सोह्र श्राद्धः जनकपुरका धार्मिकस्लथमा पितृतर्पण जारी

A+ A A-

पितृ पक्ष शुरु भएसँगै जनकपुरधामको प्रसिद्ध धार्मिकस्थल गंगासागरमा पितृतर्पण गर्नेहरुको विहानैदेखि भीड बढेको छ ।

पितृतर्पण पोखरी वा नदीमा गर्ने भएकाले जनकपुरधाम क्षेत्र वरिपरिका व्यक्तिहरु गंगासागरमै आज तर्पण गर्न पुग्ने गरेको पुरहित्याई पेशासँग आबद्ध पण्डित दिगम्बर झा दिनमणिले वताए । सो पोखरी तर्पण गर्नेले भरिएको थियो । वुवा स्वर्गीय भएकाहरु यसपर्वमा कुश, तील जौ र फुली लिएर विशेष पूजागर्ने गर्छन ।

आश्विन कृष्ण पक्षलाई पितृपक्ष वा सामान्य बोलीचालीको भाषामा सोह्र श्राद्ध भनिन्छ । एक पक्षमा १५ तिथि हुने भए पनि भाद्र शुक्लपूर्णिमादेखि आश्विन औँसी(जमरे औंसी)सम्मका १६ तिथिमा श्राद्ध गरिने भएकाले यस समयमा गरिने श्राद्धलाई सोह्र श्राद्ध भनिएको धार्मिक जानकारहरु वताउँछन ।

आश्विन कृष्ण प्रतिपदादेखि आश्विन शुक्ल प्रतिपदासम्मका सोह्र तिथिमा दिवङ्गत पितृलाई सम्मानका साथ तर्पण, सिदादान र पिण्डदान गरिने भएकाले सोह्रश्राद्ध भनिएको हो पण्डित दिनमणिले बताए ।

यसलाई पार्वण श्राद्ध पनि भनिन्छ । आश्विन कृष्णपक्षमा गर्नुपर्ने श्राद्धको महिमा विभिन्न पौराणिक ग्रन्थमा समेत बताइएको छ । आश्विन महिनाको कृष्ण पक्ष पितृहरूलाई तृप्त तुल्याउने समय हो, त्यसैले यसलाई पितृपक्ष भनिएको जनकपुरधामको जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास वैष्णवले वताए ।

एक पक्षमा १५ दिन हुन्छ तर यतिबेला गरिने श्राद्धलाई किन सोह्र श्राद्ध भनिएको भन्ने जिज्ञासा उठन सक्छ । खासगरी आश्विन कृष्ण प्रतिपदा तिथिदेखि औंसीसम्म १५ दिन र भाद्र शुक्ल पूर्णिमाको एक तिथि जोडेर जम्मा सोह्र दिनको समयलाई सोह्रश्राद्ध भनिएको हो ।

कतै असोज शुक्ल प्रतिपदा तिथिमा गरिने मातामह श्राद्धको दिनलाई समेत गणना गरिएको पनि भेटिन्छ । पन्ध्र दिनको यस पक्षमा मानिस आफ्ना पितृहरूलाई प्रतिदिन जल तर्पण गर्दछन् र तिनको मृत्युतिथि समातेर श्राद्ध गर्छन् ।

सूर्य वृश्चिक राशिमा जानुअघिसम्म दिवङ्गत पितृ पितृलोकबाट मत्र्यलोकमा झरेर पिण्डदानको आशाले सन्तानको घर वरपर घुमेर बस्छन् भन्ने शास्त्रीय वचन छ ।

श्राद्धको महाभारतमा प्रसंग

श्राद्धको एउटा प्रसंग महाभारत पनि छ । कौरव–पाण्डवबीच भएको युद्ध समाप्ति पछि जब सबैथोक समाप्त भए, सबै पात्रहरु आफना फल अनुसार स्वर्ग नर्क प्रस्थान गरेका थिए ।

दानवीर कर्णको भागमा स्वर्ग प्राप्त भएको थियो त्यही भाग अनुसार उनी स्वर्ग पुगेका थिए । उनलाई सुन, चाँदी र गहना भोजनको स्थानमा दिइएको थियो । यसपछि उनले स्वर्गका स्वामी इन्द्रसँग यसको कारण सोधेका थिए ।

इन्द्रले कर्णलाई पूरै जीवनमा तिमीले जहिलेपनि सुन, चांदी र हीरालाई नै दान गरेको थियौ, कहिलेपनि आफनो पूर्वजको नाउँमा भोजन ंदान गरेनौ त्यसैकारण भोजनको रुपमा सूनचाँदी प्राप्त भइरहेको जानकारी गराएका थिए । कर्णले यसको उत्तरमा आफनो पूर्वजको विषयमा कुनै ज्ञाननै नभएको बताए ।

यो सुनेपछि इन्द्रले कर्णलाई पृथ्वीमा फिर्ता जान सल्लाह दिएको प्रसंग महाभारतमा छ । जहाँ उनले १६ दिनसम्म भोजन दान गरेका थिए । आफनो पूर्वजलाई तर्पण गरेका थिए । यसरी दानवीर कर्ण पितृ ऋणवाट मुक्त भएको महाभारतमा उल्लेख छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, भदौ २९, २०७६ ००:०४