयकी प्राचार्य विष्णु कुँवरले भनिन् । कुनै समय आर्थिक संकटमा समेत परेको यो विद्यालय अहिले बिस्तारै तंग्रिने क्रममा छ । १४ धुरमा रहेको यो विद्यालयमा भवन थप गर्न आवश्यक जग्गा छैन । भएका भवनमा तला थप गर्ने अहिले विद्यालयको योजना छ ।

‘यहाँ बनेका १३ कोठा पनि चन्दा दाता, सांसद विष्णु पौडेलको संसद् विकास कोष, नगरपालिका, तत्कालीन जिल्ला विकास समिति, शिक्षा कार्यालय सबैको पहलमा १ करोड बढी खर्च गरेर बनाएका हौं,’ प्राचार्य कुँवरले भनिन् ।

अहिले पनि विद्यालयमा कक्षाकोठा, स्टाफ रुम, कम्प्युटर रुम र हलको आवश्यकता छ ।

पाका उमेरका विद्यार्थीलाई बुझाउनै गार्हाे

विद्यालयमा साना उमेरका भन्दा पनि पाका उमेरका विद्यार्थी बढी छन् । यस्ता विद्यार्थीलाई पढाएको बुझाउन निकै गाह्रो हुने गरेको अनुभव प्राचार्य कुँवरको छ ।

‘सानो उमेरका बालबालिकाले छिटो बुझ्छन्, तेजिलो दिमागले पनि होला, उहाँहरूलाई भने बुझाउन अलि समय लाग्छ,’ उनले भनिन्, ‘पछि बुझेपछि भने झट्टै भुल्नु भने हुनुहुन्छ ।’

त्यति मात्र होइन, विद्यालयमा पाका उमेरका विद्यार्थीलाई नियमित गराउन पनि चुनौती विद्यालयलाई छ । भर्ना भएका सबै विद्यार्थी विद्यालय आउँदैनन् ।

‘विद्यालय हिँड्ने बेला पाहुना घरमा आए भने पनि उहाँहरू विद्यालय आउनुहुन्छ, कतिपय नातिनातिना हेर्नुपर्छ भनेर विद्यालय आउनुहुन्न,’ प्राचार्य कुँवरले भन्छिन् ।

बुढेसकालमा अक्षर चिन्दा खुसी

सानो उमेरमा पढ्न नपाएका बुटवल दीपनगरकी सीता देवी थापा अहिले नियमित विद्यालय जान्छिन् । उमेरले ५३ वर्ष काटेकी उनी कक्षा ४ की नियमित विद्यार्थी हु्न ।

‘पहिले पढ्न पाइनँ, अहिले यो बुढेसकालमा पढ्न आएकी छु । खुसी छु, दुई चार अक्षर चिनेकी पनि छु,’ उनले भनिन्, ‘पढ्नलाई उमेरले कहाँ छेक्छ र ?’ उनी कक्षा २ मा पढ्न त्यहाँ आएकी हुन् । त्यस्तै, इँटाभट्टाकी तारादेवी आचार्य पनि उमेरले ७० वर्ष पुग्दा पनि विद्यालय आउँछिन् । कक्षा ५ मा पढ्ने आचार्य अहिले झोलामा कापी र किताब बोकेर आउने उनको दैनिकी बनेको छ । ‘अहिले त स्कुलकै जेठो विद्यार्थी हुँ । मजस्ता विद्यार्थी देख्दा खुसी लाग्छ, यो उमेरमा भए पनि दुई चार अक्षर लेख्न जानेकी छु,’ उनले भनिन् ।

अधुरो शिक्षा पूरा गर्न विद्यालय खोल्यौं

साधना महिला विद्यालयकी अध्यक्ष सावित्रा अर्याल सानो उमेरमा पढ्न नपाएकाहरूको अधुरो शिक्षा पूरा गर्न विद्यालय खोलेको बताउँछिन् । ‘छोरीलाई पढाउनुहुन्न भन्ने समाजमा हामीले आमालाई पढाउने महत्त्वाकांक्षी योजना लिएरै विद्यालय सञ्चालनमा ल्याएका हौं,’ उनले भनिन् ।